Στην επιτάχυνση της διαδικασίας κτηματογράφησης προκειμένου το Κτηματολόγιο να έχει ολοκληρωθεί εντός του 2025, όπως έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση στοχεύει το νομοσχέδιο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το οποίο αναρτήθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 6 Σεπτεμβρίου.

Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται η δυνατότητα μονομερούς τροποποίησης της σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας, η λειτουργία Μητρώου Πιστοποιημένων Μηχανικών Κτηματολογίου, αλλά και ρυθμίσεις που θα δώσουν λύση σε χρονίζοντα προβλήματα, όπως το ξεμπλοκάρισμα ιδιοκτησιών που αρχικά είχαν χαρακτηριστεί ως δασικές και εν συνεχεία  αποχαρακτηρίστηκαν στο πλαίσιο της εξέτασης αντιρρήσεων που υποβλήθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους.

Σύμφωνα με το υπουργείο, με το εν λόγω σχέδιο νόμου επιχειρείται:

• Η επιτάχυνση της διαδικασίας κτηματογράφησης, για την επίτευξη του στόχου για μετάβαση του συνόλου της χώρας σε καθεστώς λειτουργούντος κτηματολογίου εντός 2025, καθώς και η θέσπιση νέας ψηφιακής διαδικασίας διόρθωσης γεωμετρικών στοιχείων ακινήτων
• Η απλοποίηση και η επιτάχυνση των διαδικασιών μεταβίβασης ακινήτων, καταχώρισης εγγραπτέων πράξεων και διόρθωσης κτηματολογικών εγγραφών, σε καθεστώς λειτουργούντος κτηματολογίου, για την αποφυγή πολύπλοκων διοικητικών διαδικασιών και πολύχρονων δικαστικών διαμαχών
• Η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και νέων εφαρμογών για την περαιτέρω αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχει το ν.π.δ.δ. «Ελληνικό Κτηματολόγιο»
• Η ενίσχυση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας στην οργάνωση και λειτουργία του ν.π.δ.δ. «Ελληνικό Κτηματολόγιο».

Όπως έχει διαμηνύσει η ηγεσία του υπουργείου η προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου 2024 παραμένει καταληκτική, καθώς δεν δόθηκε κάποια επιπλέον παράταση, αλλά έχουν ενταχθεί ρυθμίσεις, οι οποίες θα δίνουν εξωδικαστικές λύσεις ακόμα και για τα ακίνητα που εμφανίζονται στις εγγραφές του Κτηματολογίου ως «αγνώστου ιδιοκτήτη».

Συγκεκριμένα, προβλέπεται λύση μέσω της διαδικασίας διόρθωσης πρόδηλων σφαλμάτων για τις περιπτώσεις που αποδεικνύεται με δημόσιο έγγραφο η ιδιοκτησία ακινήτου.

Στις περιπτώσεις αυτές, η εγγραφή θα μπορεί να διορθωθεί εντός Κτηματολογικού Γραφείου υπό την προϋπόθεση ότι μέσω της διόρθωσης δεν θα πλήττεται δικαίωμα τρίτου, εκτός αν ο τρίτος συναινεί στη διόρθωση, συνυπογράφοντας την αίτηση. Η συναίνεση αυτή δεν υποκρύπτει άτυπη μεταβίβαση ή μεταβολή τίτλου του ακινήτου.

Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος επί της αίτησης θα περιορίζεται στην ύπαρξη του δημόσιου εγγράφου ως καταχωρηθέντος στα βιβλία αυτού υπό τις περιγραφόμενες και δεν εκτείνεται στην αξιολόγηση της περιγραφόμενης σε αυτό διαδοχής δικαιοπαρόχων.

Στην περίπτωση ακινήτου με την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη», η αίτηση επιδίδεται υποχρεωτικά εντός 10 ημερών από την κατάθεσή της στο Ελληνικό Δημόσιο.

Το Ελληνικό Δημόσιο τεκμαίρεται ότι συναινεί στην αίτηση και ο προϊστάμενος οφείλει να προβεί στην αιτούμενη διόρθωση, εάν δεν αποσταλεί από την αρμόδια υπηρεσία αρνητική απάντηση που απευθύνεται στον Προϊστάμενο του αρμόδιου κτηματολογικού γραφείου εντός 60 ημερών από την επίδοση της αίτησης στο Ελληνικό Δημόσιο. Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, ακόμη και χωρίς ειδική αιτιολογία, ο προϊστάμενος οφείλει να απορρίψει την αίτηση.

Περιορισμός στις διεκδικήσεις του Δημοσίου με ένδικα μέσα

Το νομοσχέδιο επιχειρεί επίσης να περιορίσει και τις δικαστικές διεκδικήσεις του Δημοσίου. Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι το Ελληνικό Δημόσιο απέχει από την άσκηση ενδίκων μέσων κατά οριστικών δικαστικών αποφάσεων, οι οποίες:

• Αναγνωρίζουν φυσικό ή νομικό πρόσωπο ως κύριο ακινήτου το οποίο καταχωρήθηκε στις πρώτες εγγραφές ως «αγνώστου ιδιοκτήτη»,
• Αναγνωρίζουν φυσικό ή νομικό πρόσωπο ως κύριο ακινήτου δυνάμει του άρθρου 4 του ν. 3127/2003 (Α’ 67), περί ακινήτων που βρίσκονται μέσα σε σχέδιο πόλεως ή μέσα σε οικισμό που προϋφίσταται του έτους 1923 ή μέσα σε οικισμό κάτω των 2.000 κατοίκων, που έχει οριοθετηθεί.

Στόχος είναι «να μην υφίστανται εκκρεμοδικίες για πολλά χρόνια οι οποίες εν τέλει κωλύουν μεταβιβάσεις ακινήτων αλλά και την ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου σε ολόκληρη την ελληνική Επικράτεια».

Άλλωστε σε πολλά από αυτά τα ακίνητα – όπως αναφέρεται –  υπάρχουν, κατά κανόνα, δομημένες επιφάνειες και δη πολυκατοικίες, γεγονός που επιβεβαιώνει την ανάγκη της προκρινόμενης ρύθμισης.

Επιπλέον με το σχέδιο νόμου καθορίζονται η διαδικασία και ειδικότερα ζητήματα υποβολής αίτησης διόρθωσης γεωμετρικών στοιχείων (εμβαδόν, κλπ) με στόχο τη θέσπιση μιας ταχείας, αποτελεσματικής και κατά τον μέγιστο δυνατό βαθμό ψηφιακής διαδικασίας διορθώσεων γεωμετρικών μεταβολών.

Προβλέπεται ότι η αίτηση διόρθωσης υποβάλλεται ηλεκτρονικά, μέσω ειδικής εφαρμογής και καταχωρείται, με ποινή απαραδέκτου, στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου του αιτούντος και των ακινήτων των δικαιούχων που επηρεάζονται από την αποδοχή της.

Τα ακίνητα που επηρεάζονται από την αίτηση διόρθωσης αποτυπώνονται στον ψηφιακό χάρτη της εφαρμογής από τον αιτούντα.

Σε ό,τι αφορά ακίνητα, τα οποία είχαν αρχικώς χαρακτηριστεί δασικά, αλλά στη συνέχεια οι ιδιοκτήτες τους πέτυχαν τον αποχαρακτηρισμό τους μέσω των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων, προβλέπεται η διόρθωση κτηματολογικής εγγραφής εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι παρακάτω προϋποθέσεις:

• Να υφίσταται στα κτηματολογικά βιβλία εγγραφή με εμφαινόμενο ως ιδιοκτήτη το Ελληνικό Δημόσιο ή τη Διεύθυνση Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Να υφίσταται απόφαση Επιτροπής Εξέτασης Αντιρρήσεων με την οποία έγινε δεκτή προβληθείσα αντίρρηση κατά του δασικού χάρτη και έχει παρέλθει η προθεσμία για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων κατά αυτής, ή το ακίνητο βρίσκεται εκτός των περιοχών κυρωμένου δασικού χάρτη.
• Να προκύπτει εμπράγματο δικαίωμα φυσικού ή νομικού προσώπου ή δικαιοπαρόχου αυτών, από δημόσιο έγγραφο που καταχωρήθηκε στα βιβλία του οικείου υποθηκοφυλακείου πριν την περαίωση της κτηματογράφησης ή και μετά από αυτή, εφόσον στηρίζεται σε προηγούμενη πράξη καταχωρηθείσα στα βιβλία του υποθηκοφυλακείου πριν από την περαίωση, και
• Η κτηματολογική εγγραφή να ερείδεται αποκλειστικά στο τεκμήριο κυριότητας δημοσίου επί δασικών εκτάσεων.

Μονομερής διόρθωση συμβολαίων

Ώθηση σε μεταβιβάσεις ακινήτων που «βάλτωναν» αναμένεται να δώσει το νομοσχέδιο, καθώς στις ρυθμίσεις του συμπεριλήφθηκε η επίλυση του χρόνιου προβλήματος της μικρής ασυμφωνίας των τετραγωνικών των τίτλων με το πραγματικό εμβαδόν ενός ακινήτου.