Οι καθυστερήσεις στην αδειοδότηση, αλλά και η γραφειοκρατία αποτελούν τα μεγαλύτερα «αγκάθια» για την ανάπτυξη ενός ικανοποιητικού δικτύου μαρινών στην Ελλάδα, το οποίο θα καλύψει το χάσμα της χώρας μας στον κλάδο με όμορες και ανταγωνίστριες χώρες.
Όπως προκύπτει από τη μελέτη που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα (31/3) για τον χωροταξικό σχεδιασμό Δικτύου Τουριστικών Λιμένων στην Ελλάδα, η οποία διενεργήθηκε από τον Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Διαχείρισης Λιμένων & Ναυτιλίας του Εθνικού και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γεώργιο Κ. Βαγγέλα και τον καθηγητή στο Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστήμιο Πειραιώς κ. Θάνο Πάλλη, κατόπιν πρωτοβουλίας και χρηματοδότησης της Ένωσης Μαρινών Ελλάδας (Ε.ΜΑ.Ε.), στην επικράτεια αν και έχουν χωροθετηθεί 61 μαρίνες με 18.562 θέσεις, σε λειτουργία βρίσκονται οι 39 προσφέροντας 12.336 θέσεις, δηλαδή περί τις 316 θέσεις ανά μαρίνα.
Συνολικά στη χώρα μας λειτουργούν 104 τουριστικοί λιμένες (μαρίνες, καταφύγια, αγκυροβόλια, ξενοδοχειακοί λιμένες) με περίπου 16.500 θέσεις ελλιμενισμού. Επιπλέον περίπου 3.000 θέσεις ελλιμενισμού λειτουργούν σε Οργανισμούς και Ζώνες Λιμένων, ενώ για πρώτη φορά καταμετρήθηκαν περίπου 12.000 θέσεις διαχείμασης σε χώρους εναπόθεσης και parking σκαφών.
Βάσει του σχεδιασμού, στα επόμενα χρόνια το δίκτυο αναμένεται να έχει εμπλουτιστεί με ακόμα 10 νέες μαρίνες που θα προσθέσουν άλλες 2.311 θέσεις και αυτή τη στιγμή βρίσκονται είτε στο στάδιο μελετών, είτε στο στάδιο κατασκευής είτε στο στάδιο του διαγωνισμού από το ΤΑΙΠΕΔ.
Ωστόσο ακόμα και αυτό το νούμερο φαντάζει μικρό και στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής: «Δεν θεωρώ λογικό ως το 2030 να έχουμε αυξήσει τις μαρίνες μόλις κατά 10. Πρέπει να είναι τουλάχιστον 60 οι νέες μαρίνες που θα πρέπει να μπουν στο παιχνίδι», ανέφερε ο υφυπουργός Ναυτιλίας, Στέφανος Γκίκας.
Προσέθεσε πως «είναι ασύλληπτο να υπάρχει μία θέση ελλιμενισμού ανά χλμ. ακτογραμμής όταν σε ανταγωνιστικές χώρες είναι πολύ παραπάνω. Ή η Σουηδία, που είναι μεν η χώρα με τα περισσότερα νησιά παγκοσμίως, να έχει 2.000 μαρίνες κι εμείς να έχουμε 39 λειτουργούσες».
Και ο ίδιος συμφώνησε πως το στοίχημα είναι να επιταχυνθεί η διαδικασία αδειοδότησης και τα υπόλοιπα απαραίτητα βήματα υπογραμμίζοντας ότι από το 2019, από την επικαιροποίηση του master plan του λιμένος Κέρκυρας, χρειάστηκαν πέντε χρόνια μέχρι να καταφέρουμε να υπογράψουμε τη σύμβαση με τη Lamda Marinas. «Πέντε χρόνια γραφειοκρατικών διαδικασιών. Αυτό πρέπει να το περιορίσουμε», τόνισε. Στο πλάνο του υπουργείου εντάσσεται η ανάπτυξη 5+2 μαρινών στην Κέρκυρα και τους Παξούς.
Θεσμικές παρεμβάσεις για την προσέλκυση επενδύσεων
Την ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών επεσήμανε και ο Σταύρος Κατσικάδης, πρόεδρος της Ένωσης Μαρινών Ελλάδας, σημειώνοντας πως η ανάπτυξη του δικτύου μαρινών στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όπως γραφειοκρατία, σημαντικές καθυστερήσεις κατά την αδειοδότηση των έργων, υψηλό επενδυτικό ρίσκο και έλλειψη κινήτρων χρηματοδότησης.
«Είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε σε θεσμικές παρεμβάσεις ώστε να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την προσέλκυση επενδύσεων. Γρήγορη αδειοδότηση, απλές διαδικασίες, λιγότερες Υπηρεσίες, Κεντρικός συντονισμό. Δεν μπορεί για την πρώτη μόνο φάση αδειοδότησης μιας μαρίνας ως το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα να έχεις πάνω από 30 υπηρεσίες και γραφεία να περάσεις», ανέφερε συμπληρώνοντας ότι ο σκοπός είναι να ανοίξει ο δρόμος για πιο γρήγορη αδειοδότηση και δημιουργία νέων θέσεων ελλιμενισμού σε λιμένες και λιμενικές ζώνες.
Ένα δεύτερο ζήτημα, το οποίο ανέδειξε ο κ. Κατσικάδης είναι η χρηματοδότηση των έργων αναβάθμισης και δημιουργίας τουριστικών λιμένων δεδομένου ότι τα κατασκευαστικά έργα στις μαρίνες έχουν υψηλό κόστος, κυρίως στο τμήμα των λιμενικών έργων και της εξωτερικής προστασίας δηλαδή του κυματοθραύστη, ενώ η περίοδος επιστροφής των κεφαλαίων και θετικής απόδοσης της επένδυσης ξεπερνά τα 20 έτη κατά μέσο όρο.
Υπογράμμισε ότι οι μαρίνες χρειάζονται εργαλεία και προγράμματα χρηματοδότησης όπως το τρέχον Πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0 Αναβάθμιση Τουριστικών Λιμένων» με προϋπολογισμό 139 εκατ. ευρώ από πόρους του ΤΑΑ το οποίο έχει προωθήσει έργα αναβάθμισης των υποδομών που εκτελέστηκαν ή πρόκειται να εκτελεστούν εντός του 2025 σε ελληνικές μαρίνες, όπως στη Βουλιαγμένη, στο Ναύπλιο, στον Άγιο Κοσμά στο Ελληνικό, στην Olympic Marine στο Λαύριο, στον Φλοίσβο, στα Γουβιά στην Κέρκυρα, στην Ρόδο και αλλού.
Ωστόσο στον κλάδο επικρατεί αγωνία καθώς το πρόγραμμα θα κριθεί τους επόμενους 2 μήνες και θα εξαρτηθεί κυρίως από την ταχύτητα των εγκρίσεων τροποποίησης χωροθέτησης των επιχειρησιακών σχεδίων που έχουν ήδη εγκριθεί και ενταχθεί σε αυτό, την ώρα που απομένουν επτά μήνες για την υλοποίηση των έργων.
Ως προς την αξία της ύπαρξης ενός δικτύου μαρινών, επισημαίνεται πως για κάθε 100 θέσεις ελλιμενισμού προκύπτουν 6 άμεσες και 100 έμμεσες θέσεις εργασίας, ενώ για κάθε 1 ευρώ που ξοδεύεται για τέλη ελλιμενισμού, επιπλέον 5 έως 10 ευρώ ξοδεύονται για γενικές προμήθειες, καύσιμα, επισκευές, συντήρηση, φορολογία, μισθοδοσία, έξοδα πρακτόρων, κλπ.
Η μέση τουριστική δαπάνη των επισκεπτών ανά άφιξη στις μαρίνες είναι περίπου 5 φορές μεγαλύτερη από τη μέση τουριστική δαπάνη των επισκεπτών του ξενοδοχειακού τουρισμού με τον ΦΠΑ και τα ενοίκια που αποδίδονται στο Δημόσιο να ξεπερνούν τα 100 εκ. ευρώ.
Αλλαγή τοπίου με σαφείς κανόνες από το 2030, υπόσχεται το ΥΠΕΝ
Από την πλευρά του, πάντως, ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ευθύμης Μπακογιάννης συνέστησε προσοχή στις διαδικασίες, καθώς …παραμονεύουν οι προσφυγές.
Δεσμεύτηκε ωστόσο ότι ο συνολικός σχεδιασμός θα έχει ολοκληρωθεί τα προσεχή έτη, ώστε έως το 2030 ένα σημαντικό μέρος των γνωμοδοτήσεων να βγαίνει σχεδόν αυτόματα.
Αναφερόμενος στους χρόνους και τη γραφειοκρατία, ο κ. Μπακογιάννης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Θα ήταν πολύ επικίνδυνο να λέγαμε αυτό που λέει και ο νόμος ότι εντός δύο μηνών οφείλουν οι υπηρεσίες να γνωμοδοτήσουν, ενώ οι υπάλληλοι έχουν μπροστά τους 500 γνωμοδοτήσεις τον χρόνο όταν έως το 2019 είχαν 10 τον χρόνο. Το να γίνει εντός δύο μηνών, ενέχει κινδύνους, τους οποίους βρίσκουμε μπροστά μας όταν γίνεται κάποια προσφυγή».
Ο ίδιος επεσήμανε όμως πως πλέον η Πολιτεία βρίσκεται σε πολύ καλό σημείο με μελέτες που ολοκληρώνονται και επομένως θα υπάρχει στη διοίκηση η απαραίτητη πληροφορία.
Στόχος – όπως είπε – είναι έως το 2027 να έχουμε ολοκληρώσει τα θέματα του χωροταξικού σχεδιασμού, τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια, τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια εκ των οποίων απομένουν μόνο δύο αυτά των Περιφερειών Πελοποννήσου και Νοτίου Αιγαίου που είναι έτοιμα για υπογραφή. Επιπλέον θα έχουν ολοκληρωθεί τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, καθώς είναι σε διαδικασία ολοκλήρωσης οι ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, θα έχει ολοκληρωθεί το αρχαιολογικό κτηματολόγιο, ενώ παράλληλα ολοκληρώνονται οι δασικοί χάρτες, το κτηματολόγιο και έχουμε σε διαδικασία καταγραφής την οριοθέτηση των ρεμάτων και θα έχουμε τα σχέδια διαχείρισης σχεδίων πλημμύρας.
«Άρα βλέπω ότι ως το 2030 ένα μεγάλο μέρος των γνωμοδοτήσεων θα βγαίνει σχεδόν αυτόματα από τη στιγμή που θα έχουμε τις θεσμικές γραμμές από αυτά τα εργαλεία», υπογράμμισε ο κ. Μπακογιάννης.
Αναφορικά με το πολύπαθο χωροταξικό του τουρισμού, ο γ.γ. του ΥΠΕΝ σημείωσε πως έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση της χωροταξικής μελέτης και είναι σε εκκρεμότητα και αναμένεται να βγει σε διαβούλευση η δέουσα εκτίμηση που αφορά τις επιπτώσεις του σχεδίου στις περιοχές natura: «Ο λόγος είναι ότι περιέχει και στοιχεία από άλλα ειδικά χωροταξικά, κυρίως των ΑΠΕ και των ορυκτών πρώτων υλών, άρα είναι πολύπλοκο. Ο λόγος που δεν έχει αναπτυχθεί είναι ότι θα θέλαμε να βγουν σε διαβούλευση παράλληλα και τα άλλα δύο ΕΧΣ που είναι επίσης έτοιμα και ώριμα. Εκτιμώ ότι μέχρι το καλοκαίρι θα έχει ολοκληρωθεί και η διαβούλευση στη δέουσα εκτίμηση και έως τέλος του έτους θα έχει ολοκληρωθεί και το χωροταξικό του τουρισμού».
Βασικός κορμός του, σύμφωνα με τον ίδιο, παραμένει η προστασία του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος έναντι της υπερβολικής τουριστικής ανάπτυξης, ενώ η κατεύθυνση που έχει δοθεί είναι «κυρίως να απαγορεύει εκεί όπου υπάρχουν πραγματικές δεσμεύσεις, δηλαδή σε περιοχές όπου πραγματικά πρέπει να υπάρχει προστασία, ειδικοί αρχαιολογικοί χώροι ή περιοχές με ιδιαίτερο τοπίο, αλλά να εξειδικεύεται, πχ αν μιλάμε για τις μαρίνες σε ένα επίπεδο σχεδιασμού με πραγματικά δεδομένα και στοιχεία».
Εξήγησε πως αυτό σημαίνει ότι θα μπουν κάποιες θεσμικές γραμμές εκεί όπου πραγματικά υπάρχει η δυσκολία στη χωροθέτηση τουριστικών υποδομών, άρα και μαρινών, και όχι να υπάρχουν γενικές και οριζόντιες απαγορεύσεις.
Οι δέκα δήμοι με τη μεγαλύτερη αξιολόγηση για την ανάπτυξη μαρινών βάσει της μελέτης:
1. Κεντρικής Κέρκυρας – Διαποντίων Νήσων
2. Σκιάθου
3. Μυκόνου
4. Πειραιώς
5. Λευκάδας
6. Σκοπέλου
7. Πρέβεζας
8. Ρόδου
9. Πάτμου
10. Καλαμαριάς
