Τον κώδωνα του κινδύνου για νέες καθυστερήσεις στα κρίσιμα έργα μόνιμης αποκατάστασης του σιδηροδρόμου στη Θεσσαλία ύστερα από τις καταστροφές που άφησαν πίσω τους οι κακοκαιρίες Daniel και Elias, κίνδυνο απώλειας πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και «καταδίκη» του σιδηρόδρομου που λειτουργεί με βραδυπορείες και σε ορισμένα τμήματά του δεν υπάρχει κυκλοφορία, προειδοποιούν οι μηχανικοί του ΟΣΕ και οι εργαζόμενοι της ΕΡΓΟΣΕ.

Αφορμή το γεγονός ότι σήμερα, 1,5 χρόνο μετά τις καταστροφές όχι μόνο δεν έχουν ξεκινήσει τα έργα αποκατάστασης οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών, αλλά παραμένει άγνωστος και ο χρόνος της καθυστέρησής τους μέχρι να ξεμπλοκάρουν, δεδομένου ότι η διαδικασία έχει «παγώσει» ύστερα από την προδικαστική προσφυγή που κατέθεσαν στην Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων τέσσερις μικρές τεχνικές εταιρίες. Οι εταιρίες αυτές – όπως έχει ήδη γράψει το energodromio.gr – διαμαρτύρονται για τον αποκλεισμό τους από τη διαδικασία, καθώς το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών επέλεξε να την προχωρήσει με προσκλήσεις, οι οποίες εστάλησαν στις 10 Δεκεμβρίου 2024 μόνο στους τέσσερις μεγάλους τεχνικούς ομίλους (ΤΕΡΝΑ, Aktor, Άβαξ, ΜΕΤΚΑ) χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, βάσει του άρθρου 32 του ν.4412/2016. Βασικό επιχείρημα όπως αναγραφόταν στις σχετικές υπουργικές αποφάσεις, ήταν πως οι εν λόγω εργοληπτικές επιχειρήσεις «διαθέτουν αποδεδειγμένη εμπειρία στην εκτέλεση έργων αντίστοιχης κατηγορίας υποδομών».

Αποτέλεσμα ήταν η ΕΑΔΗΣΥ να κάνει δεκτά τα ασφαλιστικά μέτρα που κατέθεσαν εταιρίες 6ης τάξης και η διαδικασία να έχει φρενάρει τουλάχιστον έως τα τέλη Ιανουαρίου με ανοιχτό το ενδεχόμενο και για νέες μεγαλύτερες καθυστερήσεις εάν οι συγκεκριμένες εταιρίες προσφύγουν στη συνέχεια στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Για τα ζητήματα αυτά ο Σύλλογος Διπλωματούχων Μηχανικών του ΟΣΕ και ο Σύλλογος Εργαζομένων της ΕΡΓΟΣΕ είχε προειδοποιήσει την ηγεσία του υπουργείου, εδώ και έξι μήνες με κοινή επιστολή τους, η οποία εστάλη στις 5 Ιουλίου 2024.

Οι εργαζόμενοι είχαν επισημάνει ότι οι εταιρίες ΟΣΕ /ΕΡΓΟΣΕ είναι οι μόνες που δύνανται να υλοποιήσουν επιτυχώς τις διαδικασίες ανάθεσης, εκτέλεσης και επίβλεψης των σιδηροδρομικών έργων αποκατάστασης των ζημιών από τις πλημμύρες της Θεσσαλίας, χωρίς ωστόσο να λάβουν καμία απάντηση από το υπουργείο.

Υπενθύμιζαν μάλιστα ότι ήταν εκείνες που έφεραν εις πέρας τα έργα προσωρινής αποκατάστασης του τμήματος Δομοκός – Λάρισα με μονοδρόμηση και ηλεκτροκίνηση σε διάστημα 45 ημερών προκειμένου να επανεκκινήσουν τα δρομολόγια.

Επικρίσεις για τη διαχείριση των έργων από το ΥΠΟΜΕ

Τα δύο σωματεία είχαν από τότε εκτιμήσει ότι η νέα διαδικασία θα οδηγούσε σε καθυστερήσεις εξαιτίας της υποκατάστασης των δύο εταιριών και του έμπειρου προσωπικού από τη Γενική Γραμματεία Υποδομών στην προετοιμασία των διαγωνισμών: «Για τα έργα οριστικής αποκατάστασης είναι απαραίτητη η επίβλεψή τους από σιδηροδρομικούς καθώς είναι οι μοναδικοί που διαθέτουν την εμπειρία και τεχνογνωσία να εκτελούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τέτοια έργα», ανέφεραν.

Σημείωναν επίσης ότι η εμπλοκή τεσσάρων φορέων (υπουργείο, ανάδοχος, ΟΣΕ, φορέας επίβλεψης) θα δυσχέραινε την ορθή διαχείριση των έργων και την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων λόγω της εκτέλεσής τους υπό κυκλοφορία, σε αντίθεση με το σχήμα ΟΣΕ και αναδόχου.

«Η πολιτική ηγεσία, κωφεύοντας αντί να αναθέσει σε ΟΣΕ/ΕΡΓΟΣΕ την υλοποίηση των κρίσιμων έργων αποκατάστασης επέλεξε να αντιμετωπίσει το σοβαρότατο αυτό εγχείρημα ως μια απλή εσωτερική διαδικασία του Υπουργείου, οδηγώντας την όλη προσπάθεια σε διαδρομές επικίνδυνες για το δημόσιο συμφέρον. Τότε θεωρήσαμε πως «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε». Σήμερα όμως η πραγματικότητα, αδιάψευστος μάρτυς της αποτυχίας, αποδεικνύει ότι μάλλον συμβαίνει το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε», επισημαίνεται στην ανακοίνωση των δύο σωματείων.

Κι αυτό γιατί, όπως υπογραμμίζεται και στην ανακοίνωση:

· Ενάμισι χρόνο μετά τις θεομηνίες Daniel και Elias, τον Σεπτέμβριο του 2023, η απόπειρα δημοπράτησης των έργων ανάταξης του σιδηροδρόμου επιχειρείται από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, παρακάμπτοντας μέσω νομοθετικής πράξης τον κατά το νόμο αρμόδιο εξειδικευμένο Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής. «Εκ του αποτελέσματος, τα σιδηροδρομικά έργα βρίσκονται ακόμη σε απόλυτο διαχειριστικό τέλμα, με κορωνίδα της αποτυχίας την προδικαστική προσφυγή που κατατέθηκε κατά των πρακτικών που επελέγησαν και επιχειρήθηκαν, με αόριστο αυτή τη στιγμή τον χρονικό ορίζοντα για την ανάθεση τους».

· Ελλοχεύει εξαιρετικά σοβαρός κίνδυνος απώλειας πόρων χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, με αποτέλεσμα είτε την πλήρη ματαίωση των έργων είτε την εκτέλεσή τους από εθνικούς πόρους, εις βάρος άλλων αναγκαίων έργων.

· Σήμερα η κυκλοφορία στις πληγείσες περιοχές αφενός μεν στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη διεξάγεται μέσω προσωρινών αποκαταστάσεων με βραδυπορίες, αφετέρου δε ανεστάλη επ’ αόριστον στους κλάδους Παλαιοφάρσαλο – Καλαμπάκα και Λάρισα – Βόλος, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τη θέση του σιδηροδρόμου στην αγορά των χερσαίων μεταφορών. «Είναι προφανές ότι τα ανωτέρω ουδόλως υπηρετούν το συμφέρον του Έλληνα πολίτη, ως οφείλει να κάνει ο σχεδιασμός της Πολιτείας».

Οι εργαζόμενοι στην επιστολή τους στο υπουργείο τόνιζαν επίσης ότι υπάρχουν ενεργές εργολαβίες, οι οποίες διακόπηκαν μεν εξαιτίας των πλημμυρικών φαινόμενων, αλλά πρέπει να ολοκληρωθούν για να μην απωλέσουν τις χρηματοδοτήσεις.

Συγκεκριμένα στους κλάδους Λάρισα-Βόλος και Παλαιοφάρσαλος -Καλαμπάκα έχουν υπογραφεί συμβάσεις κατασκευής σηματοδότησης τηλεδιοίκησης – ηλεκτροκίνησης οι οποίες θα πρέπει να συνδεθούν με τα έργα οριστικής αποκατάστασης επιδομής – υποδομής, προκειμένου οι σιδηροδρομικές γραμμές που θα παραδοθούν και αποδοθούν σε κυκλοφορία να είναι λειτουργικές, ασφαλείς και σύμφωνες με τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές.

«Εκτιμούμε ότι, η αλληλοεμπλοκή διαφορετικών διευθυνουσών υπηρεσιών από την ΕΡΓΟΣΕ και το Υπουργείο θα συμβάλει αρνητικά στη σύνδεση των διαφόρων σιδηροδρομικών υποσυστημάτων και στη λειτουργικότητα των έργων».

Με δεδομένη την υπό εξέλιξη ενοποίηση των δύο σιδηροδρομικών εταιριών ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ στον νέο φορέα Σιδηρόδρομοι Ελλάδας και προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω αστοχίες, όπως τονίζουν, τα δύο σωματεία καλούν την πολιτική ηγεσία του υπουργείου «να επανεξετάσει τις επιλογές της και να αναθέσει έστω και τώρα, τη δημοπράτηση και επίβλεψη των έργων αυτών στον εκ του νόμου αρμόδιο Διαχειριστή σιδηροδρομικής υποδομής, που με τον τρέχοντα σχεδιασμό είναι πλέον οι Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε.»