«Είναι σίγουρα καλύτερο να είστε αισιόδοξοι», λέει ο καθηγητής Bruce Hood. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι, είναι, κατά κανόνα, πιο υγιείς και ζουν κατά μέσο όρο οκτώ έως δέκα χρόνια περισσότερο από τους απαισιόδοξους.
Ωστόσο, ο κίνδυνος της μη ρεαλιστικής αισιοδοξίας είναι ότι μπορεί να οδηγήσει σε απερίσκεπτες συμπεριφορές.
«Οι υπερβολικά αισιόδοξοι άνθρωποι αγνοούν κάθε αντίθετη απόδειξη που δείχνει ότι ο δρόμος που ακολουθούν δεν είναι προς το συμφέρον τους», αναφέρει ο καθηγητής Hood, συγγραφέας του βιβλίου The Science of Happiness: Seven Lessons for Living Well, όπως μεταδίδει η εφημερίδα The Telegraph.
Αυτό ονομάζεται «μεροληπτική αισιοδοξία» (optimism bias).
Ο καθηγητής φέρνει ως παράδειγμα τους καπνιστές που λένε: «Θα είμαι καλά. Η θεία μου κάπνιζε τρία πακέτα την ημέρα και έζησε μέχρι τα 95 της.»
Το πρόβλημα είναι ότι η πλειοψηφία των Βρετανών έχει τόσο μεγάλη αισιοδοξία για το βάρος και τη γενική κατάσταση της υγείας τους, που θέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών, όπως εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές.
Η εταιρεία υγείας Vitality συνέκρινε δεδομένα που παρείχαν 600.000 ενήλικες μέσω ερωτηματολογίων με ακριβείς μετρήσεις από ελέγχους υγείας που διενεργήθηκαν από νοσοκόμους ή γιατρούς. Αποδείχθηκε ότι οι Βρετανοί δεν ήταν και τόσο… αξιόπιστοι όταν ανέφεραν το βάρος τους.
Η Vitality βρήκε ότι σχεδόν διπλάσιοι άνθρωποι κατηγοριοποιούνταν ως υπέρβαροι. Τέσσερις φορές περισσότεροι είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση ή χοληστερόλη, συγκριτικά με τα δεδομένα που δήλωσαν οι ίδιοι. Επίσης, οι αιματολογικές εξετάσεις έδειξαν ότι τετραπλάσιοι άνθρωποι είχαν υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ένδειξη για διαβήτη.
«Το λογικό άλμα στο οποίο εμπίπτουν οι περισσότεροι είναι: Αισθάνομαι καλά, άρα πρέπει να είμαι καλά», λέει η Dr. Katie Tryon, διευθύντρια στρατηγικής υγείας.
1. Βασίζεστε στα ρούχα για να ελέγξετε το βάρος σας (αλλά τα περισσότερα έχουν ελαστική μέση)
Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για ασθένειες όπως είναι ο διαβήτης, η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τα εγκεφαλικά. Έρευνες δείχνουν ότι η απώλεια μόλις 5% του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου.
2. Η τελευταία μέτρηση αρτηριακής πίεσης σας ήταν πριν από 15 χρόνια
Η υπέρταση, γνωστή ως «σιωπηλή δολοφόνος», είναι συνήθως ασυμπτωματική αλλά αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών. Μπορείτε να τη μειώσετε μέσα σε λίγες εβδομάδες με δίαιτα, άσκηση ή φάρμακα.
3. Έχετε συνδρομή στο γυμναστήριο αλλά βαριέστε μετά από 20 λεπτά
«Είμαστε τόσο αισιόδοξοι με τις γνωστές “υποσχέσεις” που δίνουμε στον εαυτό μας κάθε καινούρια χρονιά, ενώ είναι σχεδόν δεδομένο ότι αυτές θα έχουν εξανεμιστεί μέχρι τον Φεβρουάριο, γιατί σπάνια είναι ρεαλιστικές και βιώσιμες», λέει ο Δρ Tryon.
Πώς μπορούμε λοιπόν να γίνουμε πιο πραγματιστές; «Αν μπορούσατε να κατεβείτε από το λεωφορείο δύο στάσεις νωρίτερα για μια χρονική περίοδο έξι εβδομάδων, θα αποκτούσατε τη συνήθεια του περπατήματος».
Η αύξηση του ημερήσιου αριθμού βημάτων σας κατά μόλις 2.000, θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 8 έως 11%, σύμφωνα με δύο μελέτες του 2022 σε περίπου 78.500 ενήλικες του Ηνωμένου Βασιλείου που δημοσιεύθηκαν πέρυσι στις επιθεωρήσεις JAMA Internal Medicine και JAMA Neurology.
«Ξεκινήστε να κινείστε 30 λεπτά μετά το γεύμα», λέει ο Cullberg. «Αν δεν έχετε χρόνο για έναν 20λεπτο περίπατο, κάντε 10 καθίσματα στον αέρα – ένας πολύ καλός τρόπος για να βοηθήσετε στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα».
Οι άνθρωποι που αρχίζουν να ασκούνται στα 60 τους χρόνια έχουν καλύτερη γνωστική λειτουργία από εκείνους που δεν ήταν ποτέ δραστήριοι, σύμφωνα με έρευνα του 2023 που δημοσιεύθηκε από τη Μονάδα Δια Βίου Υγείας και Γήρανσης του MRC στο University College του Λονδίνου.
Ποτέ δεν είναι αργά λοιπόν!
4. Δεν έχετε ελέγξει ποτέ τη χοληστερόλη σας
Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να είναι ασυμπτωματική αλλά αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά.
5. Υπόσχεστε ότι θα μειώσετε το αλκοόλ, αλλά ποτέ δεν το κάνετε
Πολλοί από εμάς προτιμούμε την άμεση ικανοποίηση ενός ποτού μετά από μια κουραστική μέρα, από το να εστιάσουμε στο πώς μπορούμε να φροντίσουμε και να βοηθήσουμε πραγματικά τον εαυτό μας να ανακάμψει.
«Η άμεση αναισθητοποίηση/χαλάρωση που προκαλεί το αλκοόλ, είναι το σημαντικότερο πλεονέκτημά του», λέει ο καθηγητής David Nutt, διευθυντής της μονάδας νευροψυχοφαρμακολογίας στο Imperial College του Λονδίνου.
«Τα πρώτα ποτά αρχίζουν να διαβρώνουν τη δύναμη της θέλησης του ατόμου και στη συνέχεια τα ευάλωτα άτομα σύντομα χάνουν τον έλεγχο και οδηγούνται σε εβδομαδιαίες ή καθημερινές κραιπάλες», λέει ο καθηγητής Nutt, ο οποίος είναι επίσης συνδημιουργός του μη αλκοολούχου ποτού Sentia.
«Δεν χρειάζεται να πίνεις μέρα και νύχτα για να πεθάνεις από κίρρωση», τονίζει, επικαλούμενος μελέτη του κορυφαίου ειδικού του Ηνωμένου Βασιλείου σε θέματα αλκοόλ και ηπατικών παθήσεων, καθηγητή Nick Sheron, στην οποία διαπίστωσε ότι το ένα τρίτο των ασθενών με σοβαρή ηπατική βλάβη που προκλήθηκε από το αλκοόλ δεν είχε συνειδητοποιήσει καν ότι έπινε υπέρμετρα. Πληρούσαν τα κριτήρια για υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ χωρίς ποτέ να το έχουν συνειδητοποιήσει!
Εκτιμάται ότι τρεις έως τέσσερις στις 100 περιπτώσεις καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο οφείλονται στο αλκοόλ. Σύμφωνα με την Karen Tyrell, διευθύνουσα σύμβουλο της φιλανθρωπικής οργάνωσης Drinkaware: «Η έρευνά μας δείχνει ότι λίγο περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες του Ηνωμένου Βασιλείου, το 51%, δεν γνωρίζουν τη σχέση μεταξύ αλκοόλ και καρκίνου».
6. Δεν έχετε επισκεφθεί ποτέ οδοντίατρο
Η φροντίδα των δοντιών και των ούλων συνδέεται με τη συνολική υγεία, καθώς οι παθήσεις των ούλων σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Ο καθαρισμός είναι απαραίτητος μια φορά το εξάμηνο και μπορεί κυριολεκτικά να σώσει ζωές, καθώς η στοματική υγεία συνδέεται με τη συνολική υγεία.
Οι παθήσεις των ούλων, για παράδειγμα, έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου και διαβήτη. Η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο μπορεί να σας γλιτώσει από πολλούς μπελάδες.
7. Η μητέρα σας είχε οστεοπόρωση, αλλά δεν έχετε κάνει ποτέ εξέταση οστικής πυκνότητας
Η οστεοπόρωση ανακαλύπτεται συχνά μόνο μετά από πτώση, αλλά η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας. Οι μισές γυναίκες άνω των 50 ετών και το ένα τρίτο των ανδρών άνω των 60 ετών θα υποστούν κάταγμα από χαμηλή πτώση (ακόμη και μέσα στο σπίτι) ως αποτέλεσμα της οστεοπόρωσης.
«Τα οστά είναι ένας ζωντανός ιστός και η άσκηση με βάρη (άλματα, πηδήματα) είναι ένα εξαιρετικό ερέθισμα για την παραγωγή οστού», λέει η Δρ Haleema Sheikh, ειδικός στην ολοκληρωμένη υγεία των γυναικών και στην εξισορρόπηση βιοϊσοδύναμων ορμονών για την κλινική Marion Gluck. Όσο νωρίτερα διαγνωστεί η οστεοπόρωση, τόσο πιο πιθανό είναι η θεραπεία να είναι επιτυχής.
8. Δεν έχετε επισκεφθεί οφθαλμίατρο εδώ και 10 χρόνια
Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η όραση παραμένει η ίδια σε κάθε ηλικία, αλλά καθώς μεγαλώνουμε, παρατηρούμε συχνότερες αλλαγές στις συνταγές των γυαλιών ή των φακών επαφής.
Οι τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση παθήσεων των ματιών, όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα και ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας, που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε απώλεια της όρασης. Η Δρ Sancy Low, σύμβουλος οφθαλμοχειρουργός στο Guy’s and St Thomas’ NHS και στην Οφθαλμολογική Κλινική The Wimpole, λέει: «Η διόρθωση της όρασης και η υγεία των ματιών είναι σημαντικές για τη συνολική ευεξία. Επηρεάζει την ισορροπία, την αυτοπεποίθηση και τις καθημερινές δραστηριότητες. Η κακή όραση από διαθλαστικά σφάλματα, το γλαύκωμα και ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας είναι πλέον όλα θεραπεύσιμα, οπότε η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί»
Δεν είναι ότι αγνοούμε τα προβλήματά μας, εξηγεί ο καθηγητής Bruce Hood, αλλά μάλλον ότι πέφτουμε θύματα ενός γνωστού ψυχολογικού φαινομένου, που στα αγγλικά αποκαλείται future discounting. Στα ελληνικά θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε ως την τάση να υποτιμούμε τη σημασία των μελλοντικών ωφελειών (ή των κινδύνων αν κάνουμε συνεχώς επιβλαβείς επιλογές), επιλέγοντας αντί αυτών τη στιγμιαία ικανοποίηση.
Με άλλα λόγια, προτιμάμε κάτι που μας προσφέρει άμεση ευχαρίστηση, όπως ένα ανθυγιεινό γεύμα ή την ανακούφιση ενός ποτού μετά από μια δύσκολη μέρα, αντί να επενδύσουμε σε αποφάσεις που μπορεί να μας ωφελήσουν περισσότερο στο μέλλον, όπως μια ισορροπημένη διατροφή ή λιγότερο αλκοόλ.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι μακροπρόθεσμες ανταμοιβές συχνά φαίνονται αφηρημένες ή μακρινές, ενώ η άμεση απόλαυση είναι απτή και δελεαστική.
Αλλά η πραγματική ευτυχία – και η αληθινή υγεία – βρίσκονται στην ισορροπία.
Δεν χρειάζεται να θυσιάσουμε όλες τις μικρές χαρές της ζωής. Αντίθετα, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να βλέπει τα μακροπρόθεσμα οφέλη ως μια επένδυση, το πιο ουσιαστικό και σημαντικό δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον μελλοντικό μας εαυτό.
Σε τελική ανάλυση, η μεγαλύτερη και η πραγματικά αυθεντική ικανοποίηση προκύπτει όταν οι σημερινές μας αποφάσεις ευθυγραμμίζονται με τις αξίες και τις φιλοδοξίες μας για το αύριο.
