Ο Clayton Christensen, από τους σημαντικότερους καθηγητές στη Σχολή Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ, δίδασκε σε φοιτητές MBA πώς να εφαρμόζουν τις θεωρίες διαχείρισης και καινοτομίας για την οικοδόμηση ισχυρότερων επιχειρήσεων. Θεμέλιο της σκέψης του όμως ήταν, ότι αυτά τα μοντέλα μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζουν καλύτερες ζωές σε απλό, καθημερινό επίπεδο.
Ήταν ο επονομαζόμενος “γκουρού” της επιχειρηματικότητας, που επινόησε τον όρο disruptive innovation που μπορεί να αποδοθεί ως “διασπαστική καινοτομία” (έχει γράψει και σχετικό βιβλίο που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ως “Το Δίλημμα Του Καινοτόμου” – The innovator’s dilemma).
Πρόκειται για τη διαδικασία μέσω της οποίας νέα προϊόντα ή υπηρεσίες κάνουν την εμφάνισή τους, συχνά ξεκινώντας από απλές εφαρμογές που απευθύνονται στο χαμηλότερο τμήμα της αγοράς. Με τον καιρό, αυτές οι καινοτομίες εξελίσσονται, κερδίζουν έδαφος και τελικά εκτοπίζουν παραδοσιακές προσφορές, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο λειτουργίας ολόκληρων κλάδων.
Η θεωρία αυτή δεν αποτελεί απλώς μια αφηρημένη ιδέα, αλλά έχει διαμορφώσει την εξέλιξη κλάδων από τις μεταφορές έως την ψυχαγωγία. Ο Christensen τόνισε πως πολλές επιτυχημένες εταιρείες τελικά αποτυγχάνουν επειδή δεν προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς. Υποστήριξε, μάλιστα, ότι η διασπαστική καινοτομία είναι ένα ισχυρό εργαλείο για όσες επιχειρήσεις επιθυμούν να αποφύγουν αυτό το πεπρωμένο.
Πώς συνδέεται όμως αυτός ο τρόπος σκέψης με την απλή ζωή;
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Harvard Business Review, εξηγεί πώς, απαντώντας σε ερωτήματα που όλοι χρειάζεται να θέσουμε:
“Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα προέρχεται από την άποψη του Frederick Herzberg ότι ο πιο ισχυρός παράγοντας κινήτρου δεν είναι τα χρήματα, αλλά η ευκαιρία να μάθουμε, να αναλάβουμε περισσότερες ευθύνες, να συμβάλλουμε και να αναγνωριστούμε για τις επιτυχίες μας.
Γι’ αυτό η διαχείριση (το management), αν ασκείται σωστά, μπορεί να είναι το πιο ευγενές επαγγελματικό μονοπάτι. Δεν αφορά την αγορά, πώληση ή επένδυση σε εταιρείες, όπως πολλοί πιστεύουν.
Οι αρχές της κατανομής πόρων μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να βρουν την ευτυχία στο σπίτι τους. Αν η κατανομή πόρων μιας εταιρείας δεν περνάει από ορθή διαχείριση, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό από την αρχική στρατηγική που είχε σχεδιαστεί.
Το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή: Αν δεν καθοδηγείστε από έναν σαφή σκοπό, είναι πιθανό να σπαταλήσετε το χρόνο και την ενέργειά σας σε βραχυπρόθεσμα επιτεύγματα και όχι σε αυτά που πραγματικά έχουν αξία για εσάς.
Όπως η επικέντρωση στο περιθώριο κόστους μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις στις επιχειρήσεις, έτσι και στη ζωή μπορεί να σας αποπροσανατολίσει. Το περιθώριο κόστος για κάτι λάθος που κάνετε “μόνο αυτή τη φορά” φαίνεται πάντα να είναι χαμηλό, αλλά δεν βλέπετε το τελικό αποτέλεσμα στο οποίο οδηγεί αυτή η πορεία. Το κλειδί είναι να ορίσετε τι αντιπροσωπεύετε και να θέσετε τα όρια σε ασφαλή σημεία.
Για το δεύτερο ερώτημα—Πώς να βεβαιωθώ ότι η σχέση μου με την οικογένειά μου θα παραμείνει μια διαρκής πηγή ευτυχίας;—χρησιμοποιείται μια θεωρία που αφορά τον καθορισμό και την εφαρμογή στρατηγικής.
Η βασική της έννοια είναι ότι η στρατηγική μιας εταιρείας καθορίζεται από τα είδη πρωτοβουλιών στις οποίες επενδύει η διοίκηση. Αν η κατανομή πόρων δεν γίνει σωστά, τα αποτελέσματα θα είναι πολύ διαφορετικά από ό,τι είχε αρχικά σχεδιαστεί.
Με τα χρόνια, παρακολούθησα τους συμμαθητές μου από το Χάρβαρντ να έρχονται σε συναντήσεις αποφοίτων απογοητευμένοι, χωρισμένοι και αποξενωμένοι από τα παιδιά τους. Κανείς από αυτούς δεν αποφοίτησε με την στρατηγική να χωρίσει ή να έχει αποξενωμένα παιδιά, αλλά εντέλει υλοποίησαν αυτή τη στρατηγική.
Ο λόγος; Δεν κράτησαν τον πραγματικό σκοπό της ζωής τους σε πρώτο πλάνο όταν αποφάσιζαν πώς να ξοδέψουν τον χρόνο, τα ταλέντα και την ενέργειά τους.
Το να γνωρίζει κανείς με σαφήνεια και σιγουριά ποιος είναι ο σκοπός του σε αυτή τη ζωή είναι το πιο χρήσιμο πράγμα που μπορείτε να μάθετε, και αν αναρωτηθείτε για το σκοπό σας, το Χάρβαρντ μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία για μια τόσο βαθιά σκέψη.
Η απόφασή σας για την κατανομή του προσωπικού χρόνου, ενέργειας και ταλέντου καθορίζει τελικά τη στρατηγική της ζωής σας.
Όλοι έχουμε διάφορες “επιχειρήσεις” που ανταγωνίζονται για αυτούς τους πόρους: η σχέση με τη σύζυγο, η ανατροφή των παιδιών, η καριέρα, η συνεισφορά στην κοινότητα, και πολλές άλλες. Ακριβώς όπως μια εταιρεία έχει περιορισμένο χρόνο και πόρους, έτσι κι εμείς.
Η κατανομή πόρων μπορεί να σας οδηγήσει σε αποτελέσματα διαφορετικά από ό,τι είχατε προγραμματίσει.
Αν επενδύσετε ακατάλληλα, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι κακό. Πολλοί, που έχουν έντονη ανάγκη για επιτυχία, συνήθως καταλήγουν να επενδύουν περισσότερο στον επαγγελματικό τομέα, παραμελώντας τις σχέσεις τους με την οικογένεια, ενώ η ευτυχία προέρχεται από τις διαρκείς και ουσιαστικές οικογενειακές σχέσεις.
Η κουλτούρα, σε μια εταιρεία και στην οικογένεια, καθορίζει τις μεθόδους με τις οποίες τα μέλη ανταποκρίνονται στα επαναλαμβανόμενα προβλήματα.
Η οικογενειακή κουλτούρα μπορεί να δημιουργηθεί συνειδητά ή να εξελιχθεί αυθόρμητα. Οι γονείς που κατανοούν τη σημασία της δημιουργίας μιας θετικής κουλτούρας στην οικογένεια εξασφαλίζουν την ανάπτυξη αυτοεκτίμησης και εμπιστοσύνης στα παιδιά τους, όχι μόνο στην εφηβεία αλλά και από πολύ νωρίς.
Η θεωρία του περιθωρίου κόστους μας διδάσκει ότι πρέπει να αγνοούμε τα σταθερά κόστη και να βασιζόμαστε σε αυτά τα περιθωριακά για τις αποφάσεις μας. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να σας οδηγήσει σε λάθη και στη ζωή σας, καθώς η τάση για βραχυπρόθεσμες λύσεις μπορεί να δημιουργήσει μόνιμα προβλήματα.
Στη ζωή, το “μόνο αυτή τη φορά” (just this once) μπορεί να καταστρέψει τις αρχές σας και να σας οδηγήσει σε αποτυχίες.
Η ταπεινότητα δεν έχει να κάνει με την αυτο-υποτίμηση, αλλά με τον σεβασμό για τους άλλους. Αυτή η γνώση πρέπει να μας καθοδηγεί στην καθημερινή μας ζωή, γιατί αν δεν αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας, δεν θα μπορείτε να βοηθήσετε άλλους. Μια ταπεινή στάση, σας επιτρέπει να μάθετε από όλους γύρω σας.
Με την πρόσφατη διάγνωση καρκίνου, αναθεώρησα τις προτεραιότητές μου στη ζωή.
Η πραγματική αξία δεν είναι στα χρήματα και στην αναγνώριση, αλλά στις ζωές των ανθρώπων που επηρεάσατε θετικά. Το κριτήριο της ζωής σας δεν είναι η προβολή αλλά το πόσο έχετε βοηθήσει τους γύρω σας να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι”.
