Στο εργαστήριο επικρατεί απόλυτη ησυχία, καθώς όλοι κοιτούν έναν νεαρό που συνδέει στην πρίζα μια ηλεκτρική σκούπα, η οποία λίγα λεπτά νωρίτερα ήταν διαλυμένη σε κομμάτια πάνω στον πάγκο του.
Μόλις η συσκευή παίρνει μπρος, το δωμάτιο γεμίζει με διακριτικά χειροκροτήματα και χαμόγελα.
Μέσα στην επόμενη ώρα, ο Vincent Pearce, ένας 24χρονος Αμερικανός φοιτητής σχεδιασμού στο Royal College of Art στο Λονδίνο, και ο εθελοντής Tony Woolf, συνταξιούχος ηχολήπτης του BBC, βοηθούν στην επισκευή διαφόρων ηλεκτρικών συσκευών που φέρνουν οι ιδιοκτήτες τους με την ελπίδα να τις σώσουν – από ένα ραδιόφωνο-ξυπνητήρι και ένα CD player μέχρι μια εστία μαγειρέματος και μια λάμπα.
Ο Woolf δηλώνει: «Είναι υπέροχο να συμμετέχεις σε κάτι τόσο θετικό και χρήσιμο… Είναι απλά ένα υπέροχο μέρος για να βρίσκεσαι».
Το Fixing Factory στο Camden είναι ένα από τα πολλά επισκευαστικά εργαστήρια που ξεφυτρώνουν σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο – από σταθερά καταστήματα έως pop-up καφέ ή κέντρα επισκευής – προσπαθώντας να ανταποκριθούν στη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για επισκευές αντί για απόρριψη χαλασμένων αντικειμένων, όπως αναμεταδίδει η βρετανική εφημερίδα Guardian.
Οι υποστηρικτές της τάσης αυτής τονίζουν τα πολλαπλά της οφέλη – από τη μείωση των εξόδων των νοικοκυριών μέχρι τη μείωση των απορριμμάτων, των εκπομπών ρύπων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Η Fiona Dear από το Restart Project, έναν από τους δύο οργανισμούς πίσω από το Fixing Factory, εξηγεί: «Για την κατασκευή αυτών των ηλεκτρικών προϊόντων απαιτούνται τεράστιοι πόροι – για κάποια, όπως τα laptop και τα κινητά τηλέφωνα, το 80% των εκπομπών τους παράγεται πριν καν φτάσουν στα χέρια των καταναλωτών. Αν δεν τα διατηρούμε σε λειτουργία για όσο το δυνατόν περισσότερο, απλώς σπαταλάμε όλους αυτούς τους πόρους».
Η Βρετανία κατέχει μία από τις χειρότερες θέσεις παγκοσμίως όσον αφορά την απόρριψη ηλεκτρονικών απορριμμάτων, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση μετά τη Νορβηγία. Έρευνα αποκάλυψε ότι σχεδόν μισό δισεκατομμύριο μικρές, φθηνές ηλεκτρικές συσκευές κατέληξαν σε χωματερές μέσα σε μόλις έναν χρόνο.
Τώρα, ένα νέο πρόγραμμα που έχει αλλάξει την «κουλτούρα της επισκευής» σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες πρόκειται να δοκιμαστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Από τον επόμενο μήνα, θα διατεθούν κουπόνια επισκευής, τα οποία θα προσφέρουν 50% έκπτωση στο κόστος επισκευής ηλεκτρικών συσκευών σε μια πιλοτική εφαρμογή στη βόρεια περιοχή του Λονδίνου. Αν το μέτρο πετύχει, οι υποστηρικτές του ελπίζουν να επεκταθεί σε ολόκληρη τη χώρα.
Η Dear τονίζει: «Είναι μια πραγματικά συναρπαστική εξέλιξη, γιατί πλέον οι επισκευές θα γίνουν οικονομικά συμφέρουσες για πολλούς – είτε πρόκειται για έναν βραστήρα είτε για μια ηλεκτρική σκούπα. Πολλοί απλώς σκέφτονται: “Γιατί να μην το πετάξω και να πάρω ένα καινούργιο; Δεν κοστίζει τόσο ακριβά”. Τώρα όμως θα υπάρχει μια βιώσιμη εναλλακτική».
Η επιτυχία της Αυστρίας
Ένα αντίστοιχο πρόγραμμα στην Αυστρία, που ξεκίνησε από το υπουργείο Περιβάλλοντος, έχει γνωρίσει τεράστια επιτυχία. Από το 2022, έχουν χρησιμοποιηθεί 1,5 εκατομμύριο κουπόνια επισκευής σε 3.000 καταστήματα, συμβάλλοντας στη μείωση 4.000 τόνων ηλεκτρονικών απορριμμάτων.
Η Karin Huber-Heim, διευθύντρια του Circular Economy Forum Austria, επισημαίνει: «Είναι μια πραγματική ιστορία επιτυχίας. Είναι πολύ γνωστό και αγαπητό εδώ και έχει συμβάλει στη δημιουργία μιας ισχυρής κουλτούρας επισκευής που ελπίζουμε να διατηρηθεί ακόμα και μετά το τέλος του προγράμματος».
Ωστόσο, ένα σημαντικό εμπόδιο που έχουν εντοπίσει τόσο στη Βρετανία όσο και στην Αυστρία είναι η έλλειψη εξειδικευμένων τεχνικών.
Η Dear εξηγεί: «Υπάρχει τεράστια ζήτηση για υπηρεσίες επισκευής, αλλά το πρόβλημα είναι ότι τα υπάρχοντα καταστήματα δυσκολεύονται να βρουν νέους τεχνικούς, καθώς οι παλιοί φτάνουν στη συνταξιοδότηση».
Στην Αυστρία, η Huber-Heim λέει ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο να ενσωματώσουν τις δεξιότητες επισκευής σε όλες τις μαθητείες – από την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ μέχρι τη μηχανική ποδηλάτων. «Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν έχει νόημα να δημιουργήσουμε μια ξεχωριστή ειδικότητα επισκευής, γιατί η επισκευή ενός ηλιακού πάνελ είναι διαφορετική από αυτήν ενός ψυγείου ή ενός ποδηλάτου».
Το βρετανικό πρόγραμμα θα ξεκινήσει την 1η Απριλίου. Οι επιχειρήσεις επισκευής μπορούν να εγγραφούν διαδικτυακά, ενώ οι καταναλωτές θα μπορούν να κατεβάσουν ένα κουπόνι από την ίδια πλατφόρμα και να βρουν ποιο επισκευαστικό κέντρο μπορεί να τους εξυπηρετήσει στην περιοχή τους.
Η προώθηση της κουλτούρας επισκευής είναι μόνο ένα μέρος της λύσης στο διαρθρωτικό πρόβλημα των ηλεκτρονικών απορριμμάτων. Ακτιβιστές ζητούν:
Στο Fixing Factory του Camden, η προσέλευση παραμένει σταθερή. Άνθρωποι έρχονται διαρκώς κρατώντας χαλασμένες σκούπες, λάμπες και βραστήρες.
Η Sarah Howden, υπεύθυνη βιώσιμης κατανάλωσης στην οργάνωση Possible, που συντονίζει το πρόγραμμα, λέει ότι η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη που πλέον προσφέρουν μαθήματα εκπαίδευσης νέων τεχνικών και σεμινάρια για όσους θέλουν να βελτιώσουν τις ικανότητές τους στις επισκευές.
«Υπάρχει πραγματική ανάγκη για επισκευή αντί για απόρριψη – και αυτό βοηθά όχι μόνο οικονομικά, αλλά και περιβαλλοντικά. Είναι κάτι που απλά βγάζει νόημα από κάθε άποψη».
