Μια νέα εποχή δημοσιονομικής ασφυξίας διαφαίνεται στον ορίζοντα, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ και οι ανταποδοτικές κινήσεις παγκοσμίως οδηγούν ξανά τον κόσμο σε επίπεδα χρέους που θυμίζουν την πανδημία.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Fiscal Monitor του ΔΝΤ, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα αυξηθεί από το 92,3% του ΑΕΠ το 2024 στο 95,1% το 2025, με την ανοδική τροχιά να εκτινάσσεται στο 99,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ έως το 2030. Πρόκειται για μια δραματική ανατροπή της μεταπανδημικής αποκλιμάκωσης του χρέους, καθώς το 2020 είχε φτάσει στο ιστορικό 98,9%, αλλά μειώθηκε κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες έως το 2022.
Το Ταμείο εξηγεί πως η επιβράδυνση της ανάπτυξης, οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι νέοι δασμοί επιβαρύνουν τις κυβερνήσεις με αυξημένα κόστη, μειωμένα έσοδα και έναν νέο κύκλο δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Οι πρόσφατες ανακοινώσεις περί νέων δασμών από την Ουάσιγκτον, συνοδευόμενες από αναμενόμενα αντίμετρα από τους εμπορικούς εταίρους, έχουν ήδη τροποποιήσει την εκτίμηση του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομική τροχιά. Η πρόβλεψη αναφοράς κάνει λόγο για αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά μόλις 2,8% το 2025, με την έκθεση να σημειώνει πως τα πραγματικά αποτελέσματα πιθανώς θα είναι χειρότερα.
Σε εξαιρετικά δυσμενές σενάριο, όπου η παραγωγή και τα έσοδα μειωθούν ταχύτερα από τις σημερινές εκτιμήσεις, το χρέος μπορεί να φθάσει ακόμη και στο 117% του ΑΕΠ μέχρι το 2027, επίπεδα που θα ξεπερνούσαν ακόμη και τα μεταπολεμικά ρεκόρ.
Ο Διευθυντής Δημοσιονομικών Υποθέσεων του ΔΝΤ, Βίτορ Γκασπάρ, υπογράμμισε πως, παρότι μόνο το ένα τρίτο των 191 χωρών-μελών βλέπουν το χρέος τους να αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό, αυτές οι χώρες αντιπροσωπεύουν το 80% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας.
Αμυντικές δαπάνες, κοινωνική πίεση και το υψηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα, ειδικά για χώρες ευάλωτες σε εμπορικά σοκ. Τα ετήσια ελλείμματα εκτιμάται πως θα φτάσουν το 5,1% του ΑΕΠ το 2025 – ένας ανησυχητικός ρυθμός για πολλές κυβερνήσεις.
Το ΔΝΤ προβλέπει μικρή μείωση του ελλείμματος των ΗΠΑ, από 7,3% του ΑΕΠ το 2024 σε 6,5% το 2025 και 5,5% το 2026. Η βελτίωση αποδίδεται στην ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική και στην αύξηση εσόδων από δασμούς.
Ωστόσο, το Ταμείο προειδοποιεί πως η προοπτική αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι οι μειώσεις φόρων του 2017 θα λήξουν στο τέλος του 2025. Αν παραταθούν – όπως έχει υποσχεθεί ο Donald Trump – το κόστος για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό μπορεί να φτάσει τα 4 τρισ. δολάρια σε δέκα χρόνια.
Η Κίνα προβλέπεται να αυξήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 8,6% το 2025, ενώ η συρρίκνωση της αναπτυξιακής βοήθειας από ΗΠΑ και άλλες πλούσιες χώρες δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη ασφυξία σε αναδυόμενες οικονομίες.
Το ΔΝΤ τονίζει πως η ανάγκη για “δημοσιονομικά αναχώματα” είναι σήμερα πιο επιτακτική από ποτέ. Οι κυβερνήσεις καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα σε νέα κοινωνικά αιτήματα και την ανάγκη δημοσιονομικής σταθερότητας, μέσα από αξιόπιστα προγράμματα εξυγίανσης.
