Ως Παγκόσμια Ημέρα Ανακύκλωσης έχει καθιερωθεί η 18η Μαρτίου, για να υπενθυμίζει τη σημασία της ανακύκλωσης και της ορθής διαχείρισης των αποβλήτων για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα του πλανήτη μας, έχοντας ως στόχο την ευαισθητοποίηση κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και πολιτών για την ανάγκη επαναχρησιμοποίησης υλικών και ως εκ τούτου, τη μείωση εξορύξεων φυσικών πόρων και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Η κυκλική οικονομία, στην οποία βασίζεται η ανακύκλωση, προωθεί ένα μοντέλο όπου τα προϊόντα, τα υλικά και οι πόροι παραμένουν σε χρήση για όσο το δυνατόν περισσότερο. Αντί για το παραδοσιακό γραμμικό μοντέλο «παράγω-καταναλώνω-απορρίπτω», η κυκλική οικονομία επιδιώκει να μειώσει τη σπατάλη, προάγοντας την ανακύκλωση, την ανακατασκευή και την επαναχρησιμοποίηση των υλικών.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις που δημοσιεύει το Global Recycling Foundation, η ανακύκλωση είναι ένα βασικό μέρος της κυκλικής οικονομίας, συμβάλλοντας στην προστασία των φυσικών μας πόρων. Σε ετήσια βάση τα ανακυκλώσιμα υλικά εξοικονομούν πάνω από 700 εκατ. τόνους εκπομπών CO2, και προβλέπεται ότι αυτός ο αριθμός θα αυξηθεί στο 1 δισ. τόνους έως το 2030. Σύμφωνα με στοιχεία από μελέτη του Γραφείου Διεθνούς Ανακύκλωσης η ετήσια συμβολή της βιομηχανίας ανακύκλωσης στο παγκόσμιο ΑΕΠ προβλέπεται να ξεπεράσει τα 400 δισ. δολάρια την επόμενη δεκαετία. Περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως εργάζονται στην επεξεργασία ανακυκλώσιμων υλικών.
Η εφαρμογή τέτοιων πρακτικών ανακύκλωσης δεν συμβάλλει μόνο στη μείωση των αποβλήτων και της ρύπανσης, αλλά δημιουργεί νέες οικονομικές ευκαιρίες, μειώνει την εξάρτηση από πρώτες ύλες και συμβάλλει στη μετάβαση προς έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής και παραγωγής.
Επιχειρείν- Ανακύκλωση και κυκλική οικονομία
Οι αρχές της ανακύκλωσης και γενικότερα της κυκλικής οικονομίας υιοθετούνται ολοένα και περισσότερο από κάθε κλάδο του επιχειρείν και στην χώρα μας. Από την βιομηχανία, τις κατασκευές, το λιανεμπόριο, τις τηλεπικοινωνίες, μέχρι και τον χρηματοπιστωτικό τομέα η ανακύκλωση και η βιώσιμη ανάπτυξη είναι στο επίκεντρο της στρατηγικής τους.
Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Στον τομέα της βιομηχανίας για την Viohalco η κυκλική οικονομία αποτελεί θεμέλιο της στρατηγικής των εταιρειών της που έχουν ενσωματώσει αρχές της κυκλικής οικονομίας στο μοντέλο λειτουργίας τους, μέσω της μεγιστοποίησης χρήσης δευτερογενών πρώτων υλών και της μεγιστοποίηση ανακύκλωσης ή ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων που παράγονται στην παραγωγική διαδικασία, καθώς και της ανακυκλωσιμότητας των προϊόντων μετά το τέλος κύκλου ζωής τους.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία του Ομίλου, ο κλάδος χάλυβα, ΣΙΔΕΝΟΡ είναι ο μεγαλύτερος ανακυκλωτής σκραπ παλαιοσιδήρου στα Βαλκάνια, παράγοντας τελικά προϊόντα με εξοικονόμηση ενέργειας έως και 90% σε σχέση με τη χρήση πρωτογενούς μεταλλεύματος.
H ELVALHALCOR επενδύει αντίστοιχα στην αύξηση του δευτερογενούς μετάλλου (σκραπ) αλουμινίου και χαλκού στα προϊόντα της. Ο τομέας έλασης αλουμινίου της ELVALHALCOR, χάρη σε επενδύσεις σε τεχνολογίες και έξυπνα συστήματα διαχείρισης στην παραγωγή κραμάτων αλουμινίου, έχει επιτύχει να τριπλασιάσει το ποσοστό χρήσης σκραπ την τελευταία πενταετία. Παράλληλα, ο τομέας διέλασης χαλκού και κραμάτων της εταιρείας, σημειώνει ποσοστό χρήσης σκραπ κοντά στο 50%.
Ο κλάδος παραγωγής καλωδίων κάνει επίσης εκτενή χρήση δευτερογενών πρώτων υλών, αξιοποιώντας την καθετοποιημένη παραγωγική διαδικασία που διαθέτει (γραμμή συνεχούς χύτευσης χαλκού και αλουμινίου, παραγωγή καλωδίων). Ενδεικτικά εντός του περασμένου έτους, αναλώθηκαν περισσότεροι από 3.500 τόνοι σκραπ χαλκού, μειώνοντας ταυτόχρονα και το αποτύπωμα άνθρακα των παραγόμενων καλωδίων. Οι εταιρείες της VIOHALCO, δίνουν όμως ιδιαίτερη έμφαση και στη διαχείριση των αποβλήτων των παραγωγικών τους μονάδων. Εφαρμόζοντας βέλτιστες πρακτικές κυκλικής οικονομίας σε σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας βιομηχανικών παραπροϊόντων και αποβλήτων μετάλλων αλλά και πλαστικών και ελαστικών μειγμάτων έχουν κατορθώσει ποσοστό άνω του 92% των αποβλήτων τους να οδηγείται προς ανακύκλωση ή αξιοποίηση. Επιπρόσθετα, επενδύουν συνεχώς σε έργα για τη διαχείριση υδατικών αποβλήτων και την εξοικονόμηση υδάτινων πόρων, καθώς και στη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την παρακολούθηση και διαχείριση.
Αστικές αναπλάσεις: Στον τομέα των αστικών αναπλάσεων και κατασκευών χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της υιοθέτησης αρχών κυκλικής οικονομίας και ανακύκλωσης από την LAMDA Development, στο πλαίσιο του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη που είναι σε πλήρη εξέλιξη στην πρώην έκταση του αεροδρομίου του Ελληνικού. Όπως έχει ανακοινωθεί, μέσα από την επαναχρησιμοποίηση υλικών, δημιουργείται μια πόλη που έχει θεμέλιό της τη βιωσιμότητα. Οι καινοτόμες πρακτικές δίνουν νέα πνοή σε ήδη υπάρχοντα υλικά, έτσι ώστε με κάθε μονοπάτι, κάθε παγκάκι, κάθε γλυπτό, να χτίζεται όχι μόνο μία νέα πόλη, αλλά μια κληρονομιά για τις επόμενες γενιές.
Αναλυτικότερα μεταξύ άλλων όπως έχει ανακοινωθεί κατασκευάζεται μια εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων (την λειτουργία της οποίας θα αναλάβει η ΕΥΔΑΠ), η οποία θα λειτουργεί απάγοντας λύματα από υφιστάμενο αγωγό λυμάτων επί της Λ. Ποσειδώνος και μέσω διαδικασιών ανάκτησης, θα παράγει νερό προς επανάχρηση για άρδευση στο Μητροπολητικό Πάρκο Ελληνικού.
Επίσης, μεταξύ άλλων, έχουν εγκατασταθεί δύο σύγχρονες μονάδες έτοιμου σκυροδέματος (σε συνεργασία με τις εταιρείες ΤΙΤΑΝ και Lafarge Beton, μέλος του Ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ) σε λειτουργία με τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση προϊόντων ανακύκλωσης σκυροδέματος και υλικών κατεδαφίσεων που προκύπτουν από την ανάπλαση του Ελληνικού. Στο The Ellinikon Experience Park, που όταν ολοκληρωθεί θα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα παραθαλάσσια πάρκα διεθνώς, τέθηκε σε εφαρμογή η αρχή της επαναχρησιμοποίησης, αξιοποιώντας κομμάτια από το παλιό δάπεδο και μετατρέποντάς τα σε παγκάκια, νέα μονοπάτια περιπάτου και γλυπτικά αντικείμενα. Το Πάρκο κατέκτησε τη διεθνή πιστοποίηση βιωσιμότητας SITES -διεθνές πλαίσιο για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη διαχείριση, βιώσιμων, ανθεκτικών τοπίων και υπαίθριων χώρων- σε επίπεδο Gold, για νέες κατασκευές. Αναφορικά με την επαναχρησιμοποίηση υλικών, το χώμα και τα υλικά από εκσκαφές που πραγματοποιούνται διατηρούνται εντός του εργοταξίου-απορρυπαίνονται αν κριθεί ότι είναι σκόπιμο- και επαναχρησιμοπούνται, εκτός των άλλων και για τη δημιουργία του Πάρκου.
Κλάδος μαρμάρου: Η ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ ΑΕ, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον χώρο της μαρμαροβιομηχανίας διεθνώς εφαρμόζει πρακτικές κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, εστιάζοντας κυρίως στη διαχείριση υδάτινων πόρων και στην ορθή διαχείριση αποβλήτων. Ειδικότερα, στον τομέα της ανακύκλωσης νερού, η εταιρεία έχει αναπτύξει προηγμένες τεχνολογίες επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης, επιτυγχάνοντας ποσοστό ανακύκλωσης 84,2% το 2023, αυξημένο κατά 20% σε σχέση με το 2022. Η συνεχής βελτίωση των συστημάτων κροκίδωσης και καθαρισμού του νερού στα εργοστάσιά της συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης και στην αποδοτικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων, με στόχο να ξεπεράσει το 90% στο μέλλον. Παράλληλα, η ΙΚΤΙΝΟΣ εφαρμόζει ολοκληρωμένα προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων, μειώνοντας σημαντικά τα παραγόμενα υπολείμματα και αξιοποιώντας τα απόβλητα ως χρήσιμα υλικά, όπως υλικά για οδοποιία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος στα λατομεία. Τα επικίνδυνα και μη επικίνδυνα απόβλητα διαχειρίζονται με αυστηρές προδιαγραφές, σε συνεργασία με αδειοδοτημένες εταιρείες συλλογής και επεξεργασίας, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Το 2023, η εταιρεία ανακύκλωσε 24.066 τόνους μη επικίνδυνων αποβλήτων, έναντι 22,092 το 2022. Το 2023, από την ποσότητα των ανακυκλωμένων μη επικίνδυνων αποβλήτων, το 91% ανακυκλώθηκε με πρωτοβουλία της εταιρίας σε επιχωματώσεις.
Χρηματοπιστωτικός τομέας
Στο τραπεζικό τομέα επίσης όλες οι τράπεζές υιοθετούν πρακτικές ανακύκλωσης. Για παράδειγμα η Alpha Bank εφαρμόζει την περιβαλλοντική πρακτική «μειώνω, επαναχρησιμοποιώ, ανακυκλώνω». Στο τομέα του χαρτιού για παράδειγμα υπάρχει συστηματική παρακολούθηση της κατανάλωσης χαρτιού σε μηνιαία βάση, με στόχο τον περιορισμό των ποσοτήτων που χρησιμοποιούνται στις διάφορες μονάδες. Το 2023 σημειώθηκε μείωση 9,26% του ρυθμού κατανάλωσης χαρτιού σε σχέση με το 2022, το ποσοστό ανακύκλωσης τόνερ το 2023 έφθασε το 46%, ενώ ολοκληρώθηκε η τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης λαμπτήρων και φωτιστικών σωμάτων σε όλα τα καταστήματα και κτίρια της Τράπεζας. Στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων η Τράπεζα συνεργάζεται με μια σειρά πιστοποιημένων εταιρειών για ανακύκλωση χαρτιού, πλαστικού και αλουμινίου, στερεών αποβλήτων, πολτοποίηση χαρτιού, ανακύκλωση λαμπτήρων και φωτιστικών σωμάτων, ηλεκτρικού/ηλεκτρονικού εξοπλισμού κλπ. Μέσω του προγράμματος «Reuse for good» και των δωρεών πάγιου ηλεκτρονικού εξοπλισμού και εξοπλισμού γραφείου, που πραγματοποίησε η Τράπεζα το 2023, ενισχύθηκε η αρχή της κυκλικής οικονομίας, ενώ παράλληλα αποτράπηκε η εκπομπή συνολικά 142,26 τόνων CO2e, ποσότητα που ισοδυναμεί με τους ρύπους που θα εκπέμπονταν για την προμήθεια των αντίστοιχων νέων αγαθών. Η τράπεζα δεν παράγει μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων, η διαχείριση ακόμη και των πολύ μικρών ποσοτήτων γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, ενώ προτεραιότητα δίνεται στην αποφυγή κινδύνων και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Λιανεμπόριο-Σούπερ Μάρκετ
Στον τομέα των σούπερ μάρκετ επίσης όλοι οι μεγάλοι όμιλοι υιοθετούν αρχές ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας. Για παράδειγμα στη METRO AEBE κάθε χρόνο ανακυκλώνονται μεγάλες ποσότητες χαρτιού, πλαστικού, μετάλλου, ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, μπαταριών, βρώσιμων ελαίων, ρούχων & αποτσίγαρων. Το 2024 ανακυκλώθηκαν περισσότεροι από 8,2 χιλ. τόνοι υλικών. Γενικότερα, η προστασία του περιβάλλοντος και η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος αποτελούν άξονες της στρατηγικής και της περιβαλλοντικής πολιτικής της. Από το 2015 έχει σχεδιάσει και υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό πλάνο ανάπτυξης με συνέχεις επενδύσεις, προκειμένου μεταξύ άλλων να εξασφαλίσει την ενεργειακή ουδετερότητα των εγκαταστάσεων της έως το 2027. Από το 2017 έχουν εξοικονομηθεί συνολικά 225 εκ. kWh. Η εξοικονόμηση αυτή αντιστοιχεί με την ενέργεια που θα κατανάλωναν 31.502 νοικοκυριά σε ένα χρόνο. Μεταξύ άλλων αποτελεί την πρώτη ελληνική εταιρεία λιανικού εμπορίου τροφίμων & ποτών που επικύρωσε με το πρότυπο ISO 14064-2:2019 το Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, για την περίοδο 2025-2030, μέσω αυτοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από την παραγωγή των 93 των φωτοβολταϊκών σταθμών.
Τηλεπικοινωνίες
Σημαντική είναι και η συμβολή στην ανακύκλωση και του κλάδου των τηλεπικοινωνιών. Για παράδειγμα ο Όμιλος ΟΤΕ διαχειρίζεται με βιώσιμες μεθόδους το 100% των αποβλήτων που προκύπτουν από την παροχή υπηρεσιών τεχνολογίας και έχει ενσωματώσει τις θεμελιώδεις αρχές της κυκλικής οικονομίας: κατάργηση, μείωση, επισκευή, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Ειδικότερα για την ανακύκλωση υλοποιεί μεγάλης κλίμακας προγράμματα για περισσότερο από μια δεκαετία τόσο στα κτίρια των γραφείων του όσο και στα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ. Σύμφωνα με στοιχεία του Ομίλου ΟΤΕ, το πρόγραμμα ανακύκλωσης σε κτίρια γραφείων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας ξεκίνησε το 2013 και βασίζεται στην αρχή του διαχωρισμού των υλικών στην πηγή, δηλαδή τη συλλογή των υλικών σε διακριτούς κάδους για χαρτί, πλαστικό PET, αλουμίνιο, γυαλί, λοιπές συσκευασίες, σε χωριστό κάδο, μελανοδοχεία, συσκευές τηλεφωνίας, μπαταρίες και άλλες μικρές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές και οργανικά απόβλητα. Στο πρόγραμμα ανακύκλωσης που υλοποιείται σε 24 κτίρια συμμετέχουν περίπου 9.000 εργαζόμενοι του Ομίλου. Μέχρι σήμερα έχουν ανακυκλωθεί περίπου 1.038 τόνοι χαρτιού, που αντιστοιχούν σε 248 στρέμματα δάσους, 39,4 τόνοι πλαστικού, που αντιστοιχούν στην ετήσια κατανάλωση πλαστικού 1.710 ατόμων και 3,6 τόνοι αλουμινίου, που αντιστοιχούν σε 242.473 κουτάκια αλουμινίου. Επίσης 66,3 τόνοι σύμμεικτων/γυαλιού, 17,7 τόνοι μελανοδοχείων, που αντιστοιχούν στην εξοικονόμηση 237 τόνων πετρελαίου, 41,7 τόνοι μικρών συσκευών και απόβλητων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), 13,7 τόνοι λαμπτήρων και 11,7 τόνοι μπαταριών. Το πρόγραμμα ανακύκλωσης στα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ ξεκίνησε το 2013. Στους κάδους ανακύκλωσης, που βρίσκονται στα περισσότερα από 360 καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ σε όλη την Ελλάδα, μπορούν να ανακυκλωθούν παλιά Smartphones, κινητά τηλέφωνα, σταθερά τηλέφωνα (ενσύρματα και ασύρματα), Tablets, καθώς και αξεσουάρ όπως φορτιστές, Powerbanks και wearables. Μόνο για την περίοδο 2022-2024 ο Όμιλος ΟΤΕ ολοκλήρωσε με επιτυχία τη δέσμευση που είχε θέσει για συλλογή περισσότερων από 400.000 φορητών συσκευών προς ανακύκλωση, συλλέγοντας τελικά περισσότερες από 470.000 φορητές συσκευές.
