Τις πρώτες μέρες της άνοιξης, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Γενεύης συρρέουν στην πλατιά, δενδροφυτεμένη προκυμαία της Λίμνης της Γενεύης, απολαμβάνοντας τον ήλιο.
Οι βιτρίνες πολυτελών οίκων όπως Dior, Cartier και Rolex καθρεφτίζονται στα γαλήνια νερά. Ανάμεσά τους, ο René Rottenberg, 75 ετών, μόλις ολοκλήρωσε την καθιερωμένη του βουτιά των 400 μέτρων—μια συνήθεια που επαναλαμβάνει έως και πέντε φορές την εβδομάδα, ακόμη και μέσα στον βαρύ χειμώνα.
Για τον συνταξιούχο γυναικολόγο, η δυνατότητα να κολυμπά σε τόσο κρυστάλλινα νερά είναι η απόλυτη πολυτέλεια. «Είναι απλά διασκεδαστικό», λέει.
«Ο τόπος είναι υπέροχος».
Ο Rottenberg είναι μέλος του κολυμβητικού συλλόγου Les Givrés, που χρησιμοποιεί μια αποβάθρα και μια τεχνητή παραλία στο κέντρο της πόλης. Κοντά τους, ένα μικρό παιδί παίζει στην άμμο, ελέγχοντας αν το βλέπει η μητέρα του πριν ρίξει ένα βότσαλο σε έναν κύκνο.
Δικηγόροι, γραμματείς, εκπαιδευτικοί, γιατροί και συνταξιούχοι βουτούν στο παγωμένο νερό των 8°C, βγαίνοντας στην επιφάνεια με το δέρμα κόκκινο από το κρύο.
«Εδώ συναντάς τους πάντες», λέει ο Rottenberg. Μετά το μπάνιο, κάθονται όλοι μαζί για μεσημεριανό προτού επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους.
Η εικόνα ανθρώπων να κολυμπούν σε ποτάμια εντός πόλης θα ήταν αδιανόητη στις περισσότερες ευρωπαϊκές ή αμερικανικές πόλεις. Στη Βρετανία, το 75% των ποταμών είναι σε κακή οικολογική κατάσταση, σύμφωνα με δεδομένα του 2024, με ειδικούς να χαρακτηρίζουν την κατάσταση «πραγματικά ανησυχητική».
Η ρύπανση από λυμάτων και γεωργικά απόβλητα έχει καταστροφικές συνέπειες: τοξικά άλγη, μαζικοί θάνατοι ψαριών, ακόμη και κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία.
Ωστόσο, στην Ελβετία, οι καθαρές υδάτινες οδοί είναι κανόνας.
Δεν ήταν όμως πάντα έτσι.
Στη δεκαετία του 1960, η Ελβετία είχε από τα πιο μολυσμένα, βρώμικα νερά στην Ευρώπη.
Τα ποτάμια και οι λίμνες ήταν γεμάτα άλγη, αφρούς, βρωμιά και νεκρά ψάρια. Η κολύμβηση ήταν απαγορευμένη σε ποτάμια όπως ο Aare και ο Limmat, καθώς οι άνθρωποι αρρώσταιναν από την κατάποση του νερού.
Τα ανεπεξέργαστα λύματα και τα βιομηχανικά απόβλητα κατέληγαν απευθείας στις λίμνες και τα ποτάμια.
Το 1965, μόλις το 14% του πληθυσμού συνδεόταν με μονάδες επεξεργασίας λυμάτων—σήμερα το ποσοστό αυτό αγγίζει το 98%.
Η στροφή προς τα καθαρά νερά ξεκίνησε το 1963, όταν ένα ξέσπασμα τυφοειδούς πυρετού στο θέρετρο του Zermatt προκάλεσε τρεις θανάτους και αρρώστησε 437 ανθρώπους.
Ο στρατός κινητοποιήθηκε, σχολεία μετατράπηκαν σε νοσοκομεία και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναλάβει δράση.
Το 1971, η επεξεργασία των λυμάτων έγινε νόμος του κράτους.
Σήμερα, η Ελβετία έχει μερικά από τα καθαρότερα ποτάμια στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (2023), μόνο 5 από τις 196 περιοχές κολύμβησης στη χώρα κατατάσσονται ως κακής ποιότητας.
Ο Michael Mattle, επικεφαλής της τεχνολογίας λυμάτων στην εταιρεία Holinger, επισημαίνει ότι το υψηλό επίπεδο υδάτων είναι πρωταρχική προτεραιότητα.
Η κυβέρνηση ξοδεύει κατά μέσο όρο £174 (200€) ανά άτομο για την επεξεργασία λυμάτων—σχεδόν διπλάσιο ποσό από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Από το 2016, η Ελβετία έγινε η πρώτη χώρα που νομοθέτησε τον καθαρισμό των υδάτων από φαρμακευτικά και χημικά απόβλητα. Αντικαταθλιπτικά, αντιβιοτικά, αντιδιαβητικά και αντιφλεγμονώδη καταλήγουν στα νερά, με άγνωστες αλλά πιθανώς επικίνδυνες επιπτώσεις.
Η μονάδα επεξεργασίας Villette στη Γενεύη είναι η πρώτη της πόλης που αφαιρεί μικρορρυπαντές, χρησιμοποιώντας ενεργό άνθρακα που απορροφά τις τοξικές ουσίες.
Η χώρα αναβαθμίζει επτά μονάδες κάθε χρόνο, με στόχο 140 έως το 2040.
«Αν δεν ξέρουμε τις επιπτώσεις μιας ουσίας, καλύτερα να είμαστε προσεκτικοί», λέει ο Mattle.
Η πρωτοπορία της Ελβετίας ώθησε την Ε.Ε. να απαιτήσει από τα κράτη-μέλη να αναβαθμίσουν τις μονάδες λυμάτων τους έως το 2045.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, ωστόσο, δεν έχει αντίστοιχα σχέδια, παρότι τα ύδατά του είναι γεμάτα αντιβιοτικά και φάρμακα.
Οι Ελβετοί μπορεί να μην αντιλαμβάνονται τη γιγαντιαία προσπάθεια που απαιτήθηκε για να φτάσουν εδώ, αλλά είναι υπερήφανοι για το νερό τους, λέει ο Mattle. «Τους προσφέρει μια υγιή και ευτυχισμένη ζωή».
Στη Λίμνη της Γενεύης, το καθαρό νερό δεν είναι μόνο για κολύμπι. Άνθρωποι διαβάζουν, πίνουν μπύρες με φίλους, παιδιά παίζουν στις πέτρες.
«Μας ενώνει η αγάπη μας για το νερό», λέει ο Pascal Baudin, μέλος του Les Givrés. «Το κρύο νερό και οι φίλοι είναι το καλύτερο φάρμακο για την απομόνωση».
