Η εξάρτηση από το διαδίκτυο και τα smartphones έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο «καυτές» θεματικές στην ελληνική κοινωνία και πολιτική σκηνή, με την ελληνική κυβέρνηση να κάνει προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κινδύνων που απορρέουν από αυτή την ανεξέλεγκτη πρόοδο,με τις παρεμβάσεις για την αύξηση του γονικού ελέγχου (parco.gov.gr και το Kids Wallet),
Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι οι νέοι άνθρωποι, και ειδικότερα τα παιδιά, αναγκάζονται να ζήσουν σε έναν ψηφιακό κόσμο που δεν είναι έτοιμοι να διαχειριστούν, έναν κόσμος γεμάτος αόρατους κινδύνους που απειλούν τη συνολική τους ευημερία.
Η πραγματικότητα αυτή δεν έχει καμία σχέση με την αθωότητα του παρελθόντος και η ίδια η φύση του κόσμου στον οποίο μεγαλώνουν δημιουργεί συνθήκες που είναι εξαιρετικά δύσκολες και επικίνδυνες για τη διαμόρφωση της ψυχικής τους υγείας.
Οι συνέπειες αυτής της ψηφιακής καταναγκαστικής ωρίμανσης είναι πλέον φανερές και τα σημάδια τους ανησυχητικά: ψυχικές ασθένειες, αυξημένη απομόνωση, διαταραχές στην προσοχή και τη συγκέντρωση και, σε πιο ακραίες περιπτώσεις, καταστάσεις που αγγίζουν τα όρια της αυτοκτονίας, λόγω της διαδικτυακής πίεσης και του ψηφιακού εκφοβισμού.
Σύμφωνα όσα με την Βρετανίδα ψυχίατρο, Δρ. Emily Sehmer, η κατάσταση είναι πραγματικά ανησυχητική, καθώς η χρήση των smartphones και των social media (μέσα κοινωνικής δικτύωσης) έχει περάσει πλέον στο στάδιο της κανονικότητας για πολλές ηλικίες, επηρεάζοντας την ψυχική και αναπτυξιακή τους πορεία.
Διαβάστε παρακάτω τις συγκλονιστικές τις δηλώσεις:
«Ως παιδοψυχίατρος, βλέπω καθημερινά τι προκαλούν τα smartphones στην ψυχική υγεία των παιδιών – και είναι τρομακτικό:
Ο διαδικτυακός κόσμος αναγκάζει τα παιδιά να μεγαλώσουν πολύ νωρίτερα από όσο θα έπρεπε, και οι γονείς χρειάζονται τη βοήθεια της κυβέρνησης για να περιορίσουν τις βλαβερές συνέπειες.
Η χρήση των smartphones από τα παιδιά έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Όλο και περισσότεροι από εμάς στη Βρετανία αναγνωρίζουμε τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από τη χρήση τους – κι εγώ, ως παιδοψυχίατρος, ανησυχώ πιο πολύ από τους περισσότερους.
Βλέπω από πρώτο χέρι την καταστροφή που προκαλεί η χρήση των smartphones στην ψυχική υγεία των νέων μας. Η πλειοψηφία των παιδιών άνω των 10 ετών που επισκέπτονται την κλινική μου έχει πλέον smartphone. Ένα αυξανόμενο ποσοστό των παιδιών που εξετάζω αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται ή εντείνονται από τη χρήση της τεχνολογίας.
Βλέπουμε σοβαρές ψυχικές διαταραχές που προέρχονται από την υπερβολική χρήση των social media, τον διαδικτυακό εκφοβισμό, τον εθισμό στην οθόνη ή ακόμη και λόγω διαδικτυακής σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Βλέπουμε παιδιά που εξαφανίζονται στον διαδικτυακό κόσμο, που αδυνατούν να κοιμηθούν, που γίνονται όλο και πιο απρόσεκτα, απρόβλεπτα, συναισθηματικά ασταθή και επιθετικά. Παιδιά που είναι καταβεβλημένα από άγχη ή από τον φόβο μη μείνουν “στην απέξω”.
Παιδιά που περνούν ώρες μόνα τους, αποκομμένα από εκείνους που τους αγαπούν, μιλώντας για ώρες με ξένους.
Τα παιδιά και οι έφηβοι αναζητούν όλο και περισσότερο παρηγοριά και επιβεβαίωση από τις διαδικτυακές τους παρέες.
Δυστυχώς, κάποιες από αυτές προτρέπουν τους νεαρούς χρήστες σε αυτοτραυματισμούς, διατροφικές διαταραχές όπως ανορεξία – και σε ακραίες περιπτώσεις, έχουν οδηγήσει παιδιά ακόμη και σε αυτοκτονία.
Πέρυσι φρόντισα ένα νέο άτομο που αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας και συνεχείς αυτοτραυματισμούς. Αργότερα, πληροφορήθηκα ότι ανέβαζε την εμπειρία του και τις συμπεριφορές του σε δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης και είχε μεταδώσει ζωντανά (μέσω live στο TikTok) στιγμιότυπα από το τμήμα επειγόντων περιστατικών και από ψυχιατρική κλινική, στους χιλιάδες ακόλουθούς του.
Αυτοεκτίμηση στα τάρταρα – 29 ώρες την εβδομάδα στην οθόνη
Η αυτοεκτίμηση και η εικόνα του εαυτού των παιδιών είναι πλέον σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, και τα επίπεδα κατάθλιψης και αυτοκτονικών σκέψεων είναι υψηλότερα από ποτέ.
Δεν είναι μυστικό στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας ότι υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ της χρήσης smartphone και των βλαβερών συνεπειών στην πραγματική ζωή.
Ο μέσος 12χρονος στη Βρετανία περνά τώρα 29 ώρες την εβδομάδα – ισοδύναμο με εργασία μερικής απασχόλησης! – χρησιμοποιώντας το smartphone του. Η πρόσβαση σε τέτοιο όγκο πληροφοριών σε τόσο μικρή ηλικία έχει τεράστια επίδραση στην νευρολογική τους ανάπτυξη.
Εκεί που στο παρελθόν είχαμε μερικές αναφορές για ADHD (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας) κάθε εβδομάδα, τώρα δεχόμαστε αμέτρητες. Οι γονείς δεν μπορούν να βάλουν τα παιδιά τους να κοιμηθούν ή να μείνουν ακίνητα. Δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στο σχολείο και η εκπαίδευση έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα.
Ως ενήλικες, βλέπουμε πως η προσοχή μας έχει επηρεαστεί τα τελευταία χρόνια από την ψηφιοποίηση της ζωής μας. Δεν θυμάμαι την τελευταία φορά που είδα κάποιον να παρακολουθεί μια ταινία χωρίς να σκρολάρει στο τηλέφωνο ή να ελέγχει τα μηνύματά του. Ο εγκέφαλός μας αλλάζει – και τα παιδιά δεν έχουν “ανοσία” σε αυτόν τον “βομβαρδισμό” πληροφοριών.
Απομόνωση και οθόνες: Ένας φονικός συνδυασμός
Ταυτόχρονα, οι νέοι μας είναι όλο και πιο απομονωμένοι και κλειστοί. Ο μέσος χρόνος που περνούν οι έφηβοι με φίλους καθημερινά έχει μειωθεί κατά 65% από το 2010. Για εκατοντάδες χρόνια, η εφηβεία σηματοδοτούσε μια περίοδο κοινωνικοποίησης, που ενδεχομένως περιλάμβανε πίεση να συμμετάσχουν σε μια αθλητική ομάδα ή να βγουν με φίλους. Αλλά τώρα, αυτή η κοινωνικοποίηση γίνεται όλο και περισσότερο σε ομάδες στο WhatsApp και στα social media – με τρομακτικές συνέπειες.
Σε αυτούς τους κλειστούς χώρους, μακριά από την εποπτεία των ενηλίκων, τα παιδιά μπορεί να παρασυρθούν σε ανησυχητικά μονοπάτια. Στις κλινικές, ακούμε για διαδικτυακές συμφωνίες αυτοκτονίας και προκλήσεις αυτοτραυματισμού που γίνονται viral και μοιράζονται ακόμη και από παιδιά μόλις 10 ετών. Για τα ιδιαίτερα ευάλωτα παιδιά, που μπορεί να μην έχουν πολλούς φίλους στην τάξη, η έλξη της αποδοχής στο διαδίκτυο μπορεί να είναι ακαταμάχητη, ακόμη κι αν αυτό συνεπάγεται τη συμμετοχή σε κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν καταγραφεί πολυάριθμες περιπτώσεις αυτοκτονιών παιδιών (όπως η “Μπλε Φάλαινα”) που συνδέονται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το πιο συγκλονιστικό στοιχείο είναι ότι συχνά οι γονείς τους δεν έχουν καμία επίγνωση του τι συμβαίνει μέχρι να έρθει η τραγωδία.
Αυτό πρέπει να είναι ένα σημείο καμπής. Ως υποστηρικτής της ψυχικής υγείας των παιδιών, είναι ξεκάθαρο σε μένα ότι πιέζουμε τα παιδιά να μεγαλώσουν πολύ πριν να είναι έτοιμα. Η καρδιά μου ραγίζει κάθε φορά που συναντώ έναν ακόμη νέο άνθρωπο στην κλινική, γεμάτο απόγνωση για το μέλλον του, βυθισμένο σε μια εναλλακτική πραγματικότητα που έχει δημιουργήσει το τηλέφωνό του.
Στην οικογένειά μου, ελπίζω να καταφέρω να κρατήσω τα παιδιά μου μακριά από τα smartphones και τα social media μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των 16 ετών. Ο εγκέφαλός μας συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι περίπου τα 25, και πριν από αυτό, η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε λογικά, να λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση τα γεγονότα και όχι τα συναισθήματα, να σχεδιάζουμε, να λύνουμε προβλήματα και να επιδεικνύουμε αυτοέλεγχο είναι περιορισμένη.
Πολλοί ενήλικες δυσκολεύονται να διαχειριστούν τη χρήση του τηλεφώνου τους, να διατηρήσουν την παραγωγικότητά τους, να αποφύγουν παρορμητικές αγορές και να μην πέσουν θύματα απάτης. Γιατί περιμένουμε από τα παιδιά μας να τα καταφέρουν;
Ωστόσο, γνωρίζω πόσο δύσκολο θα είναι αυτό αν όλοι οι φίλοι τους έχουν πρόσβαση σε smartphone. Γι’ αυτό δεν αρκεί να κάνουμε μεμονωμένες επιλογές ως γονείς. Ως κοινωνία, πρέπει επειγόντως να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα. Καμπάνιες όπως το “Smartphone Free Childhood” (Παιδική ηλικία χωρίς Smartphone) κερδίζουν έδαφος, ενθαρρύνοντας τους γονείς να πάρουν συλλογικές αποφάσεις για το καλό των παιδιών τους.
Όμως, το κράτος πρέπει να παρέμβει τώρα. Ελπίζω η κυβέρνηση να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει στους νέους μας και να πάρει αυτές τις δύσκολες αποφάσεις για εμάς».
