Ο χειμώνας, με τις σκοτεινές μέρες και το τσουχτερό κρύο, σίγουρα δεν είναι η αγαπημένη εποχή για τους περισσότερους. Αν και κάποιοι βρίσκουν γαλήνη στις μουντές ημέρες, τη βροχή, το χιόνι και στα ζεστά πουλόβερ, η πιο συνηθισμένη αίσθηση είναι πως η εποχή αυτή μοιάζει να απορροφά τη ζωή γύρω μας.
Κρύο, σκοτάδι, και μια αίσθηση μοναξιάς συνθέτουν για πολλούς την εικόνα του χειμώνα, κάνοντάς τον να μοιάζει με μια αναγκαστική παύση στον κύκλο των εποχών.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Kari Leibowitz, PhD, κλινική ψυχολόγο και συγγραφέα του βιβλίου How To Winter: Harness Your Mindset to Thrive on Cold, Dark, or Difficult Days (σε ελεύθερη μετάφραση: Αποκωδικοποιώντας τον Χειμώνα: Εκμεταλλεύσου τη νοοτροπία σου ώστε να απολαμβάνεις τις κρύες, σκοτεινές ή δύσκολες ημέρες), ο χειμώνας δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε—αντίθετα, είναι μια εποχή που αξίζει να την αποδεχτούμε.
Όμως, δεν σκεφτόταν πάντα έτσι. Καθώς μεγάλωνε, όπως λέει και η ίδια, μισούσε τον χειμώνα.
«Ήταν κάτι που έπρεπε να υπομείνουμε, όχι να το απολαύσουμε».
Μετά το πανεπιστήμιο, εγκαταστάθηκε στη Νορβηγία—συγκεκριμένα στο Tromsø, μια πόλη που βρίσκεται πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο—για να μελετήσει πώς η Πολική Νύχτα, μια περίοδος όπου ο ήλιος δύει τον Νοέμβριο και δεν ανατέλλει ξανά μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, επηρεάζει την ευημερία των ανθρώπων.
Περιμένοντας να δει την εποχική συναισθηματική διαταραχή (Seasonal affective disorder – SAD) στα ύψη, η Δρ. Leibowitz έμεινε πραγματικά έκπληκτη, όταν διαπίστωσε ότι οι Σκανδιναβοί, όχι μόνο δεν ήταν απογοητευμένοι και πιο καταθλιπτικοί εξαιτίας των μεγάλων, σκοτεινών και ακραίων χειμώνων, αλλά αντιθέτως, έβρισκαν τρόπους να περνάνε όμορφα!
Τι είναι η εποχική συναισθηματική διαταραχή;
Η εποχική συναισθηματική διαταραχή (Seasonal Affective Disorder ή SAD) είναι μια μορφή κατάθλιψης που συνδέεται με τις αλλαγές των εποχών, εμφανιζόμενη συνήθως κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Ο κύριος λόγος είναι η μειωμένη έκθεση στο φυσικό φως, που μπορεί να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό του σώματος και να επηρεάσει τη χημεία του εγκεφάλου, οδηγώντας σε αλλαγές στη διάθεση, την ενέργεια και τον ύπνο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν επίμονη κόπωση, θλίψη, αυξημένη όρεξη (συχνά για υδατάνθρακες) και μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες.
Πώς θα “αντέξουμε” μέχρι την άνοιξη;
Οπότε, ποιο είναι το κόλπο για να μην υποφέρουμε, αλλά να απολαμβάνουμε τελικά τον χειμώνα;
Σύμφωνα με τη Δρ. Leibowitz, η διατήρηση ακμαίου ηθικού όταν ο κόσμος γίνεται πιο κρύος, πιο σκοτεινός, πιο υγρός—και ίσως και λίγο πιο “αργός”, είναι κατά κύριο λόγο θέμα νοοτροπίας – ίσως και λίγης εξάσκησης.
Εδώ είναι οι προτάσεις της για έναν πραγματικά υπέροχο χειμώνα, ακόμη για τους πιο… ορκισμένους εχθρους του:
Δεν λέμε ότι ο χειμώνας δεν έχει τα αρνητικά του—η ζωή είναι διαφορετική την περίοδο από τον Δεκέμβριο μέχρι το τέλος Μαρτίου. Ίσως είναι κρύα και σκοτεινά έξω τις περισσότερες ώρες της ημέρας—ή ίσως αισθάνεστε λιγότερο κοινωνικοί, δεν έχετε κουράγιο να ασκηθείτε και νιώθετε λίγο πιο αργοί, ειδικά όταν περάσουν οι γιορτές και μπει ο Ιανουάριος.
Αλλά αν πιστεύετε ότι ο χειμώνας θα είναι χάλια, τότε… πιθανότατα θα είναι.
«Το πού θα επιλέξετε να εστιάσετε, διαμορφώνει την εμπειρία και τα βιώματά σας άμεσα», εξηγεί η Δρ. Leibowitz. Στη διάρκεια της έρευνάς της, ανακάλυψε ότι η θετική στάση απέναντι στον χειμώνα συνδέεται με περισσότερη ευημερία και ικανοποίηση από τη ζωή.
Αντί να αναλώνεστε στο γιατί αυτή η εποχή του χρόνου είναι η χειρότερη, «σκεφτείτε τι είναι ιδιαίτερο και καλύτερο στον χειμώνα», προτείνει η Δρ. Leibowitz—όπως, για παράδειγμα, η φρεσκάδα του αέρα, το γεγονός ότι έχει περισσότερη ησυχία γιατί ο πιο πολύς κόσμος “κουρνιάζει” στα σπίτια του ή ότι μπορείτε να πηγαίνετε για ύπνο νωρίτερα και να κοιμάστε καλύτερα.
Είναι σημαντικό να προσέχετε πώς μιλάτε για τον χειμώνα. Το παράπονο για το κρύο, τη βροχή ή τη συννεφιά είναι τόσο συνηθισμένο, που σχεδόν γίνεται δεύτερη φύση μας. Όμως, όπως εξηγεί η Δρ. Leibowitz, τέτοια λόγια ενισχύουν την πεποίθηση ότι ο χειμώνας είναι μόνο δυσάρεστος.
Δοκιμάστε να αλλάξετε τον τρόπο που μιλάτε. Όταν, για παράδειγμα, γυρίζετε σπίτι μια βροχερή μέρα, αντικαταστήστε το «ουφ, τι απαίσιος καιρός!» με το «αχ, είναι τόσο ζεστά και άνετα εδώ μέσα». Αντί να σχολιάζετε ότι δεν βρίσκετε φρέσκα λαχανικά στην αγορά, σκεφτείτε τις γεύσεις και τα αρώματα που είναι μοναδικά για τον χειμώνα: οι ζεστές, θρεπτικές σούπες, οι κολοκύθες, τα γλυκά μπαχαρικά και τα αρωματικά εσπεριδοειδή.
Τα εσπεριδοειδή, μάλιστα, μπορούν να γίνουν οι σύμμαχοί σας για να κάνετε το σπίτι σας πιο ζεστό και ευχάριστο. Δοκιμάστε να σιγοβράσετε φλούδες από πορτοκάλι ή λεμόνι με κανέλα και γαρύφαλλο για να γεμίσετε τον χώρο με ένα φυσικό, γλυκό άρωμα.
Φτιάξτε διακοσμητικά με αποξηραμένα πορτοκάλια ή προσθέστε λίγες σταγόνες αιθέριο έλαιο μανταρίνι σε έναν αρωματιστή. Οι μυρωδιές αυτές δεν είναι μόνο χαλαρωτικές – είναι και αποδεδειγμένα ανεβαστικές για τη διάθεση, προσφέροντας μια νότα αισιοδοξίας στις πιο κρύες μέρες.
Ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα που άντλησε η Δρ. Leibowitz κατά την παραμονή της πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο ήταν η ικανότητα των ανθρώπων να προσαρμόζουν τη ζωή τους στις φυσικές αλλαγές των εποχών.
«Αν ζείτε κάπου όπως το Tromsø, όπου το καλοκαίρι ο ήλιος δεν δύει για δύο μήνες και τον χειμώνα δεν ανατέλλει για άλλους δύο, γίνεται ξεκάθαρο ότι πρέπει να προσαρμοστείτε στις εποχές», εξηγεί.
Στις δυτικές κοινωνίες ωστόσο, εν γένει, υπάρχει η προσδοκία ότι ο χειμώνας δεν θα μας επηρεάσει και δεν πρέπει να μας επηρεάζει. Η σύγχρονη κουλτούρα, συχνά μας πιέζει να είμαστε εξίσου δραστήριοι, παραγωγικοί και κοινωνικοί όπως την άνοιξη ή το φθινόπωρο.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι διαφορετική.
Ο χειμώνας επιδρά πάνω μας, όπως επιδρά στη φύση. Η μικρότερη διάρκεια της ημέρας, η μειωμένη ηλιοφάνεια και οι αλλαγές στη θερμοκρασία έχουν πραγματικές, φυσιολογικές επιπτώσεις στο σώμα και την ψυχολογία μας—από τη διάθεση και τα επίπεδα ενέργειας, μέχρι τον ύπνο και τη συγκέντρωση.
Αντί, λοιπόν, να αντιστέκεστε σε αυτές τις φυσικές αλλαγές, αγκαλιάστε τις. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να μειώσει ταχύτητα, να ξεκουραστεί και να ζήσει πιο συνειδητά. Είναι εντάξει να κοιμάστε περισσότερο, να λέτε “όχι” σε υποχρεώσεις που δεν σας γεμίζουν ή να αντικαθιστάτε τις έντονες προπονήσεις με πιο ήπιες δραστηριότητες, όπως η γιόγκα ή το περπάτημα.
Πολλοί έχουν ζήσει εκείνες τις μέρες όπου ο κακός καιρός γίνεται η τέλεια δικαιολογία για να μην βγουν από το σπίτι. Όταν τελικά αποφασίζουν να βγουν, κάθε λεπτό έξω μοιάζει αγγαρεία. Είναι αλήθεια, ο χειμώνας μπορεί να κάνει τον καναπέ και τις κουβέρτες να φαίνονται ακαταμάχητα. Όμως, η Δρ. Leibowitz προτείνει να βρίσκετε έναν τρόπο να βγαίνετε έξω, έστω και για λίγα λεπτά, ειδικά αν αισθάνεστε πεσμένοι.
Η κίνηση και η επαφή με τη φύση είναι φυσικά “αντικαταθλιπτικά”, ακόμα και τους πιο γκρίζους μήνες. Μια σύντομη βόλτα στη γειτονιά, ένας ζεστός καφές στο πάρκο ή ακόμα και μια βόλτα για να χαζέψετε τα αστέρια μπορεί να κάνει τη διαφορά. Για να το απολαύσετε πραγματικά, όμως, χρειάζεται να είστε προετοιμασμένοι.
Σε περιοχές όπου το κρύο είναι έντονο, η σωστή ενδυμασία είναι απαραίτητη. Οι Σκανδιναβοί, για παράδειγμα, γνωρίζουν καλά ότι ο χειμώνας δεν περιορίζει τη ζωή τους—τους καλεί απλώς να προσαρμοστούν.
Αντί για ελαφριά ρούχα και καπέλα που δεν προστατεύουν από το κρύο, φορούν στρώσεις από μάλλινα υφάσματα, ζεστά παλτά και αδιάβροχα μπουφάν που τους επιτρέπουν να απολαμβάνουν κάθε καιρική συνθήκη.
Μήπως τελικά το μυστικό είναι τόσο απλό όσο ένα ζευγάρι άνετες μπότες και ένα μάλλινο κασκόλ;
Ίσως!
Αλλά το να αγκαλιάζουμε τον χειμώνα σημαίνει κάτι περισσότερο:
Nα βλέπουμε την ομορφιά σε μια χιονισμένη διαδρομή, να βρίσκουμε την ηρεμία σε έναν νωτισμένο από τη βροχή, ήσυχο δρόμο ή να απολαμβάνουμε τον δροσερό αέρα που γεμίζει τα πνευμόνια μας.
Ο χειμώνας προσφέρει τη δική του μοναδική ευκαιρία να νιώσουμε ζωντανοί—αρκεί να κάνουμε τη συνειδητή επιλογή τον ζήσουμε.
