Η Sara Huertas, 30 ετών, εξακολουθεί να ζει με τους γονείς της, καθώς ο μισθός της ως αναπληρώτρια δασκάλα δεν επαρκεί για να νοικιάσει σπίτι στη Μαδρίτη μαζί με τον σύντροφό της.
«Ψάξαμε στα νότια προάστια της Μαδρίτης, γιατί στο κέντρο είναι αδύνατο, αλλά και πάλι δεν βρήκαμε τίποτα», είπε σε πρόσφατη διαμαρτυρία για την κρίση στέγασης. «Πρέπει να κάνουν το σωστό: να μειώσουν τις τιμές των κατοικιών και να αυξήσουν τους μισθούς».
Η Huertas ανήκει σε μια μεγάλη μερίδα Ισπανών που αισθάνονται ότι δεν επωφελούνται από την ταχεία οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Αντίθετα, δυσκολεύονται ακόμα και να εξασφαλίσουν στέγη.
Το 2023, οι περισσότερες ευρωπαϊκές οικονομίες παρέμειναν στάσιμες, αλλά η Ισπανία κατέγραψε ανάπτυξη 3,2%, οδηγώντας την κυβέρνηση να αναθεωρήσει ανοδικά την πρόβλεψη για το 2025 στο 2,6%.
Οι βασικοί λόγοι πίσω από αυτήν την άνθηση είναι η μαζική μετανάστευση και η άνθηση του τουρισμού, που διατηρεί την Ισπανία ως τον δεύτερο πιο δημοφιλή τουριστικό προορισμό στον κόσμο. Η ισχυρή ανάπτυξη οδήγησε στη δημιουργία 500.000 νέων θέσεων εργασίας, ανεβάζοντας τον αριθμό των εργαζομένων σε ρεκόρ 21,3 εκατομμυρίων το 2024, εκ των οποίων το 13,5% είναι μετανάστες, όπως μεταδίδει το Reuters.
«Είμαστε αισιόδοξοι για τα επόμενα χρόνια», δήλωσε ο Israel Arroyo Martinez, υφυπουργός Οικονομίας, τονίζοντας πως σταθερές τιμές ενέργειας και χαμηλότερα επιτόκια ενισχύουν τις επενδύσεις.
Ωστόσο, όπως απέδειξε η ήττα της Kamala Harris από τον Donald Trump στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, τα θετικά οικονομικά στοιχεία δεν εγγυώνται πολιτική υποστήριξη. Πολλοί Αμερικανοί επέλεξαν τον Trump, επειδή αισθάνονταν ότι πιέζονται οικονομικά.
Στην Ισπανία, η κοινωνική δυσαρέσκεια αυξάνεται λόγω ενός τοξικού μείγματος έλλειψης κατοικιών, υψηλών τιμών καταναλωτή και στασιμότητας των μισθών.
Η έλλειψη κατοικιών δεν επηρεάζει μόνο τη γεννητικότητα, που ήδη βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, αλλά και την κινητικότητα των εργαζομένων, περιορίζοντας τις επαγγελματικές τους ευκαιρίες.
Ο τουρισμός και η μετανάστευση επιτείνουν την κρίση στέγασης.
«Η χαμηλή παραγωγικότητα σημαίνει ότι η οικονομία χρειάζεται περισσότερους εργαζόμενους για να παράγει περισσότερο», εξηγεί ο Francisco Quintana, επικεφαλής στρατηγικής επενδύσεων στην ING. «Χωρίς μετανάστευση, δεν αναπτυσσόμαστε. Αλλά με αυτήν, επιδεινώνεται το στεγαστικό πρόβλημα».
Ο υπουργός Οικονομίας Carlos Cuerpo υποστηρίζει ότι τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος στην Ισπανία έχουν τη μεγαλύτερη βελτίωση αγοραστικής δύναμης στην Ευρώπη. Ωστόσο, παραδέχεται: «Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας».
Το 2024, από τις 496.000 νέες θέσεις εργασίας, το 85% καλύφθηκε από μετανάστες ή Ισπανούς με διπλή υπηκοότητα. Στον κλάδο της εστίασης, οι μετανάστες κατέλαβαν το 1/3 των θέσεων, ενώ οι μισθοί αυξήθηκαν κατά μόλις 4,2%, έναντι ενός εθνικού μέσου όρου 7,2%.
Ο Raymond Torres, επικεφαλής οικονομολόγος στο ινστιτούτο Funcas, εκτιμά ότι το 70% των νέων θέσεων εργασίας από το 2019 καλύφθηκε από μετανάστες και ότι η μετανάστευση συνεισέφερε σχεδόν το 50% της οικονομικής ανάπτυξης το 2023-2024.
Αυτό όμως ασκεί πίεση στους μισθούς. «Οι εργοδότες δεν έχουν κίνητρο να προσφέρουν καλύτερες αμοιβές στους Ισπανούς όταν υπάρχει εύκολα διαθέσιμο μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό», σημειώνει.
Η ανησυχία για τη μετανάστευση αυξάνεται. Δημοσκόπηση του 40DB έδειξε ότι 41% των Ισπανών είναι «πολύ ανήσυχοι» για το θέμα – αύξηση 16 μονάδων από το 2023.
Παράλληλα, το ακροδεξιό κόμμα Vox έχει αυξήσει τη δύναμή του σχεδόν κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες, φτάνοντας το 14,2%. Στις ηλικίες 18-24 ετών, όπου η ανεργία είναι μεγαλύτερη, το 27,4% δηλώνει ότι θα το ψηφίσει.
Ο πρωθυπουργός Pedro Sanchez επιμένει ότι η μετανάστευση είναι απαραίτητη για την οικονομική ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα του κράτους πρόνοιας. Για τον λόγο αυτό, δεσμεύτηκε να χορηγεί άδεια διαμονής σε 300.000 μετανάστες ετησίως.
Ωστόσο, η λύση στο στεγαστικό πρόβλημα απαιτεί και περισσότερους εργάτες στον κατασκευαστικό τομέα. Σύμφωνα με τον Pedro Fernandez Alen, πρόεδρο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Κατασκευών, η Ισπανία χρειάζεται 700.000 επιπλέον εργαζόμενους – πολλοί εκ των οποίων θα πρέπει να προέλθουν από το εξωτερικό.
«Ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι να μη βρίσκουν σπίτι οι μετανάστες», λέει ο Arroyo Martinez. «Είναι να σταματήσουν να έρχονται».
