Η Anna Pagani δεν είναι άπειρη στα μακρινά ταξίδια. Έχει ξοδέψει χιλιάδες ευρώ και αμέτρητες ώρες διασχίζοντας τις σιδηροδρομικές γραμμές της Ευρώπης από τότε που δεσμεύτηκε να μην παίρνει πτήσεις πριν από μερικά χρόνια.

Μια απόφαση που ήταν «πιο δύσκολη απ’ ό,τι θα έπρεπε».

«Ο σχεδιασμός των διαδρομών με τρένο απαιτεί χρόνο, υπομονή και χρήματα», τονίζει.

Ζει στο Λονδίνο, αλλά ταξιδεύει συχνά στην πατρίδα της, την Ιταλία και την Αυστρία, για να δει την οικογένεια του συντρόφου της.

Επιπλέον, η δουλειά της ως ερευνήτρια απαιτεί να πηγαίνει σε συνέδρια σε όλη την Ευρώπη. «Μερικές φορές το αεροπλάνο μου για το Τορίνο κόστιζε 9 ευρώ και πλήρωνα περισσότερα από 250 ευρώ για το τρένο μου», προσθέτει.

Γιατί οι πτήσεις είναι φθηνότερες από τα τρένα

Έκθεση της Greenpeace που δημοσιεύθηκε πέρυσι διαπίστωσε ότι τα εισιτήρια του τρένου είναι κατά μέσο όρο διπλάσια σε σχέση με τις πτήσεις. Η ανάλυση εξέτασε 112 διαδρομές στην Ευρώπη και ανακάλυψε ότι για ορισμένες διαδρομές, όπως Λονδίνο-Βαρκελώνη, το τρένο κόστιζε 30 φορές περισσότερο.

«Η τιμή είναι το κλειδί», παραδέχεται ο Dr. Alberto Mazzola όταν ρωτήθηκε πώς μπορεί να αυξηθεί ο αριθμός των επιβατών του σιδηροδρόμου. Είναι ο εκτελεστικός διευθυντής της Κοινότητας Ευρωπαϊκών Εταιρειών Σιδηροδρόμων και Υποδομών (CER), ομάδας που εκπροσωπεί τις ευρωπαϊκές σιδηροδρομικές εταιρείες.

Ο Mazzola πιστεύει ότι τα τρένα αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο από τον οδικό και τον αεροπορικό τομέα. Λέει ότι λαμβάνουν προνομιακές φορολογικές ρυθμίσεις, αναφέροντας παραδείγματα όπως ότι οι αεροπορικές εταιρείες δεν χρειάζεται να πληρώνουν φόρους για την κηροζίνη και ότι τα εισιτήρια για διεθνείς πτήσεις απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ.

Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανισότητες, η CER θέλει η ΕΕ να διαμορφώσει κανόνες που θα διασφαλίζουν δίκαιο ανταγωνισμό μεταξύ τρένων, αεροπλάνων και άλλων τύπων μεταφορών.

Ο Mazzola πιέζει, επίσης, την ΕΕ να παράσχει περισσότερη χρηματοδότηση για υποδομές ώστε να δημιουργηθούν σιδηροδρομικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας μεταξύ μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων.

Πόσο δημοφιλή είναι τα τρένα στην Ευρώπη

Παρά τις προκλήσεις αυτές, τα τρένα υφίστανται κάτι σαν αναγέννηση στην Ευρώπη. Ο αριθμός των επιβατών αυξήθηκε κατά 10% τη δεκαετία που προηγήθηκε της πανδημίας, τα νυχτερινά τρένα επιστρέφουν και οι ταξιδιώτες λαχταρούν για πιο βιώσιμες επιλογές ταξιδιού.

Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπίστωσε ότι ο συνολικός αριθμός των διασυνοριακών επιβατικών δρομολογίων μεγάλων αποστάσεων στην ΕΕ παρέμεινε ο ίδιος από το 2001 έως το 2019 και συνολικά αποτελούν μόνο το 7% περίπου των σιδηροδρομικών ταξιδιών στην Ευρώπη.

Για να συμβάλει στην αύξηση αυτών των αριθμών, ο Victor Thévenet, υπεύθυνος για τη σιδηροδρομική πολιτική στη ΜΚΟ για τη βιώσιμη κινητικότητα «Μεταφορές και Περιβάλλον», επιμένει ότι ο σχεδιασμός ενός σιδηροδρομικού ταξιδιού πρέπει να γίνει πολύ πιο απλός.

«Οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να συνδυάζουν διαφορετικές σιδηροδρομικές εταιρείες και γι’ αυτό πρέπει να έχουν τα διαφορετικά εισιτήρια σε ένα ενιαίο εισιτήριο», αναφέρει.

Η αγορά σιδηροδρομικών εισιτηρίων στην Ευρώπη μπορεί να είναι περίπλοκη

Προς το παρόν δεν υπάρχει αντίστοιχο skyscanner για τα τρένα. Αυτό καθιστά την κράτηση και τη διαχείριση των διεθνών σιδηροδρομικών ταξιδιών δύσκολη και συχνά πιο ακριβή.

Η ΕΕ έχει ένα σχέδιο για να διορθώσει την κατάσταση με τη μορφή της νομοθεσίας για τις πολυτροπικές ψηφιακές υπηρεσίες κινητικότητας. Καθυστέρησε πέρυσι, αλλά υπάρχει αισιοδοξία ότι θα επανέλθει στην ατζέντα στις αρχές του 2025.

Θα δημιουργούσε μια πλατφόρμα όπου οι επιβάτες θα μπορούσαν να αγοράσουν ένα εισιτήριο για ένα ολόκληρο διασυνοριακό ταξίδι αντί να χρειάζεται να περάσουν από πολλούς εθνικούς φορείς εκμετάλλευσης και θα τους έδινε ισχυρότερα δικαιώματα σε περίπτωση που χάσουν ένα τρένο ανταπόκρισης.

Αλλά προς το παρόν τα μηνύματα από ορισμένες εταιρείες δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη στους λάτρεις των σιδηροδρόμων. Από τις 23 Μαΐου η γαλλική σιδηροδρομική εταιρεία SNCF έχει αναστείλει την πώληση ορισμένων διεθνών εισιτηρίων στον ιστότοπό της, όπως για παράδειγμα το δρομολόγιο Παρίσι-Βερολίνο.

Ισχυρίζεται ότι αυτό οφείλεται σε «μια συνεχιζόμενη αλλαγή στο σύστημα κρατήσεων». «Βελτιώσεις θα γίνουν από το φθινόπωρο του 2024, προτού τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα το 2025», τονίζει η εταιρία.

Η ΕΕ μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των διασυνοριακών ταξιδιών

Με τους σιδηροδρόμους της Ευρώπης να βρίσκονται σε μια κομβική στιγμή, οι ευρωπαϊκές εκλογές της επόμενης εβδομάδας θα μπορούσαν να καθορίσουν ή να καταστρέψουν το μέλλον των διασυνοριακών σιδηροδρόμων.

Αν και η ΕΕ έκανε κάποια βήματα προς τη βελτίωση της κατάστασης μέσω της χρηματοδότησης των εισιτηρίων για το κλίμα και των έργων υποδομής και της προώθησης σιδηροδρομικών συνδέσεων υψηλής ταχύτητας, εντούτοις, οι υπέρμαχοι των μετακινήσεων με τρένα ισχυρίζονται ότι πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα.