Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί συλλογική δράση – από κυβερνήσεις, θεσμικά όργανα, επιχειρήσεις και άτομα. Η εις βάθος κατανόηση της κλιματικής πρόκλησης είναι απαραίτητη για να μπορούν οι άνθρωποι να κάνουν τεκμηριωμένες επιλογές.

Στο πλαίσιο αυτό η έκτη έκδοση της έρευνας Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για να αξιολογηθεί η κατανόηση της κλιματικής αλλαγής από το κοινό στην Ελλάδα, εστιάζει στις γνώσεις των πολιτών για την κλιματική αλλαγή σε τρεις βασικούς τομείς: ορισμοί και αιτίες, συνέπειες και λύσεις.

Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε 12 ερωτήσεις και κατατάχθηκαν σε κλίμακα από το 0 έως το 10, με το 10 να υποδηλώνει το υψηλότερο επίπεδο γνώσεων.

Με περισσότερους από 30 000 ερωτηθέντες σε 35 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Ινδίας και του Καναδά, η έρευνα της ΕΤΕπ για το κλίμα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τη συνολική κατανόηση της κλιματικής αλλαγής από τους πολίτες.

Βασικά ευρήματα

Οι Έλληνες ερωτηθέντες συγκέντρωσαν κατά μέσο όρο 6,39/10, που τους τοποθετεί κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ (6,37/10), σε ένα τεστ γνώσεων σχετικά με τις αιτίες και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και τις λύσεις για την αντιμετώπισή της. Η Φινλανδία προηγείται με 7,22/10, ακολουθούμενη από το Λουξεμβούργο (7,19/10) και τη Σουηδία (6,96/10).

Συνολικά κενά γνώσεων

Οι Έλληνες γνωρίζουν ως επί το πλείστον τα αίτια και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των γνώσεών τους σχετικά με τις λύσεις. Ομοίως με τα ευρήματα στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, ένα μεγάλο ποσοστό των δεν γνώριζε ότι η μείωση των ορίων ταχύτητας στους δρόμους (80%) ή η καλύτερη μόνωση των κτιρίων (57%) μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Πόσο καλά κατανοούν οι άνθρωποι τις αιτίες της κλιματικής αλλαγής

Ο πρώτος παράγοντας επικεντρώνεται στον ορισμό και τις αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτόν τον τομέα, οι Έλληνες σημείωσαν βαθμολογία ελαφρώς χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ (7,05/10 έναντι 7,21/10).

Όσον αφορά τον ορισμό της κλιματικής αλλαγής, οι περισσότεροι Έλληνες (68%) επέλεξαν τον σωστό ορισμό (“Μια μακροπρόθεσμη αλλαγή στα παγκόσμια κλιματικά πρότυπα”), ενώ το 6% πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή είναι απάτη.

Τέσσερις στους πέντε (80%) γνωρίζουν επίσης ότι οι κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αποψίλωση των δασών, η γεωργία, η βιομηχανία και οι μεταφορές.

Εν τω μεταξύ, λίγοι συμμετέχοντες πιστεύουν το αντίθετο (το 11% πιστεύει ότι προκαλείται από ακραία φυσικά φαινόμενα, όπως ηφαιστειακές εκρήξεις και καύσωνες, και το 8% πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή προκαλείται από την τρύπα του όζοντος).

Σε ερώτηση για τους τρεις μεγαλύτερους ρυπαντές παγκοσμίως, σχεδόν τα δύο τρίτα των Ελλήνων (64%) επέλεξαν σωστά τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και την Ινδία.

Πόσο ενήμεροι είναι οι άνθρωποι για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής

Όταν ρωτήθηκαν σχετικά με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, οι Έλληνες σημείωσαν 8,04/10, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (7,65/10).

Το 87% γνωρίζει ότι έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία (για παράδειγμα, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως το όζον σε επίπεδο εδάφους και τα αιωρούμενα σωματίδια).

Το 88% απάντησε επίσης σωστά ότι η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την παγκόσμια πείνα επηρεάζοντας τις αποδόσεις των καλλιεργειών λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών.

Όσον αφορά τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στη στάθμη της θάλασσας, το 72% των Ελλήνων απάντησε σωστά ότι η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, αλλά σχεδόν το ένα τρίτο (28%) έκανε λάθος: πιο συγκεκριμένα, το 14% των ερωτηθέντων απάντησε ότι πέφτει και το 14% ότι η κλιματική αλλαγή δεν έχει συγκεκριμένο αντίκτυπο στη στάθμη της θάλασσας.

Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στη μετανάστευση, με την αύξηση των αναγκαστικών εκτοπίσεων παγκοσμίως, είναι σαφής για τα τρία τέταρτα (74%) των συμμετεχόντων.

Οι γνώσεις σχετικά με τον τρόπο καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής ποικίλλουν

Στον τρίτο τομέα, οι Έλληνες βαθμολόγησαν με 4,08/10 (κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ 4,25/10), υποδεικνύοντας σημαντικά λιγότερες γνώσεις σχετικά με τις δράσεις που μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής σε σύγκριση με τους άλλους δύο τομείς που διερευνήθηκαν.

Αυτό αναδεικνύει μια γενική τάση σε όλες τις χώρες της ΕΕ, με τις περισσότερες από αυτές να λαμβάνουν χαμηλή βαθμολογία σε αυτόν τον τομέα

Οι περισσότεροι Έλληνες (78%, 6 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ) γνωρίζουν ότι η χρήση ανακυκλώσιμων προϊόντων μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Το 70% (5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ) απάντησε επίσης σωστά ότι η χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς αντί του ατομικού αυτοκινήτου είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Αλλά μόνο το 43% γνωρίζει ότι η καλύτερη μόνωση των κτιρίων μπορεί επίσης να βοηθήσει. Προς το παρόν, λιγότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων (28%, 14 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ) γνωρίζει ότι η αγορά νέων ρούχων λιγότερο συχνά μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Μόνο το ένα πέμπτο των ερωτηθέντων (20%, 6 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ) φαίνεται να γνωρίζει ότι η μείωση του ορίου ταχύτητας στους δρόμους θα βοηθούσε.

Τέλος, οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν τον σημαντικό αντίκτυπο που έχει η ψηφιακή χρήση στο κλίμα, με μόνο το 4% να δηλώνει ότι η παρακολούθηση λιγότερων βίντεο στο διαδίκτυο μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Όπως στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, μόνο μια μειοψηφία των Ελλήνων (33%) ήταν σε θέση να ορίσει σωστά το αποτύπωμα άνθρακα ενός ατόμου ως «τη συνολική ποσότητα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται ετησίως από έναν άνθρωπο».

Ως χρηματοδοτικός βραχίονας της ΕΕ, η ΕΤΕπ επενδύει σε μεγάλα έργα στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, τους τελευταίους 12 μήνες, η δέσμευση της ΕΤΕπ σε έργα που συμβάλλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στηρίζουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έφτασε τα 810 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο της δέσμευσής της για την REPowerEU, η ΕΤΕπ υπέγραψε επίσης δάνεια προς τους ελληνικούς φορείς εκμετάλλευσης ενεργειακών δικτύων – με την ΑΔΜΗΕ για 524 εκατ. ευρώ και άλλα 150 εκατ. ευρώ προς τη ΔΕΔΔΗΕ.

Τα έργα αυτά προωθούν την ενεργειακή μετάβαση και βελτιώνουν την αποδοτικότητα, όπως και τα 400 εκατ. ευρώ προς τη Metlen για την επιτάχυνση της ανάπτυξης και της εγκατάστασης ηλιακών φωτοβολταϊκών πάρκων και συσσωρευτών αποθήκευσης ενέργειας σε όλη την Ελλάδα, υποστηρίζοντας το αυξανόμενο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό και ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας.