Μόνο επτά χώρες στον κόσμο πέτυχαν ασφαλή επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης το 2023, σύμφωνα με έκθεση ελβετικού οργανισμού ελέγχου της ποιότητας του αέρα IQAir.
Η έκθεση βασίζεται σε δεδομένα από περισσότερους από 30.000 σταθμούς παρακολούθησης σε 134 χώρες, εδάφη και περιοχές.
Από αυτές, 124 βρέθηκαν να παραβιάζουν τα ασφαλή επίπεδα PM2,5, τγων αιωρούμενων μικροσωματιδίων, που ορίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).
Τα συγκεκριμένα μικροσωματίδια είναι ιδιαίτερα βλαβερά για την υγεία, καθώς συνδέονται με καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, αυξημένο κίνδυνο άσθματος, κατάθλιψη άγχος και πρόωρο θάνατο.
Ποιες επτά χώρες πληρούν τα επίπεδα ασφαλούς ποιότητας του αέρα
Οι επτά χώρες που πληρούσαν την ασφαλή οδηγία των πέντε μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα (μg/m3) ή λιγότερο ήταν η Αυστραλία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Γρενάδα, η Ισλανδία, ο Μαυρίκιος και η Νέα Ζηλανδία.
Σε ασφαλή επίπεδα κινήθηκαν επίσης το Πουέρτο Ρίκο, οι Βερμούδες και η Γαλλική Πολυνησία.
Στην Ευρώπη, η Ισλανδία είχε τον καθαρότερο αέρα, με 4 μg/m3, ακολουθούμενη από την Εσθονία με 4,7 μg/m3 και τη Φινλανδία με 4,9 μg/m3.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 57η θέση, με τα επίπεδα PM2,5 να υπερβαίνουν, κατά μέσο όρο, πάνω από τρεις φορές τα όρια του ΠΟΥ.
Η Κροατία σημείωσε τη μεγαλύτερη πρόοδο το 2023 στη μείωση των επιπέδων PM2,5, με τον ετήσιο μέσο όρο να μειώνεται περισσότερο από 40% σε σύγκριση με το 2022. Το πέτυχε αυξάνοντας τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες μέχρι στιγμής αποτελούν περισσότερο από 31 % του ενεργειακού μίγματος της χώρας – πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που κινείται στο 23%.
Η Κροατία έχει επίσης εισαγάγει πολιτικές για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα πριν από το 2033, τη μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% κάτω από τα επίπεδα του 2020 έως το 2030 και τον τερματισμό της αποψίλωσης των δασών έως το 2030.
Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη σημείωσε μείωση 18% στα επίπεδα PM2,5 το 2023 σε σύγκριση με το 2022, αλλά παραμένει η πιο μολυσμένη χώρα στην περιοχή, ακολουθούμενη από τη Βόρεια Μακεδονία .
Το Ιγκντίρ στην Τουρκία είναι η πιο μολυσμένη πόλη της Ευρώπης, με επίπεδα PM2,5 πάνω από εννέα φορές τα ασφαλή πρότυπα.
Ποιες είναι οι πιο μολυσμένες χώρες στον κόσμο
Οι χώρες με τη χειρότερη ποιότητα του αέρα συγκεντρώθηκαν στη Νότια και Κεντρική Ασία, όπου βρίσκονται οι 10 πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο.
Το Μπαγκλαντές κατέλαβε την πρώτη θέση, με 79,9 μg/m3 – πάνω από 15 φορές υψηλότερη από την ετήσια κατευθυντήρια γραμμή του ΠΟΥ για τα PM2,5.
Το Πακιστάν ήρθε δεύτερο, με επίπεδα 14 φορές πάνω από τα ασφαλή πρότυπα. Ακολούθησε η Ινδία, με επίπεδα PM2,5 10 φορές πάνω από το όριο. Η χώρα φιλοξενεί επίσης τις τέσσερις πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο, με το βιομηχανικό Μπεγκουσαράι στα βορειοανατολικά να είναι το χειρότερο.
Το Τατζικιστάν και η Μπουρκίνα Φάσο ήταν η τέταρτη και η πέμπτη πιο μολυσμένες χώρες, και οι δύο με επίπεδα PM2,5 εννέα φορές πάνω από τα ασφαλή πρότυπα.
Για πρώτη φορά, ο Καναδάς ήταν η πιο μολυσμένη χώρα στη Βόρεια Αμερική, όπου βρίσκονται οι 13 πιο μολυσμένες πόλεις της περιοχής.
Γιατί είναι σημαντικά τα δεδομένα για την ποιότητα του αέρα
Οι εκθέσεις για την ποιότητα του αέρα λειτουργούν ως “καμπανάκι” για δράση για τον περιορισμό των επιπέδων ρύπανσης, τα οποία είναι συνήθως χειρότερα σε περιοχές όπου ζουν ευάλωτες και υποεκπροσωπούμενες ομάδες ανθρώπων.
Η έλλειψη δεδομένων σε όλες τις αφρικανικές χώρες αφήνει το ένα τρίτο του πληθυσμού της ηπείρου χωρίς πρόσβαση σε δεδομένα για την ποιότητα του αέρα.
«Ένα καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον είναι ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα», λέει ο κ. Frank Hammes, Διευθύνων Σύμβουλος της IQAir. «Σε πολλά μέρη του κόσμου η έλλειψη δεδομένων για την ποιότητα του αέρα καθυστερεί την αποφασιστική δράση και διαιωνίζει τον περιττό ανθρώπινο πόνο.
Τα δεδομένα για την ποιότητα του αέρα σώζουν ζωές. Όπου αναφέρεται η ποιότητα του αέρα, λαμβάνονται μέτρα και η κατάσταση βελτιώνεται».
Απαιτούνται επειγόντως προσπάθειες για «να διαχειριστούμε τις αιτίες της διασυνοριακής ομίχλης και να μειώσουμε την εξάρτησή μας από την καύση ως πηγή ενέργειας», σύμφωνα με τον κ. Aidan Farrow, ανώτερο επιστήμονα της ποιότητας του αέρα στη Greenpeace International.
«Το 2023 η ατμοσφαιρική ρύπανση παρέμεινε μια παγκόσμια καταστροφή για την υγεία», τονίζει. «Το παγκόσμιο σύνολο δεδομένων της IQAir παρέχει μια σημαντική υπενθύμιση των αδικιών που προκύπτουν και της ανάγκης εφαρμογής των πολλών λύσεων που υπάρχουν σε αυτό το πρόβλημα», καταλήγει.
