Στον συνεχώς εξελισσόμενο κόσμο του ποδοσφαίρου, η παράδοση συχνά συγκρούεται με την καινοτομία. Αυτό δεν είναι πουθενά πιο εμφανές από ό,τι στη μεταμόρφωση των ευρωπαϊκών γηπέδων, που σταδιακά ακολουθούν τον σύγχρονο σχεδιασμό των γηπέδων του αμερικανικού ποδοσφαίρου.

Αυτή η ολοκληρωτική μεταστροφή δεν αντιπροσωπεύει απλώς μια αλλαγή στην αρχιτεκτονική, αλλά έναν θεμελιώδη επαναπροσδιορισμό της εμπειρίας των φιλάθλων και της δημιουργίας εσόδων στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Περισσότερο από ποτέ, το 2024, οι ευρωπαϊκοί σύλλογοι αγωνίζονται να φέρουν επανάσταση στα γήπεδά τους και να δημιουργήσουν έναν χώρο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί 365 ημέρες τον χρόνο, όχι μόνο για 90 λεπτά κάθε δεύτερο Σάββατο.

Η εποχή του COVID επεσήμανε τα ελαττώματα της ύπαρξης τόσο μεγάλων ακινήτων που είναι μονοδιάστατα στη χρήση τους. Τώρα, οι σύλλογοι χτίζουν υπερσύγχρονους, προσαρμόσιμους χώρους που μπορούν φιλοξενήσουν συναυλίες, κερδοφόρες αθλητικές εκδηλώσεις πέραν του ποδοσφαίρου, όπως αγώνες πυγμαχίας και να δημιουργήσουν έσοδα.

Αυτοί οι χώροι μπορούν να γίνουν κόμβοι για την κοινότητα και σημεία αναφοράς για την πόλη.
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα αυτής της επανάστασης βρίσκεται στο Βόρειο Λονδίνο, όπου το υπερσύγχρονο γήπεδο της Tottenham Hotspur στέκεται ως λαμπρός φάρος του μέλλοντος.

Άνοιξε το 2019 και διαθέτει έναν εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, με αναδιπλούμενο αγωνιστικό χώρο και μια μονοώροφη κερκίδα χωρητικότητας 17.500 θέσεων – τη μεγαλύτερη του είδους της στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση όχι μόνο βελτίωσε την εμπειρία θέασης για τους φιλάθλους, αλλά δημιούργησε και νέες πηγές εσόδων μέσω της φιλοξενίας μιας σειράς εκδηλώσεων πέραν των ποδοσφαιρικών αγώνων.

Το White Hart Lane ήταν εμβληματικό. Είχε υπέροχη ατμόσφαιρα και ήταν ένα χαρακτηριστικό γήπεδο του βρετανικού ποδοσφαίρου, το οποίο χρειαζόταν μία αλλαγή.

Η αρχιτεκτονική εταιρεία Populous, η οποία χρησιμοποιείται επίσης για την ανάπτυξη του γηπέδου της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και του νέου γηπέδου της Ίντερ Μιλάνου, κατασκεύασε ένα σχέδιο που θα αναζωογονούσε τη γύρω περιοχή και θα έκανε το γήπεδο των Σπερς μια αρένα που θα μπορούσε να χρησιμοποιείται όλο το χρόνο.

Ως αποτέλεσμα, τα έσοδα της Τότεναμ από τις ημέρες των αγώνων αυξήθηκαν κατά σχεδόν 50%. Χάρη στις εξαιρετικές επιλογές φαγητού, την υψηλού επιπέδου φιλοξενία, τη μικροζυθοποιία και το μεγαλύτερο μπαρ σταδίου στην Ευρώπη, οι οπαδοί είναι πολύ πιο πρόθυμοι να ξοδέψουν χρήματα στο γήπεδο.

Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το NFL του Λονδίνου φιλοξενείται στο στάδιο, καθώς και αγώνες πυγμαχίας και συναυλίες παγκόσμιας κλάσης, όπως μια εβδομάδα Beyonce, σήμαινε ότι τα εμπορικά έσοδα αυξήθηκαν από 117 εκατ. ευρώ το 2018 σε 215 εκατ. ευρώ το 2022.

Τα οφέλη του “αμερικανικού” μοντέλου γηπέδων είναι πολλαπλά

Πρώτον, ο σχεδιασμός της λεκάνης προσφέρει ανεμπόδιστη θέα από κάθε θέση, εξασφαλίζοντας ότι οι οπαδοί αισθάνονται πιο κοντά στη δράση. Επιπλέον, οι σύγχρονες ανέσεις, όπως οι premium σουίτες φιλοξενίας, τα εστιατόρια και οι εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας, αναβαθμίζουν τη συνολική εμπειρία της ημέρας του αγώνα, προσελκύοντας ένα ευρύτερο δημογραφικό κοινό οπαδών.

Από εμπορική άποψη, αυτοί οι πολυλειτουργικοί χώροι μπορούν να αποφέρουν έσοδα όλο το χρόνο, φιλοξενώντας συναυλίες, συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις, μεγιστοποιώντας έτσι την οικονομική τους βιωσιμότητα.

Η μετάβαση στο “αμερικανικό” μοντέλο γηπέδων φέρνει αντιπαραθέσεις

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτά τα φουτουριστικά γήπεδα στερούνται του χαρακτήρα και της ατμόσφαιρας των παραδοσιακών γηπέδων με κερκίδες, τα οποία έχουν ιστορία και κληρονομιά δεκαετιών.

Επιπλέον, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με το αυξανόμενο κόστος των εισιτηρίων των αγώνων, καθώς οι σύλλογοι προσπαθούν να αποσβέσουν τις σημαντικές επενδύσεις τους στις υποδομές των γηπέδων. Οι επικριτές ανησυχούν για την ομογενοποίηση των ποδοσφαιρικών γηπέδων παγκοσμίως, φοβούμενοι την απώλεια της μοναδικής αρχιτεκτονικής ταυτότητας.

Παρά τις επιφυλάξεις αυτές, η γοητεία του “αμερικανικού” μοντέλου συνεχίζει να εξαπλώνεται στην Ευρώπη. Στην Ισπανία, η ανάπλαση του εμβληματικού γηπέδου Santiago Bernabéu από τη Ρεάλ Μαδρίτης περιλαμβάνει στοιχεία εμπνευσμένα από γήπεδα του NFL, όπως αναδιπλούμενη οροφή και οθόνη βίντεο 360 μοιρών.

Το έργο, που βρίσκεται στα σκαριά εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί και θεωρείται αναμφισβήτητα το καλύτερο γήπεδο στον κόσμο. Θα προσπαθήσει γρήγορα να αποσβέσει την επένδυση των 2 δισ. ευρώ μέσω των αγώνων του NFL Europe, καθώς και μιας συναυλίας blockbuster της Taylor Swift το καλοκαίρι.

Αυτό το φιλόδοξο έργο υπογραμμίζει την παγκόσμια επιρροή του αμερικανικού σχεδιασμού των γηπέδων και την ελκυστικότητά του στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους που επιδιώκουν να εκσυγχρονιστούν και να μεγιστοποιήσουν τις ροές εσόδων.

Ωστόσο, η Ρεάλ Μαδρίτης και η Τότεναμ δεν είναι οι μόνες. Στην πραγματικότητα, απέχουν πολύ από αυτό. Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, υπό τη νέα ιδιοκτησία του Τζιμ Ράτκλιφ, ανακοίνωσε σχέδια για την ανοικοδόμηση του Old Trafford και την ανάπλαση της περιοχής γύρω από αυτό.

Προσέλαβαν την Populous, τον αρχιτέκτονα της Τότεναμ, για να το σχεδιάσει γι’ αυτούς. Το Nou Camp της Μπαρτσελόνα υφίσταται αυτή τη στιγμή μια τεράστια ανακαίνιση, καθώς προσπαθεί να εκσυγχρονιστεί.

Οι επιλογές φιλοξενίας επεκτείνονται μαζικά και η χωρητικότητα αυξάνεται στις 105.000 θέσεις για να αυξηθούν τα έσοδα. Τόσο η Ίντερ όσο και η Μίλαν χτίζουν νέα γήπεδα καθώς απομακρύνονται από το εμβληματικό San Siro.

Η Σεβίλλη αναβαθμίζει το Ramon Sanchez-Pizjuan. Η Έβερτον ξόδεψε 500 εκατ. λίρες για ένα νέο γήπεδο που χτίστηκε στο Bramley Dock του Λίβερπουλ, απομακρυνόμενη από το Goodison Park, την έδρα της από το 1892.

Ακόμη και το Μαρόκο χτίζει ένα απίστευτο νέο γήπεδο 115.000 θέσεων ενόψει του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2030, το οποίο θα συνδιοργανώσει μαζί με την Ισπανία και την Πορτογαλία. Είναι μια συναρπαστική εποχή για το ποδόσφαιρο.

Καθώς η εποχή των κλασικών γηπέδων με κερκίδες σταδιακά χάνεται στη μνήμη, η άνοδος των “αμερικανικών” γηπέδων φέρνει επανάσταση στο τοπίο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Ενώ κάποιοι “θρηνούν” για την απώλεια της παράδοσης, άλλοι αγκαλιάζουν τις ευκαιρίες για καινοτομία και ανάπτυξη που προσφέρουν αυτές οι σύγχρονες εγκαταστάσεις.

Το αν αυτή η τάση αντιπροσωπεύει πρόοδο ή απομάκρυνση από τις ρίζες του ποδοσφαίρου παραμένει αντικείμενο συζήτησης. Ένα πράγμα είναι βέβαιο, η εποχή των γηπέδων ‘bowl’
έχει φτάσει και ο αντίκτυπός της στο όμορφο παιχνίδι θα είναι αισθητός για τις επόμενες γενιές.