Σε ανακοίνωση σχετικά με την αποτελεσματικότερη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων προχώρησε η ΕΕ, η οποία καθορίζει τον τρόπο που τα κράτη μέλη της μπορούν να προβλέψουν, να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν καλύτερα τους αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους.

Παρουσιάζει τους τρόπους που μπορούν να προετοιμάσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές που σώζουν ζωές, μειώνουν το κόστος και προστατεύουν την ευημερία σε ολόκληρο το μπλοκ.

Καθορίζει τον τρόπο που η ΕΕ και τα κράτη μέλη της μπορούν να προβλέψουν, να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν καλύτερα τους αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους. Παρουσιάζει περαιτέρω πώς μπορούν να προετοιμάσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές που σώζουν ζωές, μειώνουν το κόστος και προστατεύουν την ευημερία σε ολόκληρο μπλοκ.

Η ανακοίνωση ανταποκρίνεται στην πρώτη ευρωπαϊκή αξιολόγηση του κινδύνου για το κλίμα (EUCRA), μια επιστημονική έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

Μαζί, αποτελούν έκκληση για δράση για όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, καθώς και για τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών. Καθορίζουν ξεκάθαρα πώς όλοι οι κύριοι τομείς εκτίθενται σε κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα και πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει σαφήνεια σχετικά με το ποιος έχει την ευθύνη να αντιμετωπίσει τους κινδύνους.

Το 2023 ήταν η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί. Σύμφωνα με την έκθεση του Φεβρουαρίου της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία τους προηγούμενους 12 μήνες είχε ξεπεράσει το όριο του 1,5 βαθμού που ορίστηκε στη Συμφωνία του Παρισιού.

Καθώς η ΕΕ λαμβάνει ολοκληρωμένη δράση για τη μείωση των εκπομπών της και τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, πρέπει επίσης να επιταχυνθεί η προσπάθεια προσαρμογής στις ήδη αναπόφευκτες αλλαγές με στόχο την προστασία των ανθρώπων και της ευημερίας.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 77% των Ευρωπαίων βλέπει την κλιματική αλλαγή ως πολύ σοβαρό πρόβλημα και περισσότεροι από ένας στους τρεις Ευρωπαίους (37%) αισθάνονται ήδη προσωπικά εκτεθειμένοι σε κλιματικούς κινδύνους.

Η ανακοίνωση αναδεικνεύει τους τρόπους με τους οποίους η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους κινδύνους και να δημιουργήσει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στο κλίμα. Προτείνει μια σειρά δράσεων οι οποίες σε συνεργασία με άλλα θεσμικά όργανα, κράτη μέλη, περιφερειακές και τοπικές αρχές, πολίτες και επιχειρήσεις μπορούν να υλοποιηθούνν.

Θωράκιση της ευρωπαϊκής κοινωνίας για μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στο κλίμα

Η ανακοίνωση της Επιτροπής υπογραμμίζει πως η δράση για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας στο κλίμα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των κοινωνικών λειτουργιών και την προστασία των ανθρώπων, την οικονομική ανταγωνιστικότητα και την υγεία των οικονομιών και των εταιρειών της ΕΕ.

Είναι επίσης επιτακτική ανάγκη για μια δίκαιη μετάβαση. Η αρχική επένδυση για τη μείωση της ευπάθειας μας στον κλιματικό κίνδυνο θα έχει πολύ χαμηλότερο κόστος από τα σημαντικά ποσά που απαιτούνται για την ανάκαμψη από τις κλιματικές επιπτώσεις όπως ξηρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, ασθένειες, αποτυχίες καλλιεργειών ή κύματα καύσωνα.

Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, αυτές οι ζημίες θα μπορούσαν διαφορετικά να μειώσουν το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 7% μέχρι το τέλος του αιώνα. Οι επενδύσεις σε ανθεκτικά στο κλίμα κτίρια, δίκτυα μεταφορών και ενέργειας θα μπορούσαν επίσης να δημιουργήσουν σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες και να ωφελήσουν ευρύτερα την ευρωπαϊκή οικονομία, δημιουργώντας θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια.

Για να βοηθήσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να διαχειριστούν τους κλιματικούς κινδύνους, η ανακοίνωση προσδιορίζει τέσσερις κύριες κατηγορίες δράσης:

Βελτιωμένη διακυβέρνηση: Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι κίνδυνοι και οι ευθύνες γίνονται καλύτερα κατανοητές, με βάση τα καλύτερα στοιχεία και τον διάλογο. Ο εντοπισμός των «ιδιοκτητών κινδύνου» είναι ένα κρίσιμο πρώτο βήμα.

Η Επιτροπή ζητά στενότερη συνεργασία για την ανθεκτικότητα στο κλίμα μεταξύ εθνικού, περιφερειακού και τοπικού επιπέδου, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η γνώση και οι πόροι διατίθενται εκεί όπου είναι πιο αποτελεσματικά. Η ανθεκτικότητα στο κλίμα αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο σε όλες τις τομεακές πολιτικές, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις στον σχεδιασμό και την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο. Η ανακοίνωση σημειώνει ότι τα κράτη μέλη έχουν κάνει τα πρώτα βήματα για να συμπεριλάβουν την ανθεκτικότητα στο κλίμα στα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (NECP).

Καλύτερα εργαλεία για τη διαχείριση των κινδύνων: Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές πρέπει να κατανοήσουν καλύτερα τις διασυνδέσεις μεταξύ των κλιματικών κινδύνων, των επενδύσεων και των μακροπρόθεσμων στρατηγικών χρηματοδότησης. Αυτό μπορεί να παρέχει τα σωστά σήματα αγοράς για να γεφυρώσει τα τρέχοντα κενά ανθεκτικότητας και προστασίας. Η Επιτροπή θα βελτιώσει τα υπάρχοντα εργαλεία για να βοηθήσει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές να προετοιμαστούν καλύτερα μέσω αξιόπιστων και στέρεων δεδομένων.

Η Επιτροπή και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) θα παρέχουν πρόσβαση σε βασικά αναλυτικά και τοπικά δεδομένα, προϊόντα, εφαρμογές, δείκτες και υπηρεσίες. Για να βοηθήσει σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, το 2025 η δορυφορική υπηρεσία προειδοποίησης έκτακτης ανάγκης Galileo (EWSS) θα είναι διαθέσιμη για τη μετάδοση πληροφοριών προειδοποίησης σε άτομα, επιχειρήσεις και δημόσιες αρχές ακόμη και όταν τα επίγεια συστήματα προειδοποίησης είναι εκτός λειτουργίας.

Τα μεγάλα κενά δεδομένων θα μειωθούν χάρη στον προτεινόμενο νόμο για την παρακολούθηση των δασών και τον νόμο περί παρακολούθησης του εδάφους, ο οποίος θα βελτιώσει τα εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης για πυρκαγιές και άλλες καταστροφές και θα συμβάλει σε ακριβέστερες εκτιμήσεις κινδύνου. Γενικότερα, η Επιτροπή θα προωθήσει τη χρήση των διαθέσιμων συστημάτων παρακολούθησης, πρόβλεψης και προειδοποίησης.

Αξιοποίηση διαρθρωτικών πολιτικών: Οι διαρθρωτικές πολιτικές στα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για τη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων. Τρεις τομείς διαρθρωτικής πολιτικής υπόσχονται ιδιαίτερα τη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων σε όλους τους τομείς: καλύτερος χωροταξικός σχεδιασμός στα κράτη μέλη και ενσωμάτωση των κλιματικών κινδύνων στον σχεδιασμό.

Διατήρηση των υποδομών: Σύνδεση των μηχανισμών αλληλεγγύης σε επίπεδο ΕΕ, όπως το UCPM, το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ και οι διαρθρωτικές επενδύσεις της πολιτικής συνοχής, με επαρκή εθνικά μέτρα ανθεκτικότητας. Τα συστήματα και τα περιουσιακά στοιχεία πολιτικής προστασίας πρέπει να προστατεύονται από το μέλλον, μέσω επενδύσεων στη διαχείριση κινδύνων καταστροφών της ΕΕ και των κρατών μελών, στις ικανότητες αντιμετώπισης και την τεχνογνωσία που μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα διασυνοριακά. Αυτό θα πρέπει να ενσωματώσει πλήρως τους κλιματικούς κινδύνους στις διαδικασίες διαχείρισης κινδύνων καταστροφών.

Σωστές προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση της κλιματικής ανθεκτικότητας: Η κινητοποίηση επαρκών κονδυλίων για την κλιματική ανθεκτικότητα, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα θα είναι ζωτικής σημασίας.

Η Επιτροπή είναι έτοιμη να υποστηρίξει τα κράτη μέλη για τη βελτίωση και την ενσωμάτωση του προϋπολογισμού για τον κλιματικό κίνδυνο στις εθνικές δημοσιονομικές διαδικασίες. Για να διασφαλίσει ότι οι δαπάνες της ΕΕ είναι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή, η Επιτροπή θα ενσωματώσει τους προβληματισμούς για την προσαρμογή του κλίματος στην εφαρμογή των προγραμμάτων και των δραστηριοτήτων της ΕΕ ως μέρος της αρχής «μην κάνετε σημαντική βλάβη». Η Επιτροπή θα συγκαλέσει μια προσωρινή ομάδα προβληματισμού για την κινητοποίηση της χρηματοδότησης για την κλιματική ανθεκτικότητα.

Η Ομάδα Reflection θα συγκεντρώσει βασικούς βιομηχανικούς παράγοντες και εκπροσώπους δημόσιων και ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για να προβληματιστούν σχετικά με τον τρόπο διευκόλυνσης της χρηματοδότησης της κλιματικής ανθεκτικότητας. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους για το κλίμα όταν συμπεριλαμβάνουν κριτήρια περιβαλλοντικής βιωσιμότητας σε ανταγωνιστικούς διαγωνισμούς δημοσίων συμβάσεων, για παράδειγμα μέσω του νόμου Net-Zero Industry Act.

Η Επιτροπή διατυπώνει συγκεκριμένες προτάσεις για δράση σε έξι κύριες ομάδες επιπτώσεων: φυσικά οικοσυστήματα, νερό, υγεία, τρόφιμα, υποδομές και δομημένο περιβάλλον και οικονομία. Η εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας της ΕΕ αποτελεί σημαντικό πρόδρομο για την επιτυχή διαχείριση των κινδύνων σε πολλούς από αυτούς τους τομείς, και τα βασικά μέτρα περιγράφονται στην ανακοίνωση.

Ενώ η ανακοίνωση επικεντρώνεται στη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ΕΕ δραστηριοποιείται επίσης σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων, και μεγάλο μέρος της διεθνούς μας χρηματοδότησης για το κλίμα πηγαίνει σε μέτρα προσαρμογής. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να μοιράζεται την εμπειρία, τη γνώση και τα εργαλεία για τη διαχείριση του κλιματικού κινδύνου διεθνώς και θα περιλαμβάνει τη διαχείριση του κλιματικού κινδύνου σε διμερείς και πολυμερείς συζητήσεις.