Κάθε χρόνο παράγονται 2,1 δισεκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων στην ΕΕ. Η ποσότητα των απορριμμάτων και ο τρόπος διαχείρισής τους ποικίλλει μεταξύ των χωρών μελών, με γενική κατεύθυνση ωστόσο τη στροφή προς περισσότερη ανακύκλωση και λιγότερες χωματερές.

Για να μειώσει τα απόβλητα και τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, η ΕΕ έχει υιοθετήσει φιλόδοξους στόχους για την ανακύκλωση και την υγειονομική ταφή και εργάζεται για τα απορρίμματα συσκευασίας. Στόχος είναι η μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο γνωστό ως κυκλική οικονομία.

Πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων στην ΕΕ

Οι πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων διαφέρουν μεταξύ των χωρών της ΕΕ, η οποία επιδιώκει να προωθήσει την πρόληψη της σπατάλης και την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων όσο το δυνατόν περισσότερο.

Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, επιλέγει την ανακύκλωση (συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης), ακολουθούμενη από τη χρήση απορριμμάτων για την παραγωγή ενέργειας. Η πιο επιβλαβής επιλογή για το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων είναι η διάθεση των απορριμμάτων, για παράδειγμα σε χώρο υγειονομικής ταφής, αν και είναι επίσης μια από τις φθηνότερες δυνατότητες.

Παρόλο που τα απόβλητα που παράγονται κατά κεφαλήν έχουν αυξηθεί, ο τρόπος με τον οποίο τα διαχειριζόμαστε έχει βελτιωθεί – με περισσότερη ανακύκλωση και κομποστοποίηση και μείωση των χωματερών.

Το 60% των αποβλήτων που συλλέγουν και επεξεργάζονται οι δήμοι πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται ή να ανακυκλώνονται έως το 2030, σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕ
Οι χώρες- μέλη πρέπει επίσης να μειώσουν την ποσότητα των αστικών απορριμμάτων που αποστέλλονται στους χώρους υγειονομικής ταφής στο 10% ή λιγότερο των συνολικών αστικών απορριμμάτων που παράγονται έως το 2035.

Εξαγωγή απορριμμάτων εκτός Ε.Ε

Η ΕΕ εξάγει επίσης μέρος των απορριμμάτων της. Το 2022, οι εξαγωγές αποβλήτων σε χώρες εκτός του ευρωπαϊκού μπλοκ ανήλθαν σε 32,1 εκατομμύρια τόνους, μείωση 3% σε σύγκριση με το 2021.

Η πλειοψηφία των αποβλήτων που εξάγονται εκτός ΕΕ (55%) αποτελείται από απόβλητα σιδηρούχων μετάλλων (σίδηρος και χάλυβας), τα οποία πηγαίνουν κυρίως στην Τουρκία. Εξήχθησαν επίσης πολλά απορρίμματα χαρτιού (15%), με κύριο προορισμό την Ινδία.

Το 2022, το 39% των απορριμμάτων της ΕΕ πήγε στην Τουρκία (12,4 εκατομμύρια τόνοι), ακολουθούμενη από την Ινδία (3,5 εκατομμύρια τόνους), το Ηνωμένο Βασίλειο (2,0 εκατομμύρια τόνους), την Ελβετία (1,6 εκατομμύρια τόνους) και τη Νορβηγία (1,6 εκατομμύρια τόνους).

Η ΕΕ στοχεύει να αντιμετωπίσει τις παράνομες εξαγωγές και να διασφαλίσει τη διαχείριση των απορριμμάτων με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο στις χώρες προορισμού. Τον Φεβρουάριο του 2024, το Κοινοβούλιο ενέκρινε αυστηρότερους κανόνες για τις αποστολές απορριμμάτων σε χώρες εκτός ΕΕ.

Οι κανόνες θα απαγορεύσουν τις εξαγωγές πλαστικών απορριμμάτων σε χώρες εκτός του ΟΟΣΑ και θα θεσπίσουν αυστηρότερους όρους για τις εξαγωγές σε χώρες του ΟΟΣΑ. Η αποστολή απορριμμάτων σε άλλη χώρα της ΕΕ θα είναι δυνατή μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Το έργο του Κοινοβουλίου για την επίτευξη μιας κυκλικής οικονομίας

Τον Οκτώβριο του 2022, το Κοινοβούλιο ενέκρινε αναθεώρηση των κανόνων για τους έμμονους οργανικούς ρύπους, για τη μείωση της ποσότητας επικίνδυνων χημικών ουσιών στα απόβλητα και τις διαδικασίες παραγωγής. Οι νέοι κανόνες θα θεσπίσουν αυστηρότερα όρια, θα απαγορεύσουν ορισμένες χημικές ουσίες και θα κρατήσουν τους ρύπους μακριά από την ανακύκλωση.

Τον Φεβρουάριο του 2021, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία ζητώντας πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη μιας ουδέτερης από άνθρακα, περιβαλλοντικά βιώσιμης, απαλλαγμένης από τοξικά και πλήρως κυκλικής οικονομίας έως το 2050, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων κανόνων ανακύκλωσης και δεσμευτικών στόχων για τη χρήση υλικών και κατανάλωση έως το 2030.

Τον Νοέμβριο του 2023, το Κοινοβούλιο την αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Οι ευρωβουλευτές θέλουν να απαγορεύσουν την πώληση πολύ ελαφρών πλαστικών σακουλών μεταφοράς, να θέσουν συγκεκριμένους στόχους μείωσης των απορριμμάτων για τις πλαστικές συσκευασίες, να ενθαρρύνουν τις επιλογές επαναχρησιμοποίησης και επαναπλήρωσης και να απαγορεύσουν τους έμμονους ρύπους που χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες τροφίμων.