Οι επικίνδυνες θερμοκρασίες θα μπορούσαν να σκοτώσουν 50% περισσότερους ανθρώπους στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του αιώνα, όπως αποκαλύπτει μια νέα μελέτη, με τους θανάτους από έντονους καύσωνες να ξεπερνούν εκείνους που θα αποφεύγονταν από ηπιότερους χειμώνες.

Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι επιπλέον 8.000 άνθρωποι θα πεθαίνουν ετησίως λόγω «μη ιδανικών θερμοκρασιών», ακόμα και στο πιο αισιόδοξο σενάριο για μείωση της ρύπανσης που θερμαίνει τον πλανήτη, όπως αναμεταδίδει ο Guardian. Στο πιο ζεστό πιθανό σενάριο, προβλέπεται καθαρή αύξηση κατά 80.000 θανάτους σχετιζόμενους με τη θερμοκρασία ετησίως.

Τα ευρήματα αυτά αντικρούουν το επιχείρημα ότι η παγκόσμια θέρμανση μπορεί να είναι ευνοϊκή για την κοινωνία επειδή θα πεθαίνουν λιγότεροι άνθρωποι από το κρύο.

«Θέλαμε να δοκιμάσουμε αυτή την υπόθεση», δήλωσε ο Pierre Masselot, στατιστικολόγος στη London School of Hygiene & Tropical Medicine και επικεφαλής της μελέτης. «Δείχνουμε ξεκάθαρα ότι θα υπάρξει καθαρή αύξηση των θανάτων λόγω θερμοκρασίας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής».

Η μελέτη βασίζεται σε προηγούμενη έρευνα που συνέδεσε τη θερμοκρασία με τα ποσοστά θνησιμότητας σε διάφορες ηλικιακές ομάδες σε 854 πόλεις της Ευρώπης. Συνδυάστηκε με τρία κλιματικά σενάρια που προβλέπουν πιθανές αλλαγές στη δομή του πληθυσμού και στη θερμοκρασία μέσα στον αιώνα.

Σε όλα τα σενάρια, οι άβολες θερμοκρασίες αναμένεται να σκοτώσουν περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι σήμερα. Οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι οι αβεβαιότητες στα δεδομένα είναι μεγάλες.

Η καθαρή αύξηση των θανάτων αναμένεται να είναι μεγαλύτερη στη ζεστή νότια Ευρώπη, ειδικά γύρω από τη Μεσόγειο, ενώ μια δεύτερη περιοχή υψηλής επικινδυνότητας περιλαμβάνει την κεντρική Ευρώπη, καλύπτοντας την Ελβετία, την Αυστρία, καθώς και μέρη της νότιας Γερμανίας και Πολωνίας. Στη βόρεια Ευρώπη, όπου το κλίμα είναι ψυχρότερο, αναμένεται μικρή μείωση των θανάτων.

«Στη Νορβηγία, για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξει ένα πολύ μικρό όφελος», δήλωσε ο Masselot. «[Όμως αυτό] επισκιάζεται εντελώς από την τεράστια αύξηση που παρατηρούμε στις νότιες χώρες».

Οι καύσωνες και το ψύχος είναι σιωπηλοί δολοφόνοι που επηρεάζουν το σώμα πολύ πριν φτάσουν σε ακραία επίπεδα που προκαλούν υποθερμία ή θερμοπληξία. Οι θάνατοι αυξάνονται κατακόρυφα κατά τη διάρκεια καυσώνων, ειδικά μεταξύ ηλικιωμένων ή ασθενών, καθώς η ζέστη καταπονεί υπερβολικά το σώμα και δεν το αφήνει να ξεκουραστεί. Το ψύχος, από την άλλη, ανεβάζει την αρτηριακή πίεση και συμβάλλει σε προβλήματα καρδιάς και πνευμόνων.

«Για να το πούμε απλά, η αύξηση των θανάτων από τη ζέστη θα ξεπεράσει τη μείωση των θανάτων από το ψύχος», ανέφερε ο Tim Osborn, κλιματολόγος στο University of East Anglia, που δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Παρόλο που αυτή η μελέτη δεν είναι οριστική … εισάγει νέες λεπτομέρειες για την ευαλωτότητα ανθρώπων σε ακραίες θερμοκρασίες, ανά ηλικία και πόλη».

Η ανάλυση, που περιορίστηκε στις ευρωπαϊκές πόλεις, δεν έλαβε υπόψη αγροτικές περιοχές, οι οποίες είναι λιγότερο εκτεθειμένες στο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, ούτε και άλλες περιοχές του πλανήτη, όπου η ζέστη αποτελεί ήδη μεγαλύτερο πρόβλημα. Συνολικά, εκτιμήθηκε ότι το σενάριο υψηλής θέρμανσης θα οδηγήσει σε επιπλέον 2,3 εκατομμύρια θανάτους από επικίνδυνες θερμοκρασίες στην Ευρώπη μεταξύ 2015 και 2099.

Η Madeleine Thomson, ειδικός σε θέματα κλίματος και υγείας από τον ερευνητικό οργανισμό Wellcome, δήλωσε ότι οι θάνατοι είναι μόνο μία από τις συνέπειες της αύξησης των θερμοκρασιών. «Η ακραία ζέστη σκοτώνει, αλλά προκαλεί και σοβαρά προβλήματα υγείας. Έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, αποβολών και κακής ψυχικής υγείας».

Οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής έχουν υποστηρίξει ότι η μείωση της ρύπανσης δεν είναι αναγκαία, καθώς η παγκόσμια θέρμανση θα σώσει ζωές, αφού το ψύχος σκοτώνει περισσότερους από τη ζέστη. Ωστόσο, οι επιστήμονες λένε ότι οι διαφορετικοί ρυθμοί αντίδρασης στις αλλαγές θερμοκρασίας σημαίνουν ότι οι θάνατοι από ζέστη θα αυξηθούν πολύ ταχύτερα από όσο θα μειωθούν αυτοί από το ψύχος, ειδικά σε υψηλότερες θερμοκρασίες.

«Υπάρχουν επίσης βάσιμα επιχειρήματα ότι αυτό το καθαρό αποτέλεσμα έχει περιορισμένη σημασία», είπε ο Erich Fischer, κλιματολόγος στο Swiss Federal Institute of Technology στη Ζυρίχη (ETHZ), που δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Αν ένα νέο φάρμακο με σοβαρές παρενέργειες που οδηγούν σε αμέτρητους θανάτους εγκρινόταν, δύσκολα θα ισχυριζόμουν ότι σώζει περίπου τόσες ζωές όσες προκαλεί, ή ότι το καθαρό αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι θετικό παρά τους πολλούς θανάτους».

Η μελέτη εξέτασε πώς θα μπορούσαν να σωθούν ζωές αν οι άνθρωποι προσαρμοστούν στις αλλαγές θερμοκρασίας και μειώσουν την έκθεσή τους σε άβολες θερμοκρασίες. Στο πιο ζεστό σενάριο, μόνο «απίστευτα ισχυρά» επίπεδα προσαρμογής θα μπορούσαν να σταματήσουν την τάση αύξησης των καθαρών θανάτων. Σε σενάρια μείωσης των εκπομπών άνθρακα, μείωση της έκθεσης κατά 50% ήταν αρκετή για να πέσουν οι καθαροί θάνατοι.

«Το καλό νέο είναι ότι μπορούμε να προσαρμοστούμε», είπε ο Víctor Resco de Dios, περιβαλλοντικός μηχανικός στο University of Lleida, που δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Η προσαρμογή ξεκινά με σχετικά απλές λύσεις – αν και δεν είναι δωρεάν – όπως η εγκατάσταση κλιματιστικών ή η δημιουργία χώρων που λειτουργούν ως κλιματικά καταφύγια».

«Αλλά πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε πιο περίπλοκες λύσεις – όπως η αύξηση των πράσινων χώρων στις πόλεις για τον μετριασμό της αστικής θερμικής νησίδας – και η προσαρμογή των συστημάτων υγείας», πρόσθεσε.