Στρεβλώσεις στην ανακύκλωση συσκευασιών, η οποία βρίσκεται σε ένα αδιέξοδο εδώ και αρκετά χρόνια που επιδεινώνεται συνεχώς ενώ παράλληλα «φουντώνει» η εισφοροδιαφυγή που πλέον φτάνει τα 25 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο, διαπιστώνει η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης.

Όπως επεσήμανε ο γενικός διευθυντής της ΕΕΑΑ, Γιάννης Ραζής στο πλαίσιο της ακρόασης εξωκοινοβουλευτικών προσώπων κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη διαχείριση αποβλήτων, μία από τις δύο βασικές αιτίες για τις στρεβλώσεις στην ανακύκλωση αφορά τη διαχρονική αδυναμία των αρμοδίων αρχών να αντιμετωπίσουν την εισφοροδιαφυγή.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, αυτή φτάνει στο 45% με αποτέλεσμα να ασφυκτιά η ανακύκλωση και να λειτουργεί σε βάρος των σύννομων επιχειρήσεων που πληρώνουν: «Το πρόβλημα δεν είναι να επισημάνουμε ποιες επιχειρήσεις φοροδιαφεύγουν, άλλωστε κάποιες είναι γνωστές ήδη εδώ και χρόνια, συνεπώς το πρόβλημα αφορά τις αποφάσεις της πολιτείας. Δηλαδή, είναι πως επιβάλλεται ο νόμος, πώς υποχρεώνονται να καταβάλλουν τις εισφορές τους και όχι απλώς μόνο να αναγνωρίζουμε ποιοι φοροδιαφεύγουν όπου και αυτό είναι ένα πρώτο βήμα. Εδώ θα μας επιτρέψετε να πούμε ότι με την εμπειρία μας όλα αυτά τα χρόνια ως προς από τις επιδόσεις των αρμόδιων αρχών είναι πενιχρότατες», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ως δεύτερη αιτία για το πρόβλημα της ανακύκλωσης στη χώρα αναγνώρισε την έλλειψη αποφάσεων από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (EOAN), «δηλαδή την απραξία των αρμοδίων αρχών έτσι ώστε να διασφαλίσουν ένα διαφανή ισότιμο και λειτουργικά βιώσιμο μηχανισμό ανακύκλωσης».

Όπως μαρτυρούν και τα επίσημα στοιχεία, η Ελλάδα έως τώρα έχει αποτύχει στο ζήτημα της ανακύκλωσης καθώς εξακολουθεί να οδηγεί σε ταφή περίπου το 80% των αστικών αποβλήτων που παράγονται στη χώρα και να ανακυκλώνει μόλις το 20%, ποσοστό το οποίο μάλιστα αμφισβητείται προς τα κάτω από αρκετούς φορείς.

Την ίδια στιγμή θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα αφού ο χρόνος τελειώνει και η Ελλάδα βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας οφείλει να φροντίσει ώστε:

· Έως το 2025 να ανακυκλώνεται το 55% των αστικών αποβλήτων και να έχει καθιερωθεί η χωριστή συλλογή επικίνδυνων αποβλήτων από τα νοικοκυριά και των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων

· Έως το 2030 να ανακυκλώνεται το 60% των αστικών αποβλήτων

· Έως το 2035 να ανακυκλώνεται το 65% των αστικών αποβλήτων και σε ταφή να οδηγείται λιγότερο από το 10% του συνόλου.

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της ανακύκλωσης, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επαναφέρει με το νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή, το σύστημα εγγυοδοσίας για την επιστροφή πλαστικών φιαλών και μεταλλικών περιεκτών αναψυκτικών και άλλων ροφημάτων έως και 3 λίτρων, από την 1η Δεκεμβρίου του 2025.

Η σχετική ρύθμιση είχε θεσμοθετηθεί και στο παρελθόν με την εφαρμογή της να λαμβάνει αρκετές παρατάσεις.

Αποτέλεσμα ήταν να μείνει ανενεργή, κυρίως επειδή η προηγούμενη διάταξη αποδείχτηκε ουσιαστικά μη εφαρμόσιμη αφού μεταξύ άλλων προέβλεπε περισσότερα του ενός συστήματα επιστροφής (DRS).

Πλέον το υπουργείο τη θέτει σε εφαρμογή από τον Δεκέμβριο του 2025 έχοντας προβλέψει αυτή τη φορά μόνο ένα ενιαίο πανελλαδικό σύστημα στη χώρα.

Εξαιρούνται του εγγυοδοτικού αντιτίμου τα γυάλινα μπουκάλια

Από το σύστημα εγγυοδοσίας εξαιρέθηκε τελικώς το γυαλί με τη ρύθμιση να αφορά μόνο πλαστικό και αλουμίνιο και όχι τις γυάλινες φιάλες.

Το ύψος του εγγυοδοτικού αντιτίμου ορίζεται σε 0,10 ευρώ για κάθε μία συσκευασία ποτών από αλουμίνιο και πλαστικό έως και 0,5 λίτρα και σε 0,15 ευρώ για κάθε μία συσκευασία μεγαλύτερη από 0,5 λίτρα και έως το μέγιστο μέγεθος συσκευασίας που έχει ενταχθεί στο σύστημα επιστροφής εγγύησης.

Πρακτικά ο καταναλωτής κατά την αγορά ενός προϊόντος σε περιέκτη από πλαστικό ή αλουμίνιο θα καταβάλλει ως έξτρα τίμημα το εγγυοδοτικό αντίτιμο, το οποίο θα λαμβάνει πίσω όταν επιστρέφει το άδειο μπουκάλι στα προκαθορισμένα σημεία.

Σημεία επιστροφής των συσκευασιών θα είναι μεταξύ άλλων τα σούπερ μάρκετ, αλλά και χώροι συνάθροισης κοινού, ενώ στόχος είναι στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος ο αριθμός των εν λόγω σημείων να ξεπερνά τα 15.000 σε όλη την επικράτεια.

Η επιστροφή της αξίας του εγγυοδοτικού αντιτίμου στο σημείο επιστροφής θα γίνεται με μορφή κουπονιού αντίστοιχης χρηματικής αξίας, χωρίς να επιτρέπεται η καταβολή χρημάτων.

Η καταβολή του εγγυοδοτικού αντιτίμου των συσκευασιών συστήματος επιστροφής εγγύησης αποτελεί εξαιρούμενη συναλλαγή από τον Φόρο

Προστιθέμενης Αξίας και αναγράφεται ξεχωριστά στις αποδείξεις και τιμολόγια σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού.

Με το ίδιο σχέδιο νόμου επιχειρούνται και άλλες αλλαγές στη διαχείριση αποβλήτων.

Μία εξ αυτών είναι η συνένωση των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου, κάτι το οποίο βρίσκει εντελώς αντίθετη την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).

Όπως επεσήμανε κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΚΕΔΕ ο Α΄ αντιπρόεδρος και δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, «έρχονται συγχωνεύσεις των ΦΟΔΣΑ κατά συρροή σε αντίθεση με την ομόφωνη απόφαση που έχουμε λάβει να μη γίνονται υποχρεωτικά», ανέφερε, προσθέτοντας ότι «το θέμα πρέπει να τοποθετηθεί ψηλά στην ατζέντα καθώς αποτελεί ευθεία παρέμβαση σε τοπικές υποθέσεις».

Το σχέδιο νόμου προβλέπει επίσης τη δημιουργία μίας υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και την παροχή του κατάλληλου εξοπλισμού στους υπόλοιπους.

Επιπλέον, ορίζει ότι με Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, θα μπορεί να παρεμβαίνει, άμεσα πλέον, το Υπουργείο, όταν τίθενται θέματα σχετικά με την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων, την αποτροπή της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς και την αντιμετώπιση προστίμων από την ΕΕ.