Ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ξεκίνησε με ομιλία του την προ ημερήσιας διατάξεως συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, με αντικείμενο την ενημέρωση του Σώματος για τον απολογισμό της φετινής αντιπυρικής περιόδου και τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τη στήριξη των πληγέντων, την αποκατάσταση των υποδομών και την περαιτέρω ενίσχυση της Πολιτικής Προστασίας.
Ο πρωθυπουργός επισήμανε αρχικά ότι αυτή η χρονιά που αναμενόταν δύσκολη κλιματολογικά, αντικειμενικά αποτέλεσε τη δυσκολότερη των τελευταίων 40 ετών, κάτι το οποίο δεν αμφισβητείται από τους επιστήμονες. «Είχαμε υψηλές θερμοκρασίες, υπερβολικά μεγάλη ξηρασία σε μια περίοδο εκτεταμένης ανομβρίας, ανέμους, ξηρές καταιγίδες. Αυτές θα είναι οι συνθήκες που θα καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε από εδώ και πέρα. Κρατήστε ότι τέλη Σεπτεμβρίου κι αρχές Οκτωβρίου είχαμε πυρκαγιές που δεν υπήρχαν μέχρι τώρα».
Στη συνέχεια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του για την ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού, ο οποίος παρέμεινε σε ετοιμότητα για ένα ολόκληρο εξάμηνο, πριν αναφερθεί στα αναλυτικά στοιχεία.
«Στατιστικά είχαμε 9.101 φωτιές φέτος σε σχέση με 7.163 πέρυσι. Πέρυσι ήταν μια πολύ κακή χρονιά, καθώς κάηκαν 1.754.000 στρέμματα, φέτος όμως κάηκαν 440.000 στρέμματα, με μέσο όρο τα τελευταία 20 χρόνια κάτι παραπάνω από 500.000 στρέμματα. Ήμασταν δηλαδή κάτω από τον μέσο όρο της τελευταίας 20ετίας σε μια χρονιά που ήταν αντικειμενικά η δυσκολότερη σε κλιματολογικό επίπεδο. Αυτά για να αποφύγουμε τα «κάηκε όλη η Ελλάδα».
Μάλιστα, κάνοντας ειδική μνεία στο πύρινο μέτωπο της Πεντέλης, ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι «από τα περίπου 100.000 στρέμματα που κάηκαν, μόνο τα 10.000 ήταν πραγματικό δάσος, αφού τα υπόλοιπα ήταν βραχώδεις και θαμνώδεις εκτάσεις, πιο εύκολες τουλάχιστον ως προς τη φυσική τους αναγέννηση», συμπληρώνοντας:
«Δείτε τι έγινε στην Πορτογαλία, όπου τον Σεπτέμβριο κάηκαν μέσα σε 4 ημέρες 1,3 εκατομμύρια στρέμματα. Δείτε τι έγινε στις ΗΠΑ με μια από τις μεγαλύτερες φωτιές στην ιστορία τους στην Καλιφόρνια. Η Μεσόγειος είναι στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης και θα δοκιμάζεται τα επόμενα χρόνια».
Ο πρωθυπουργός αμέσως μετά μίλησε για το κυβερνητικό σχέδιο, το οποίο συμπυκνώνεται σε 4+1 πυλώνες για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των πυρκαγιών, με πρώτο άξονα την πρόληψη.
«Μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι συστάθηκε μια επιτροπή υπό τον Γερμανό καθηγητή Goldammer με αντικείμενο την πρόληψη. Διατέθηκαν 400 εκατομμύρια ευρώ σε δράσεις πρόληψης με αντιπυρικές ζώνες, καθαρισμό οικοπέδων, παρεμβάσεις σε περιαστικά δάση. Για πρώτη φορά δρομολογήθηκε ένα τέτοιο πρόγραμμα παρέμβασης στα δάση που είχε πραγματικό αποτύπωμα και βοήθησε πολύ στις δύσκολες πυρκαγιές που αντιμετωπίσαμε φέτος το καλοκαίρι.
Σε αυτή την προσπάθεια θέλουμε συμμάχους τους πολίτες, δεν αρκεί μόνο το κράτος, για να φροντίζουν και οι ίδιοι τις περιουσίες τους. Η πλατφόρμα για τον καθαρισμό των οικοπέδων είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 830.000 ιδιοκτήτες να δηλώσουν ότι καθάρισαν τα οικόπεδα τους, είχαμε 8.000 καταγγελίες για ακαθάριστες περιοχές στον περιαστικό ιστό. Ήταν μια συλλογική επιτυχία της χώρας και μια αναγνώριση της κοινωνίας ότι σε αυτή την προσπάθεια δεν μπορούμε να τα περιμένουμε όλα από το κράτος. Και ότι σε αυτή την προσπάθεια μαζί με τη συλλογική υπάρχει και ατομική ευθύνη.
Ως προς τις ποινές για εμπρησμό, υπενθύμισε πως έχουν αυστηροποιηθεί, έστω και αν αυτοί συνέβησαν από αμέλεια. «Είχαμε και τραγικά περιστατικά ανθρώπων που υποτίθεται ότι ήταν επιφορτισμένοι σε επίπεδο πολιτικής προστασίας να βάζουν φωτιές και θα υποστούν τις συνέπειες τους νόμους. Παράλληλα, δίνουμε κίνητρα για να ασφαλίζουν οι πολίτες τα σπίτια τους έναντι φυσικών καταστροφών και γι’ αυτούς η ΕΝΦΙΑ μειώνεται στο 10%».
Αναφορικά με την κατάσβεση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για δύο πρωτοβουλίες: αξιοποίηση της τεχνολογίας για την επιτήρηση, τον άμεσο εντοπισμό και τη γρήγορη κατάσβεση της πυρκαγιάς. «Για πρώτη φορά είχαμε στην Αττική drones που πετούσαν 24 ώρες το 24ωρο. Για πρώτη φορά τις επικίνδυνες ημέρες του καλοκαιριού είχαμε έμφορτα αεροσκάφη και ελικόπτερα για να κάνουν προσβολές σε πρώτο χρόνο μια φωτιά πριν να πάρει μεγάλες διαστάσεις. Με τον τρόπο αυτό σβήσαμε τη συντριπτική πλειοψηφία, άνω του 98% σβήστηκε όταν ήταν ακόμα μικρές».
«Θέλω να ελπίζω ότι η χώρα έχει αποκτήσει κουλτούρα εκκενώσεων που θέτει σε απόλυτη προτεραιότητα την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Το θυμήθηκα κοιτώντας τους δυο καταστροφικούς τυφώνες στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ. Το 112 είναι δοκιμασμένος μηχανισμός που αξιοποιήθηκε όποτε έπρεπε, έχει σώσει πολλές ζωές. Να σταματήσετε να λέτε ότι είναι άλλοθι για όσα υποτίθεται ότι δεν γίνονται στην Πολιτική Προστασία και στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Είναι άδικο και λάθος να ακυρώνετε για λόγους μικροκομματικής αντιπαράθεσης», τόνισε στη συνέχεια.
«Σημαντική πρόοδος έχει γίνει και στην αποκατάσταση των ζημιών. Η ταχύτητα με την οποία γίνονται έλεγχοι και εκθέσεις είναι σημαντική αλλά γίνεται πιο γρήγορα από ό,τι παλαιότερα. Για την πυρκαγιά της Αττικής έχουν εγκριθεί 18 παρεμβάσεις αντιδιαβρωτικών έργων και δύο ανάδοχοι θα προχωρήσουν σε αναδασώσεις γύρω από την μονή Πεντέλης και το Αστεροσκοπείο. Στην Εύβοια μετά τη φωτιά του 2021, προχώρησαν έγκαιρα οι αναδασώσεις. Αυτές είναι ελάχιστες κατά κανόνα, γιατί οι ειδικοί μάς λένε ότι αυτή θα γίνει κατά βάση με φυσικό τρόπο».
Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε, επίσης, στο πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ ύψους 2,1 δισ. ευρώ με το οποίο, όπως υπενθύμισε, η Ελλάδα θα γίνει το 2027 από τις πρώτες χώρες που θα αποκτήσουν τα νέα Canadair αναβαθμίζοντας παράλληλα τον στόλο των οχημάτων της πυροσβεστικής και ενισχύοντας την πυροσβεστική με έμψυχο δυναμικό.
«Με το ΑΙΓΙΣ προμηθευόμαστε 1.950 νέα πυροσβεστικά οχήματα εκ των οποίων 235 θα έχουν παραδοθεί μέχρι του χρόνου το καλοκαίρι. Θα έχουμε και 13 νέα ελικόπτερα που θα μπορούν να κάνουν και ρίψεις νερού αλλά και μπορούν να μεταφέρουν μικρές ομάδες πυροσβεστών. Το κόστος μίσθωσης είναι σημαντικό οπότε αξίζει να προχωρήσουμε στην αγορά ορισμένων τέτοιων ελικοπτέρων. Το κόστος μίσθωσης αυξάνεται κάθε χρόνο γιατί είναι πεπερασμένος ο αριθμός τους. Θα αποκτήσουμε και νέους Τράκτορες που μπορούν να κάνουν υδροληψίες από θάλασσες και λίμνες που θα αντικαταστήσουν τα παλαιότερα Πετζετέλ», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Απευθυνόμενος, δε, στον Νίκο Ανδρουλάκη, είπε ότι η κλιματική κρίση δεν είναι άλλοθι, είναι μια πραγματικότητα, δεν έχει κόμμα και χρώμα, είναι κίνδυνος που απειλεί τους πάντες.
Αναλυτικά ολόκληρη η ομιλία του Πρωθυπουργού
«Ευχαριστώ πολύ, κ. Πρόεδρε. Δύο εισαγωγικές παρατηρήσεις: πρώτον, δεν θα χρειαστώ 50 λεπτά, για να μην ανησυχούν οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης, για την πρωτολογία μου. Πενήντα λεπτά είναι ο χρόνος τον οποίο συνήθως δίνουμε για τον Προϋπολογισμό και στα πλαίσια μιας προσπάθειας να γίνει λίγο πιο ζωντανή και πιο διαδραστική αυτή η συζήτηση, θα επιχειρήσω στην πρωτολογία μου να είμαι πιο συνοπτικός, ώστε να μου δοθεί περισσότερος χρόνος στη δευτερολογία μου να μπορέσω να απαντήσω στα επιχειρήματα των πολιτικών αρχηγών.
Κι έχω και μια υποψία ότι μάλλον δεν θα περιοριστούν μόνο στα ζητήματα τα οποία αφορούν την ημερήσια διάταξη, οπότε έχω αυτή την αίσθηση ότι θα μετατραπεί σε μια πιο γενικευμένη συζήτηση αυτή η οποία προκάλεσα σήμερα και η οποία, κ. Πρόεδρε, θα έλεγα ότι έχει πια στοιχεία μιας τακτικότητας. Δεν χρειάζονταν οι ερωτήσεις των αξιότιμων αρχηγών για να έρθουμε στη Βουλή να συζητήσουμε και να κάνουμε έναν απολογισμό της αντιπυρικής περιόδου, είναι κάτι το οποίο έχουμε κάνει και σε προηγούμενες χρονιές.
Και νομίζω ότι καλό και χρήσιμο είναι να γίνεται κάθε χρόνο, ώστε να γίνεται ένας αντικειμενικός απολογισμός, τι πετύχαμε, τι δεν πετύχαμε, να κεφαλαιοποιήσουμε τα θετικά της προσπάθειάς μας και να ακούσουμε, ελπίζω, χρήσιμες προτάσεις για το πώς μπορούμε να βελτιωθούμε περισσότερο.
Πρώτα, λοιπόν, ας δούμε λίγο τα πραγματικά δεδομένα: τι έγινε σε αυτή την περίοδο και ποια είναι τα στατιστικά στοιχεία τα οποία πρέπει να έχουμε υπόψη μας για να μπορούμε να κάνουμε μια συζήτηση επί πραγματικών δεδομένων.
Πρώτο δεδομένο, λοιπόν, αυτή η χρονιά αναμενόταν δύσκολη κλιματολογικά, ήταν όμως αντικειμενικά η πιο δύσκολη χρονιά των τελευταίων 40 ετών, κάτι το οποίο δεν αμφισβητείται από τα στοιχεία όλων των επιστημόνων, συμπεριλαμβανομένου και του Εθνικού Αστεροσκοπείου.
Είχαμε συστηματικά υψηλότερες θερμοκρασίες του μέσου όρου, υπερβολικά μεγάλη ξηρασία, έντονους ανέμους και όλα αυτά ήρθαν σε συνέχεια μιας περιόδου παρατεταμένης ανομβρίας, με ελάχιστο χιόνι στα βουνά μας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν συνθήκες που γνωρίζαμε από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου ότι θα ήταν ιδιαίτερα προβληματικές.
Υψηλές θερμοκρασίες, ξηρασία, άνεμοι, συχνά κεραυνική δραστηριότητα χωρίς καταιγίδες, οι λεγόμενες «ξηρές καταιγίδες» που προκάλεσαν πολλές πυρκαγιές, ειδικά στους ορεινούς όγκους.
Αυτές, όμως, είναι οι συνθήκες που κατά πάσα πιθανότητα, ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης, θα καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε με ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα από εδώ και στο εξής.
Προσθέστε σε αυτό και το γεγονός ότι βρεθήκαμε σε βαθμό επικινδυνότητας «4» και «5» νωρίτερα από άλλες χρονιές. Το αποτέλεσμα είναι ότι είχαμε ουσιαστικά τον κρατικό μηχανισμό σε ετοιμότητα για ένα ολόκληρο εξάμηνο και με δύσκολες πυρκαγιές να εκδηλώνονται και σε εποχές, όπως τα τέλη Σεπτεμβρίου – αρχές Οκτωβρίου, που δεν είχαμε στο παρελθόν συνηθίσει να έχουμε τέτοιου είδους έντονες φωτιές.
Οπότε, ξεκινώ λέγοντας και πάλι, κ. Υπουργέ, ένα μεγάλο «ευχαριστώ» σε όλα τα στελέχη του κρατικού μηχανισμού. Κατέβαλαν και φέτος μια τιτάνια προσπάθεια την οποία, πιστεύω, όλοι μας οφείλουμε να αναγνωρίσουμε.
Πάμε, λοιπόν, τώρα να δούμε τα στατιστικά στοιχεία. Πόσες φωτιές είχαμε; 9.101 φέτος, σύμφωνα με το σύστημα Engage, σε σχέση με 7.163 πέρσι.
Πόσες ήταν οι καμένες εκτάσεις; Για να μπορούμε να μιλάμε επί πραγματικών δεδομένων, γιατί θα ακούσουμε πάλι «ότι κατακάηκε όλη η Ελλάδα» και αυτά τα γνωστά, τα οποία ελπίζω αυτή τη φορά τουλάχιστον να τα αποφύγετε για να μπορούμε να συμφωνήσουμε τουλάχιστον στα πραγματικά στοιχεία.
Και μετά αναρωτιέστε, κα Κωνσταντοπούλου, γιατί η αντιμετώπιση από μέρους μου δεν είναι ανάλογη του σεβασμού που εσείς δείχνετε με τη συμπεριφορά σας στο Κοινοβούλιο. Έχετε την αντιμετώπιση που σας αξίζει.
Λοιπόν, επανερχόμαστε στα στοιχεία. Πέρυσι, ήταν μία πολύ κακή χρονιά, κάηκαν 1.754.000 στρέμματα. Φέτος κάηκαν 440.000 στρέμματα, με μέσο όρο τα τελευταία 20 χρόνια κάτι παραπάνω από 500.000 στρέμματα. Ήμασταν, δηλαδή, κάτω από τον μέσο όρο της τελευταίας εικοσαετίας, σε μία χρονιά που αντικειμενικά από κλιματολογικής άποψης, όπως, επαναλαμβάνω, βεβαιώνουν όλοι οι ειδικοί, ήταν η δυσκολότερη των τελευταίων 40 ετών.
Το μέτρο σύγκρισης, προφανώς, δεν μπορεί να είναι ότι δεν θα έχουμε καθόλου πυρκαγιές. Δεν φαντάζομαι να υπάρχει κάποιος ο οποίος να δέχεται ότι μπορεί να περάσει ένα καλοκαίρι χωρίς καθόλου φωτιές στη χώρα. Αν το πιστεύετε αυτό, να βγείτε να το πείτε, παρακαλώ πολύ. Αλλά νομίζω ότι αυτό αντιβαίνει και στην κοινή λογική. Είναι αν μπορούμε να είμαστε κάτω από το μέσο όρο με έναν σταθερό τρόπο, και αν μπορούμε και οι απώλειες τις οποίες έχουμε να είναι τέτοιες ώστε τουλάχιστον στα στρέμματα τα οποία καίγονται να μην χάνουμε μεγάλα, ώριμα, παραγωγικά δάση, τα οποία είναι και τα πιο σημαντικά για το περιβάλλον και τα πιο δύσκολα ως προς τη διαδικασία της φυσικής αναγέννησης.
Είχαμε λιγότερα καμένα στρέμματα ανά πυρκαγιά, 48 στρέμματα αντί των 58 του μέσου όρου της τελευταίας εικοσαετίας. Και ναι, είχαμε και φέτος πολύ λιγότερες καμένες δασικές εκτάσεις, δάση δηλαδή. Παραδείγματος χάριν, στην Αττική, σε μία φωτιά -θα επανέλθω σε αυτή γιατί φαντάζομαι ότι θα αποτελέσει και αντικείμενο κριτικής της αντιπολίτευσης-, από τα 100.000 στρέμματα περίπου που κάηκαν, μόνο τα 10.000 ήταν πραγματικό δάσος, τα υπόλοιπα ήταν βραχώδεις, θαμνώδεις εκτάσεις, πιο εύκολες, τουλάχιστον, ως προς τη φυσική αναγέννηση.
Προφανώς, θα επαναλάβω ακόμα μία φορά ότι το πρόβλημα αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό, είναι παγκόσμιο. Δείτε τι έγινε στην Πορτογαλία τον Σεπτέμβριο, όπου κάηκαν μέσα σε τέσσερις μέρες 1,3 εκατομμύρια στρέμματα. Επαναλαμβάνω, μέσα σε τέσσερις μέρες 1,3 εκατομμύρια στρέμματα. Δείτε τι γίνεται στις ΗΠΑ, στο Τέξας είχαν μία από τις μεγαλύτερες φωτιές στην ιστορία τους, στην Καλιφόρνια. Είναι, δυστυχώς, μία πραγματικότητα η οποία έρχεται και συνοδεύει την κλιματική κρίση την οποία αντιμετωπίζουμε.
Δεν είμαι εδώ για να εξωραΐσω τα πράγματα, αλλά θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης απειλούν πια ολόκληρο τον πλανήτη, ότι οι επιθέσεις θα είναι ολοένα και πιο συχνές, πράγμα το οποίο απαιτεί και ο δικός μας βαθμός ανταπόκρισης να είναι αυξημένος, και ότι η Μεσόγειος είναι μια περιοχή η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης και η οποία θα δοκιμάζεται ολοένα και πιο συχνά από τέτοιου είδους κλιματολογικές δοκιμασίες.
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, εν συντομία, να περιγράψω τι κάναμε φέτος στην αντιπυρική περίοδο, τι αλλάξαμε σε σχέση με το παρελθόν και τι μπορούμε να κάνουμε από εδώ και στο εξής.
Εάν έπρεπε να συνοψίσω τη δράση μας, θα έλεγα ότι αυτή αναπτύσσεται σε τέσσερις συν έναν πυλώνες».
