Την ανάγκη να προτεραιοποιηθεί μια νέα γενιά έργων προκειμένου η χώρα να είναι έτοιμη για την επόμενη μέρα όταν θα έχουν ολοκληρωθεί τα υφιστάμενα, επεσήμαναν οι εκπρόσωποι του κατασκευαστικού τομέα στο πλαίσιο του συνεδρίου Υποδομών και Μεταφορών ITC 2024.

Αναφορικά με τα εν εξελίξει έργα, τα στελέχη των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων στάθηκαν ιδιαίτερα στην ανάγκη αναπροσαρμογής του κόστους δεδομένου ότι οι συνθήκες κατά τις οποίες είχαν δημοπρατηθεί στο πρόσφατο παρελθόν, έχουν αλλάξει ριζικά και το κόστος τους έχει εκτοξευθεί.

Δεν έλειψε όμως και η … γκρίνια για τις καθυστερήσεις πληρωμών από το Δημόσιο, την υστέρηση στις απαλλοτριώσεις, αλλά και το γεγονός ότι πολλά εκ των έργων που έχουν δημοπρατηθεί δεν ήταν ώριμα με αποτέλεσμα αυτό να πλήττει χρονοδιαγράμματα και κόστη.

Τοποθετούμενος στο θέμα ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας ανέφερε ότι η αύξηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του υπουργείου από τα 330 εκατ. ευρώ που είχε έως τώρα, σε πάνω από  550 – 600 εκατ. ευρώ ετησίως από φέτος και για τα επόμενα χρόνια, ψηφίστηκε πριν λίγες ημέρες από τη Βουλή.

Ξεκαθάρισε, πάντως, πως «δεν μπορούμε να μοιράζουμε δισεκατομμύρια, χωρίς να υπάρχουν τα χρήματα. Ειδικά όταν χρειάζονται πόροι και για την εκτέλεση υφιστάμενων έργων και για να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις, όπως ο Daniel. Προσπαθούμε συνεπώς να βρούμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε πρωτίστως να είμαστε συνεπείς προς τον ιδιωτικό τομέα», σημείωσε, ζητώντας από όλους τους εμπλεκόμενους να δουλέψουν ακόμα πιο εντατικά, ώστε να γίνει άμεσα η εκταμίευση των 2,2 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης».

Ο υπουργός συμφώνησε πως από τώρα θα πρέπει να ιεραρχηθεί και να χτιστεί η επόμενη γενιά έργων «με πρότυπες προτάσεις, αλλά καλύτερα σχεδιασμένες από την πολιτεία, και με παραχωρήσεις, ένα μοντέλο που έχει πετύχει στη χώρα».

Αναφερθείς στην τεράστια πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, ο κ. Σταϊκούρας τόνισε πως «χρειαζόμαστε και έχουμε περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ, ώστε να κάνουμε μέσω δημοσίων έργων ή ΣΔΙΤ, φράγματα ανά την Ελλάδα, από τα οποία κάποια υλοποιούνται και άλλα δρομολογούνται, ενώ μέσα στο καλοκαίρι ήδη συμβασιοποιήθηκαν έργα 320 εκατ. ευρώ. Αλλά χρειαζόμαστε και επιπλέον 1,5 δισ. ευρώ για να αντιμετωπίσουμε τις δυσμενείς επιπτώσεις του Daniel στη Θεσσαλία», επαναλαμβάνοντας πως αυτή η χρηματοδότηση θα λείψει από κάπου αλλού.

Δεν καλύπτει τις ανάγκες το 1 δισ. ευρώ του ΠΔΕ

Την άποψη πως πλέον το 1 δισ. ευρώ του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων προφανώς δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες που υπάρχουν σε υποδομές, ενώ η αγορά έχει ήδη ζήσει περιπτώσεις με απαραίτητα έργα που δημοπρατήθηκαν και ανακηρύχθηκαν ανάδοχοι χωρίς να υπάρχει καν εξασφαλισμένο το αναγκαίο δημόσιο ή ευρωπαϊκό κονδύλι, διατύπωσε μεταξύ άλλων ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΤΕΡΝΑ, Χρήστος Παναγιωτόπουλος.

Ο ίδιος ανέφερε ότι δεν υπάρχει σαφής εικόνα για τις προτεραιότητες της πολιτείας πέρα από ορισμένα έργα που βρίσκονται σε διαδικασία ωρίμανσης ή από κάποιες γενικές τοποθετήσεις.

Ειδική μνεία έκανε στο φαινόμενο που παρατηρείται τελευταία με τεχνικές εταιρείες που αδυνατούν τελικά να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς για έργα που και σημαντικά είναι και απαραίτητα, καθώς αυτά δημοπρατούνται με ανώριμες μελέτες ή με ελλιπή τεύχη δημοπράτησης, ενώ τα σχόλια που κάνει η αγορά κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο, συχνά αγνοούνται.

Ανέφερε πως στη φαρέτρα της πολιτείας υπάρχει «ένα εξαιρετικό εργαλείο», οι Πρότυπες Προτάσεις, το οποίο – όπως είπε – παραμένει ανενεργό μαζί με τις προτάσεις που ήδη κατέθεσαν οι κατασκευαστικοί όμιλοι, στο πλαίσιο του σχετικού θεσμού.

Το ζήτημα της δημοπράτησης ανώριμων έργων έθεσε και ο Γενικός Διευθυντής του ομίλου Intrakat και της Άκτωρ Αναστάσιος Αρανίτης, τονίζοντας πως «σήμερα πολλά έργα έχουν δημοπρατηθεί ανώριμα, δηλαδή με μελέτες που δεν είχαν συμπεριλάβει στο σύνολό τους όλους τους παράγοντες που απαιτούνται ώστε να προχωρήσουν απρόσκοπτα». Και όπως συμπλήρωσε, η δυσκολία στα νέα έργα δεν είναι αμιγώς κατασκευαστική, αλλά άπτεται του σχεδιασμού, της υλοποίησης, της ανθεκτικότητας και της φιλικότητας στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου και του παράγοντα της κλιματικής αλλαγής, κάτι που κάνει όλο το πλέγμα των έργων να γίνεται πιο δύσκολο.

Σύμφωνα με τον ίδιο, «αγκάθι» για τα έργα αποτελεί και η υστέρηση στις απαλλοτριώσεις, ενώ στο περιβαλλοντικό σκέλος των έργων δεν έχει ληφθεί υπόψη όσο θα έπρεπε το θέμα της ανθεκτικότητας και της κλιματικής αλλαγής, που αποτελούν πλέον κρίσιμους παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν τον σχεδιασμό των έργων. Και αυτό έχει ως άμεση συνέπεια τόσο τη χρονική καθυστέρηση όσο και τη σημαντική αύξηση του κόστους κατασκευής, συμπλήρωσε.

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι υπάρχει αντικειμενικό θέμα αναπροσαρμογής του κόστους των έργων, καθώς οι συνθήκες κατά τις οποίες είχαν δημοπρατηθεί στο πρόσφατο παρελθόν, έχουν αλλάξει ριζικά και το κόστος τους έχει εκτοξευθεί.

Έκανε μάλιστα έκκληση να βρεθούν από κοινού λύσεις για να αντιμετωπιστεί εγκαίρως το ζήτημα και να ενσωματωθεί στα έργα το αυξημένο κατασκευαστικό, μελετητικό ή χρηματοδοτικό νέο κόστος, ώστε να μην βρεθούμε προ εκπλήξεως τα επόμενα χρόνια.

Απαραίτητες οι πρότυπες προτάσεις στη νέα γενιά έργων

Την ανάγκη στη νέα γενιά έργων να αποφευχθούν παθογένειες του παρελθόντος που είχαν ως αποτέλεσμα καθυστερήσεις και αύξηση του κόστους, τόνισε ο Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου Άβαξ Κωνσταντίνος Μιτζάλης. Υπογράμμισε ότι οι πρότυπες προτάσεις που έχουν τη δυνατότητα και είναι διατεθειμένοι να συγκροτήσουν οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι, είναι ένα πρώτο βήμα ώστε να μη διαιωνίζεται το καθεστώς που χαρακτηρίζει τα δημόσια έργα τις τελευταίες δεκαετίες.

Κρίσιμο παράγοντα για την ολοκλήρωση των έργων θεωρεί «την απρόσκοπτη χρηματοδότηση εκ μέρους του αναθέτοντος, τη βαθιά γνώση του αντικειμένου, την εμπειρία και την αξιοπιστία εκείνου που το αναλαμβάνει και βεβαίως από την οικονομική συγκυρία που επικρατεί».

Λύση για ταχύτερες διαδικασίες ως προς τις απαλλοτριώσεις ζήτησε και ο Ντίνος Μπενρουμπή, αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΜΕΤΚΑ ΑΤΕ, ώστε αυτές να γίνονται σωστά και «να μην αναγκαζόμαστε να πηγαίνουμε μετά σε ηρωικές λύσεις ή να τρέχουμε τελευταία στιγμή για προσωρινές διαταγές», όπως είπε χαρακτηριστικά.

Απευθυνόμενος στον κ. Σταϊκούρα ανέφερε ότι «η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση των έργων θα πρέπει να φτάσει στο υπουργείο και να δοθεί εκεί που πρέπει να δοθεί», καθώς όπως εξήγησε τον τελευταίο καιρό παρατηρείται υστέρηση. Επιπλέον πρότεινε τα έργα να προκηρύσσονται υπό την αιγίδα και την εποπτεία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, το οποίο διαθέτει τη σχετική τεχνογνωσία δεδομένου ότι έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να έρχονται έργα άλλων υπουργείων με λάθη στην κοστολόγηση.

Οι ομιλητές αναφέρθηκαν για άλλη μια φορά στο ζήτημα της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και της προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο, όπως σχολίασε ο κ. Αρανίτης, δεν είναι πάντοτε επιλύσιμο, καθώς συχνά οι ανθρώπινοι πόροι δεν αρκούν για όλους. Προσέθεσε ότι το πρόβλημα εντείνεται από θεσμικά ζητήματα, όπως το γεγονός ότι χρειάζεται τροποποίηση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) κάθε δύο χρόνια ώστε να εγκατασταθεί ένας οικίσκος σε εργοτάξιο για την διαμονή του εργατικού προσωπικού.