Οι κρίσιμες θαλάσσιες ροές του Ατλαντικού Ωκεανού δεν αναμένεται να καταρρεύσουν εντελώς αυτόν τον αιώνα, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρξει σοβαρή εξασθένιση του ρεύματος, γεγονός που θα είχε καταστροφικές συνέπειες για δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Το «Ατλαντικό Μεσημβρινό Κυκλοφορικό Ρεύμα» (Amoc) είναι ένα σύστημα ρευμάτων που παίζει καθοριστικό ρόλο στο παγκόσμιο κλίμα. Η κλιματική κρίση εξασθενεί το πολύπλοκο αυτό σύστημα, αλλά η ακριβής πρόβλεψη για το αν και πότε θα καταρρεύσει είναι δύσκολη.
Μελέτες που βασίζονται σε θαλάσσιες μετρήσεις δείχνουν ότι το Amoc γίνεται ασταθές και πλησιάζει σε ένα σημείο καμπής, πέρα από το οποίο μια κατάρρευση θα είναι αναπόφευκτη.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτό μπορεί να συμβεί εντός του αιώνα, όμως τα δεδομένα από μετρήσεις είναι περιορισμένα (μόνο 20 χρόνια άμεσων μετρήσεων), ενώ τα δεδομένα που προέρχονται από παλαιότερες εποχές έχουν μεγάλες αβεβαιότητες.
Μοντέλα κλίματος δείχνουν ότι η κατάρρευση του Amoc δεν είναι πιθανή πριν το 2100, αλλά οι εκτιμήσεις τους μπορεί να είναι υπερβολικά σταθερές σε σύγκριση με το πραγματικό σύστημα των ωκεανών.
Η νέα μελέτη είναι σημαντική, καθώς χρησιμοποιεί μοντέλα κλίματος για να εξηγήσει τον λόγο που το Amoc παραμένει πιο σταθερό από όσο αναμενόταν: οι άνεμοι στον Νότιο Ωκεανό συνεχίζουν να αντλούν νερό στην επιφάνεια και να οδηγούν όλο το σύστημα. Η μελέτη δεν αποκλείει πάντως μια πιθανή κατάρρευση του Amoc μετά το 2100, ενώ άλλες ερευνητικές μελέτες δείχνουν ότι μια τέτοια κατάρρευση είναι πιθανή μετά από αυτό το έτος.
Ο Δρ. Jonathan Baker από το Μετεωρολογικό Γραφείο του Ηνωμένου Βασιλείου, επικεφαλής της τελευταίας μελέτης, δήλωσε ότι το Amoc είναι πολύ πιθανό να εξασθενήσει λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης, αλλά η πλήρης κατάρρευσή του εντός του αιώνα είναι απίθανη. Αν και αυτό είναι καθησυχαστικό, οι συνέπειες της εξασθένησης του Amoc θα εξακολουθήσουν να είναι σοβαρές, με περισσότερους πλημμυρισμούς, ξηρασίες και ταχύτερη άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Ο καθηγητής Niklas Boers από το Ινστιτούτο Κλιματικών Επιπτώσεων Potsdam στη Γερμανία, ανέφερε ότι η μελέτη προσφέρει σημαντική πρόοδο στην κατανόηση του Amoc. Ωστόσο, ακόμη και μια εξασθένηση που δεν προκαλείται από ένα σημείο καμπής, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, όπως για παράδειγμα, τις τροπικές βροχές. Σύμφωνα με τον ίδιο, μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι, βραχυπρόθεσμα, δεν έχει σημασία αν η εξασθένηση φτάσει το 80% ή αν συμβεί κατάρρευση.
Το σύστημα του Amoc μεταφέρει ζεστό και αλμυρό νερό προς τον Αρκτικό Ωκεανό, όπου ψύχεται, βυθίζεται και ρέει ξανά προς τον Νότο. Η παγκόσμια θέρμανση, ωστόσο, αυξάνει τη θερμοκρασία του νερού και ενισχύει την τήξη της τεράστιας παγοκάλυψης της Γροιλανδίας, πλημμυρίζοντας την περιοχή με φρέσκο νερό. Και οι δύο παράγοντες μειώνουν την πυκνότητα του νερού, εμποδίζοντας την καθίζηση και επιβραδύνοντας τα ρεύματα.
Το Amoc είναι ήδη το πιο αδύναμο που έχει βρεθεί τα τελευταία 1.600 χρόνια λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης, και οι ερευνητές εντόπισαν σημάδια κινδύνου για σημείο καμπής το 2021. Η κατάρρευση του Amoc έχει συμβεί και στο παρελθόν, δήλωσε ο Baker. “Είναι λοιπόν πραγματικός κίνδυνος”.
Η κατάρρευση του Amoc θα είχε καταστροφικές συνέπειες παγκοσμίως, σοβαρά διαταράσσοντας τις βροχοπτώσεις στις οποίες εξαρτώνται δισεκατομμύρια άνθρωποι για τη διατροφή τους στην Ινδία, τη Νότια Αμερική και τη Δυτική Αφρική.
Θα αύξανε τη σφοδρότητα των καταιγίδων και θα έριχνε τη θερμοκρασία στην Ευρώπη, ενώ θα αύξανε τη στάθμη της θάλασσας στην ανατολική ακτή της Βόρειας Αμερικής και θα έθετε σε κίνδυνο τα τροπικά δάση του Αμαζονίου και τους πάγους της Ανταρκτικής.
Οι επιστήμονες έχουν δηλώσει ότι η κατάρρευση του Amoc πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος.
Η τελευταία μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, χρησιμοποίησε 34 σύγχρονα μοντέλα κλίματος για να αξιολογήσει το Amoc. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ακραίες συνθήκες, όπως τετραπλασιασμό των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα ή μεγάλη εισροή λιωμένου νερού στον Βόρειο Ατλαντικό, προκειμένου να καταστήσουν τις αλλαγές στα ρεύματα των ωκεανών σαφείς.
Βρήκαν ότι, αν και το Amoc επιβραδύνθηκε κατά 20% έως 80% αυτόν τον αιώνα, δεν κατέρρευσε εντελώς σε κανένα από τα μοντέλα. Αυτό συνέβη επειδή οι άνεμοι στον Νότιο Ωκεανό συνέχισαν να αντλούν νερό στην επιφάνεια. Παράλληλα, νέες περιοχές καθίζησης στους Ωκεανούς του Ειρηνικού και του Ινδικού ανέλαβαν κάποιο ρόλο, αν και δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να αντισταθμίσουν πλήρως την επιβράδυνση του Amoc.
Ο Δρ. Aixue Hu από το Εργαστήριο Παγκόσμιων Κλιματικών Δυναμικών στο Κολοράντο των ΗΠΑ, δήλωσε ότι ακόμη και μια μείωση κατά 50% της δύναμης του Amoc θα είχε σημαντική πτώση στην μεταφορά θερμότητας, με συνέπειες για τα περιφερειακά και παγκόσμια κλίματα. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος για εφησυχασμό όσον αφορά την εξασθένηση του Amoc, και κάθε δυνατή προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί για την καταπολέμηση της παγκόσμιας θέρμανσης.
