Τα PFAS, γνωστά και ως «παντοτινά χημικά», αποτελούν μια ομάδα χιλιάδων χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για τις μη κολλητικές και υδατοαπωθητικές τους ιδιότητες. Εντοπίζονται σε καθημερινά αντικείμενα όπως αντικολλητικά τηγάνια, αδιάβροχες μάσκαρες, ρούχα που δεν λεκιάζουν και συσκευασίες τροφίμων.

Στους χώρους υγειονομικής ταφής, τα PFAS χρειάζονται χιλιάδες χρόνια για να αποσυντεθούν, ενώ είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία. Παρότι η μείωση της έκθεσης είναι πρόκληση, είναι δυνατή.

Ακολουθεί ένας οδηγός για τα «παντοτινά χημικά», βασισμένος σε αναφορές της βρετανικής εφημερίδας Guardian.

Τι είναι τα PFAS;

Τα PFAS (per- and polyfluoroalkyl substances) είναι μια κατηγορία χιλιάδων χημικών ουσιών, που ξεχωρίζουν για τις ανθεκτικές και μη κολλητικές τους ιδιότητες. Υπάρχουν τουλάχιστον 12.000 χημικές ενώσεις που ανήκουν σε αυτή την οικογένεια.

Είναι τα PFAS το ίδιο με τα «παντοτινά χημικά»;

Ναι, αποκαλούνται έτσι επειδή δεν αποσυντίθενται φυσικά όταν απορρίπτονται. Η αποσύνθεσή τους μπορεί να διαρκέσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια, παραμένοντας στο έδαφος ή στο νερό για αιώνες.

Είναι τα PFAS ίδια με τα μικροπλαστικά;

Όχι. Τα μικροπλαστικά είναι μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού με διάμετρο μικρότερη από 5mm. Όμως, όπως και τα PFAS, τα μικροπλαστικά εντοπίζονται σε πολλά σημεία του ανθρώπινου σώματος και έχουν συνδεθεί με πιθανούς κινδύνους για την υγεία.

Πού χρησιμοποιούνται τα PFAS;

Τα PFAS χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες σε διάφορες βιομηχανίες και προϊόντα, επειδή προσφέρουν αντοχή στο νερό, τους λεκέδες και το λίπος. Τα βρίσκουμε σε αντικολλητικά σκεύη, αδιάβροχα ρούχα, συσκευασίες τροφίμων, χαλιά, ηλεκτρονικές συσκευές, ακόμα και σε οδοντικό νήμα.

Είναι τα PFAS επικίνδυνα;

Τα PFAS έχουν συσχετιστεί με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως υψηλή χοληστερόλη, διαταραχές του ανοσοποιητικού, νεφροπάθειες, γενετικές ανωμαλίες και κάποιες μορφές καρκίνου. Επιπλέον, συχνά εντοπίζονται σε μολυσμένο νερό.

Πώς να μειώσετε την έκθεσή σας στα PFAS:

• Στην κουζίνα: Προτιμήστε σκεύη από ξύλο, γυαλί ή ανοξείδωτο ατσάλι αντί για πλαστικά και αποφύγετε αντικολλητικές επιφάνειες.
• Στα τρόφιμα: Επιλέξτε φρέσκα φρούτα και λαχανικά αντί για επεξεργασμένα τρόφιμα και αποφύγετε τις συσκευασίες fast food που περιέχουν PFAS.
• Στο νερό: Χρησιμοποιήστε φίλτρα νερού που αφαιρούν PFAS. Ο βρασμός του νερού δεν τα αφαιρεί.
• Στα καλλυντικά: Αναζητήστε προϊόντα με σήμανση «χωρίς PFAS» και αποφύγετε συστατικά που περιέχουν τη λέξη “fluoro”.
• Στα ρούχα: Επιλέξτε φυσικές ίνες αντί για αδιάβροχα ή υδατοαπωθητικά υφάσματα.

Η αποφυγή των PFAS συνολικά είναι σχεδόν αδύνατη, αλλά μπορείτε να μειώσετε την έκθεσή σας, κάνοντας σταδιακές αλλαγές στη ζωή σας και αποφεύγοντας την άμεση αντικατάσταση προϊόντων, η οποία μπορεί να επιβαρύνει το περιβάλλον.