Προορισμοί που παλεύουν με τον υπερτουρισμό βάζουν φραγμό στα πλοία που φέρνουν τοξικές εκπομπές και εκατομμύρια επιβάτες.

Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 20 εκατομμύρια επιβάτες κάνουν κρουαζιέρα. Πριν από την πανδημία, ο αριθμός αυτός ήταν ακόμη μεγαλύτερος και ανερχόταν σε περίπου 30 εκατομμύρια.

Καθώς φαίνεται ότι η κρουαζιέρα επιστρέφει στα προ πανδημικά επίπεδα, πολλά ευρωπαϊκά λιμάνια αναθεωρούν. Ορισμένα επιδιώκουν να τα απαγορεύσουν εντελώς, επικαλούμενα περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές ανησυχίες.

Τα 218 κρουαζιερόπλοια που λειτούργησαν στην Ευρώπη το 2022 εξέπεμπαν πάνω από τέσσερις φορές περισσότερα οξείδια του θείου από ό,τι όλα τα αυτοκίνητα της ηπείρου, σύμφωνα με το Transport & Environment. Η ΜΚΟ διαπίστωσε τον περασμένο Ιούνιο ότι αυτοί οι τοξικοί ατμοσφαιρικοί ρύποι από τα πλοία είναι πλέον υψηλότεροι από ό,τι ήταν πριν από το COVID-19.

Και, ενώ τα οφέλη τους για την τοπική οικονομία είναι υπό συζήτηση, τα εκατομμύρια των επιβατών που φέρνουν κάθε χρόνο στις πόλεις της Ευρώπης προκαλούν προβλήματα στους ανθρώπους που ζουν εκεί.

Το 2021, η Βενετία απαγόρευσε στα μεγάλα κρουαζιερόπλοια να αγκυροβολούν στο ιστορικό της κέντρο.

Οι ζημιές στη λιμνοθάλασσα ώθησαν την UNESCO να απειλεί να βάλει την πόλη στον κατάλογο των απειλούμενων με εξαφάνιση, αν δεν απαγορευτούν μόνιμα τα πλοία.

Υποστηρίζει ότι τα μεγάλα πλοία προκαλούν ρύπανση και διαβρώνουν τα θεμέλια της πόλης – η οποία ήδη υποφέρει από τακτικές πλημμύρες. Η απαγόρευση σημαίνει ότι τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια και τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων δεν μπορούν πλέον να εισέρχονται στο κανάλι Giudecca της Βενετίας.

Υπήρξαν προσπάθειες να σταματήσουν τα μεγάλα πλοία και στο παρελθόν με προηγούμενη νομοθεσία που ανατράπηκε. Αλλά η πίεση αυξήθηκε όταν το 2019 ένα κρουαζιερόπλοιο προσέκρουσε στο λιμάνι, τραυματίζοντας πέντε άτομα.

Η Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA) δήλωσε ότι «υποστήριζε μια νέα προσέγγιση εδώ και πολλά χρόνια», κάνοντας λόγο για ένα «σημαντικό βήμα προς τα εμπρός».

Ωστόσο, η πραγματικότητα της απαγόρευσης των μεγάλων πλοίων από τη Βενετία αποδείχτηκε πιο περίπλοκη από ό,τι ίσως φαινόταν αρχικά. Χωρίς να υπάρχει ένας νέος κόμβος έξω από τη λιμνοθάλασσα της πόλης για να χρησιμοποιούν οι εταιρείες κρουαζιέρας, πολλές εξακολουθούν να ελλιμενίζονται εκεί χρόνια μετά την επιβολή της απαγόρευσης.

Ωστόσο, η ρύπανση και ο υπερτουρισμός δεν αποτελούν πρόβλημα μόνο για τη Βενετία.

Η πόλη Πάλμα ντε Μαγιόρκα των Βαλεαρίδων φαίνεται ότι θα επαναφέρει τα όρια για τα κρουαζιερόπλοια, τα οποία επιβλήθηκαν για πρώτη φορά το 2022.

Βάσει των νέων κανονισμών θα επιτρέπονται μόνο τρία πλοία στο λιμάνι κάθε μέρα, ενώ μόνο ένα από αυτά θα έχει χωρητικότητα άνω των 5.000 επιβατών.

Οι πολιτικοί στην Ισπανία έχουν επίσης προτείνει αυστηρότερους κανόνες γύρω από τη φορολογία και τη χρήση ρυπογόνων καυσίμων από τα κρουαζιερόπλοια.

Η Βαρκελώνη – καθώς κινείται για να αντιμετωπίσει τα δικά της ζητήματα – έκλεισε τον βόρειο τερματικό σταθμό της για τις κρουαζιέρες στις 22 Οκτωβρίου του περασμένου έτους. Περίπου 340 πλοία ετησίως θα πρέπει τώρα να ελλιμενίζονται στην προβλήτα Moll d’Adossat, η οποία είναι η πιο απομακρυσμένη από τις κατοικημένες περιοχές της πόλης.

Μετά το κλείσιμο ενός άλλου τερματικού σταθμού που βρίσκεται στο Maremagnum και την εισαγωγή του κανόνα του ενός πλοίου ανά τερματικό σταθμό, μόλις επτά κρουαζιερόπλοια μπορούν πλέον να ελλιμενίζονται στη Βαρκελώνη ταυτόχρονα.

Τα μέτρα αυτά ακολουθούν μια συμφωνία με τις τοπικές αρχές για τη μετεγκατάσταση των κρουαζιερόπλοιων εκτός του κέντρου της πόλης, σε μια προσπάθεια να μετριαστούν οι επιπτώσεις του υπερτουρισμού.

Μέχρι το 2026, ο νότιος τερματικός σταθμός θα κλείσει επίσης και όλες οι κρουαζιέρες θα λειτουργούν από την προβλήτα Adossat.

Η Μεσόγειος είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά κρουαζιέρας εκτός της Καραϊβικής και ο αυξανόμενος αριθμός επιβατών επιβαρύνει όλο και περισσότερο τον τοπικό πληθυσμό.

Το 2022, 50.000 άνθρωποι στη Μασσαλία -το μεγαλύτερο λιμάνι κρουαζιέρας της Γαλλίας- υπέγραψαν ψήφισμα κατά των κρουαζιερόπλοιων, σύμφωνα με την ομάδα εκστρατείας Stop Croisières.

Η Σαντορίνη και το Ντουμπρόβνικ έχουν επίσης αυστηροποιήσει τους περιορισμούς για τις εταιρείες κρουαζιέρας.

Το Μιλάνο απαγορεύει το φαγητό και το ποτό αργά το βράδυ στο κέντρο της πόλης μετά από παράπονα κατοίκων για θόρυβο

Περιορισμός επιβάλλεται και σε δημοφιλή λιμάνια εκτός Μεσογείου

Τα κρουαζιερόπλοια που επισκέπτονται τη Σκωτία θα επιβαρύνονται με νέο φόρο σύμφωνα με τα σχέδια που ανακοίνωσε πρόσφατα το Πράσινο Κόμμα της χώρας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η «διπλή πρόκληση» των εκπομπών και του υπερτουρισμού.

Η κ. Lorna Slater, συν-επικεφαλής των Σκοτσέζων Πράσινων, δήλωσε επίσης ότι ελπίζει ο φόρος κρουαζιέρας να ενθαρρύνει τις εταιρείες να χρησιμοποιούν λιγότερο ρυπογόνα πλοία, υποστηρίζοντας ότι ένα πλοίο παράγει τις ίδιες εκπομπές με 12.000 αυτοκίνητα.

Στο Άμστερνταμ, το δημοτικό συμβούλιο ψήφισε το κλείσιμο του τερματικού σταθμού κρουαζιέρας σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η ρύπανση και να μειωθεί ο αριθμός των τουριστών.

Η μετακίνηση του τερματικού σταθμού εκτός του κέντρου μοιάζει με την πιο πιθανή λύση. Πέρυσι, η τοπική πολιτική ηγέτιδα Ilana Rooderkerk συνέκρινε τους επιβάτες κρουαζιέρας που καταφθάνουν στην πόλη με «πανούκλα ακριδών».

Το Άμστερνταμ εισήγαγε φόρο στους επιβάτες κρουαζιερόπλοιων το 2019 – μια κίνηση που είδε ορισμένες εταιρείες να αντικαθιστούν ή να ακυρώνουν στάσεις στην πόλη.

Περισσότερα από 100 πλοία ελλιμενίζονται στην ολλανδική πρωτεύουσα κάθε χρόνο και έχουν γίνει σύμβολο των τοπικών ζητημάτων υπερτουρισμού.

Τα κρουαζιερόπλοια φέρνουν χρήματα;

Ένα από τα μεγαλύτερα επιχειρήματα που προβάλλουν οι υποστηρικτές της διατήρησης των κρουαζιερόπλοιων είναι η συμβολή τους στην τοπική οικονομία.

Αλλά ξοδεύουν όντως χρήματα οι επισκέπτες αυτών των γιγάντιων πλοίων στις πόλεις στις οποίες ελλιμενίζονται;

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι επιβάτες που αποβιβάζονται από τα πλοία δεν συμβάλλουν τόσο πολύ στην τοπική οικονομία. Με όλα τα τρόφιμα, τα ποτά και τα αναμνηστικά που θα επιθυμούσαν να αποκτήσουν να είναι διαθέσιμα στο πλοίο, τα χρήματα παραμένουν στη θάλασσα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο στον κόσμο, το Wonder of the Seas, το οποίο διαθέτει 20 εστιατόρια, ένα θέατρο 1.400 θέσεων και καταστήματα που πωλούν τα πάντα, από ωραία ρολόγια μέχρι υψηλή μόδα. Ανάλογα με το πακέτο, το φαγητό και το ποτό συχνά περιλαμβάνονται και οι αγορές είναι αφορολόγητες.

Ένα ακόμη μεγαλύτερο πλοίο, το Icon of the Seas, μήκους 365 μέτρων, δρομολογήθηκε νωρίτερα φέτος.

Μελέτη από το Μπέργκεν της Νορβηγίας -δημοφιλής στάση για περιηγήσεις σε φιόρδ- διαπίστωσε ότι έως και το 40% των ανθρώπων δεν βγαίνουν ποτέ από το πλοίο. Η μέση δαπάνη, όσων επισκέφθηκαν τη στεριά, διαμορφώθηκε κάτω από τα 23 ευρώ.

Επιπλέον έρευνες από τη νορβηγική πόλη το 2013 διαπίστωσαν ότι η διάρκεια παραμονής είναι ίσως ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες για το πόσο ξοδεύουν οι επιβάτες.

Η μέση παραμονή στο λιμάνι διαρκεί περίπου οκτώ ώρες, αλλά αυτό μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με το δρομολόγιο του πλοίου. Για ορισμένα – όπως η Βαρκελώνη – μπορεί να είναι τόσο σύντομη όσο μια τετράωρη στάση.

Και οι δαπάνες παραμένουν χαμηλές, ακόμη και όταν οι επιβάτες έχουν περισσότερες ευκαιρίες να σπαταλήσουν τα χρήματά τους.

Η βιομηχανία κρουαζιέρας υποστηρίζει ότι η μέση συνεισφορά ενός επιβάτη στην τοπική οικονομία είναι πολύ υψηλότερη από την εκτίμηση του Μπέργκεν, περίπου 100 δολάρια (91 ευρώ) την ημέρα.

Ένας τρόπος για να γεφυρωθεί το χάσμα θα ήταν να αυξηθεί ο φόρος επιβατών που επιβάλλεται στα λιμάνια, ο οποίος σήμερα τείνει να είναι περίπου 4 έως 14 ευρώ ανά άτομο.

Ο κλάδος κρουαζιέρας ισχυρίζεται ότι πραγματοποιεί κινήσεις για να βελτιώσει τόσο τον περιβαλλοντικό όσο και τον κοινωνικό του αντίκτυπο.

Οι εταιρείες κρουαζιέρας ήταν μεταξύ των πρώτων εταιρειών του ναυτιλιακού τομέα που δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 40% έως το 2030, σύμφωνα με την CLIA. Ορισμένες μάλιστα έχουν υπογράψει δεσμεύσεις για την επίτευξη του καθαρού μηδενός μέχρι το 2050.

Ο εξηλεκτρισμός των λιμένων, ώστε τα πλοία να μπορούν να σβήνουν τις μηχανές τους και να περιορίζουν τις τοξικές εκπομπές, θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει.

Είναι κάτι που η Βαρκελώνη λαμβάνει υπόψη της στο σχέδιό της να μετακινήσει τα κρουαζιερόπλοια εκτός της πόλης έως το 2026, επιτρέποντας στα πλοία να συνδεθούν στην αποβάθρα Adossat Wharf.

Ωστόσο, το αν αυτοί οι στόχοι θα είναι αρκετοί για να κατευνάσουν τις αντιδράσεις των ντόπιων στις πόλεις των λιμανιών, δεν έχει ακόμη αποδειχθεί.