Μετάβαση σε ένα πιο ευέλικτο και λιγότερο δημόσιο σχήμα προωθεί το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για τη λειτουργία του σιδηροδρόμου, με το νέο νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα (28/4) να φέρνει σημαντικές αλλαγές: Πολυετείς ΣΔΙΤ συντήρησης, μετατροπή του ΟΣΕ σε ανώνυμη εταιρεία και επανεξέταση της σύμβασης με την Hellenic Train.

Η νέα εταιρεία «Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι Α.Ε.» θα λειτουργεί με «μοντέλο ΔΕΗ» και κανόνες ιδιωτικού δικαίου, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη ευελιξία σε προσλήψεις, εσωτερικές μετακινήσεις και προμήθειες.

Οι περιορισμοί του Δημοσίου, όπως το ενιαίο μισθολόγιο και ο δημοσιοϋπαλληλικός κώδικας, θα παρακαμφθούν, με στόχο την προσέλκυση στελεχών από την αγορά και το εξωτερικό.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις προμήθειες και τις εργολαβίες έργων, οι οποίες θα διέπονται από κανονισμό αντίστοιχο με αυτόν που εφαρμόζεται σε άλλες ανώνυμες εταιρείες του ευρύτερου δημόσιου τομέα ανοίγοντας τον δρόμο και για επιπλέον απευθείας αναθέσεις.

Ανοικτή επαναδιαπραγμάτευση με Hellenic Train

Στο μεταξύ το υπουργείο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επανεξέτασης της 15ετούς σύμβασης με την Hellenic Train (750 εκατ. ευρώ). Ο κ. Κυρανάκης υπογράμμισε πως δεν υπάρχει αποκλειστικότητα για κανέναν πάροχο επιβατικών μεταφορών και σημείωσε ότι όλα τα σενάρια είναι στο τραπέζι.

Η είσοδος νέου παίκτη, πάντως, δεν θεωρείται ούτε από τον ίδιο ρεαλιστική πριν το καλοκαίρι του 2026, όταν προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί τα έργα αποκατάστασης του δικτύου, κυρίως στη Θεσσαλία.

Μέχρι τότε, όπως είπε, η Hellenic Train διατηρεί και την υποχρέωση εκτέλεσης δρομολογίων χωρίς εμπορικό ενδιαφέρον, ενώ σε περίπτωση κερδοφορίας, το 20% αποδίδεται στο Δημόσιο.

Ήδη το Υπουργείο έχει ζητήσει επενδύσεις σε νέο τροχαίο υλικό, κάτι που η εταιρεία έχει συνδέσει με τη σταθεροποίηση του δικτύου, το οποίο ακόμη λειτουργεί με μειωμένα δρομολόγια, μονοδρομήσεις και περιορισμένες ταχύτητες.

Τρεις ζώνες συντήρησης με ΣΔΙΤ – Στόχος το 2027

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση σχεδιάζει ριζική αλλαγή στον τρόπο συντήρησης του σιδηροδρόμου, με πολυετείς εργολαβίες μέσω ΣΔΙΤ. Οι πρώτες σχετικές συμβάσεις – για την αποκατάσταση των ζημιών από τις κακοκαιρίες «Daniel» και «Elias» – υπεγράφησαν σχεδόν 1,5 χρόνο μετά τις φυσικές καταστροφές, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης 15 μηνών.

Στο ίδιο διάστημα προβλέπεται η ολοκλήρωση κρίσιμων συστημάτων όπως το ETCS και το GSM-R, τα οποία αποτελούν προϋπόθεση για τη μετάβαση σε προληπτική συντήρηση.

Ο ΟΣΕ έχει ήδη υπογράψει πενταετή σύμβαση για το GSM-R, ενώ προετοιμάζονται εργολαβίες για τη σηματοδότηση, την τηλεδιοίκηση και το ETCS.

Το σχέδιο προβλέπει ότι το δίκτυο θα χωριστεί σε τρεις ζώνες, οι οποίες θα παραχωρηθούν σε ιδιώτες αναδόχους μέσω ΣΔΙΤ. Οι συμβάσεις δεν θα βασίζονται στη λογική της απόδοσης εσόδων, αλλά θα λειτουργούν με βάση συμφωνημένους δείκτες απόδοσης. Αν αυτοί δεν πληρούνται, προβλέπονται περικοπές πληρωμών ή ποινές.

Το νέο σύστημα χρηματοδοτείται από αυξημένη κρατική επιδότηση, που φτάνει πλέον τα 120 εκατ. ευρώ ετησίως (από 75 εκατ. ευρώ), ενώ επιπλέον κονδύλια αναμένονται από το ΠΔΕ και τα τέλη χρήσης υποδομής. Περίπου 70 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για τα λειτουργικά κόστη του ενοποιημένου φορέα (συμπεριλαμβανομένων και των εργαζομένων της ΕΡΓΟΣΕ), ενώ τα υπόλοιπα – σχεδόν 90 εκατ. ευρώ – θα κατευθυνθούν αποκλειστικά στη συντήρηση.

Οι συμβάσεις που θα υπογραφούν θα είναι πολυετείς με διάρκεια 15 έως 20 ετών.

Νέο πλαίσιο ασφαλείας με γεωεντοπισμό, κάμερες και Κέντρο Εποπτείας

Πριν την πλήρη ενεργοποίηση του ETCS, εντός του επόμενου τριμήνου, τα τρένα θα εξοπλιστούν με πομπούς γεωεντοπισμού. Το νέο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει την υποχρεωτική εγκατάσταση δύο δεκτών GNSS (δορυφορικού εντοπισμού) ανά μηχανή, με σήμα που μεταδίδεται κάθε λίγα δευτερόλεπτα και ακρίβεια έως και 5 εκατοστά, μέσω του Hellenic Positioning System (HEPOS). Σε σήραγγες, όπου δεν θα υπάρχει σήμα, το κενό θα καλύπτεται με κάμερες ασφαλείας.

Παράλληλα, εγκαθίστανται κάμερες παρακολούθησης σε κρίσιμες θέσεις: Στις καμπίνες μηχανοδηγών, στους χώρους εργασίας των σταθμαρχών, αλλά και σε περισσότερα από 1.500 σημεία του δικτύου. Όλα τα δεδομένα θα επιτηρούνται μέσω λογισμικού που θα εντοπίζει αυτόματα πιθανές απειλές.

Επιπλέον ιδρύεται Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας για τον πλήρη έλεγχο του δικτύου σε πραγματικό χρόνο. Θα καταγράφει κάθε εντολή, παραβίαση ή

συμβάν, ενώ θα στελεχώνεται από επόπτες του ΟΣΕ, εκπροσώπους εταιρειών, την αστυνομία και την πυροσβεστική.

Ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού, το Κέντρο θα ενεργεί:

· Καταγραφή σε περιπτώσεις χωρίς κίνδυνο.

· Ενημέρωση τηλεδιοίκησης και μηχανοδηγού για δυνητικό κίνδυνο.

· Άμεση ακινητοποίηση αμαξοστοιχίας σε περίπτωση άμεσου κινδύνου. Παράλληλα, τίθεται σε λειτουργία το Railway.gov.gr, μια νέα πλατφόρμα real-time ενημέρωσης επιβατών και φορέων για τη θέση, κατάσταση και δρομολόγια των τρένων σε όλο το δίκτυο (περίπου 2.000 χλμ.).

Επιπλέον, επανέρχεται η υποχρεωτική παρουσία Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας σε όλα τα δρομολόγια άνω των 120 χλμ./ώρα. Οι Προϊστάμενοι θα έχουν εκπαίδευση μηχανοδηγού και σταθμάρχη, καθώς και την αρμοδιότητα να αντικαθιστούν τον οδηγό σε περίπτωση παραβίασης κανόνων.

Νέο πειθαρχικό πλαίσιο και παρακολούθηση προσωπικού με ψηφιακά εργαλεία

Σημαντικές αλλαγές φέρνει το νομοσχέδιο και στο εργασιακό τοπίο. Εισάγεται ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής παραβάσεων για υπαλλήλους κρίσιμων θέσεων, με κατηγοριοποίηση σε παραβάσεις υψηλού, μεσαίου και χαμηλού κινδύνου.

Η συσσωρευτική αξιολόγηση συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει:

· Σε επανεκπαίδευση για ελαφρές παραβάσεις.

· Έως και σε οριστική απόλυση για σοβαρές ή επαναλαμβανόμενες παραβάσεις.

Σε περίπτωση που σιδηροδρομική επιχείρηση δεν απομακρύνει μηχανοδηγό με σοβαρές παραβάσεις, θα προβλέπεται ακόμα και αναστολή της άδειας λειτουργίας της εταιρείας από το Δημόσιο.

Προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ και νέο οργανόγραμμα

Το νέο μοντέλο προβλέπει προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, με τον τελικό αριθμό των θέσεων να οριστικοποιείται εντός εξαμήνου από σχετική μελέτη της Ernst & Young.

Ωστόσο, άμεσες προσλήψεις προσωπικού προβλέπονται νωρίτερα, ενώ ενσωμάτωση θα υπάρξει και για εργαζομένους που σήμερα εργάζονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκι).

Η εκπαίδευση ενισχύεται μέσω συνεργασίας με τις Υγειονομικές Υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων, με στόχο την τακτική αξιολόγηση του προσωπικού σε κρίσιμες θέσεις.

Οι εξετάσεις θα περιλαμβάνουν:

· Ψυχομετρικά τεστ, διαχείριση κρίσης, χρήση προσομοιωτών.

· Ιατρικές εξετάσεις, έλεγχο αισθήσεων και αντανακλαστικών.

· Ορθοφωνία, αιματολογικές εξετάσεις για ουσίες.

· Αξιολόγηση θεωρητικών γνώσεων

Οι εξετάσεις θα είναι υποχρεωτικές κατά την πρόσληψη και σε τακτικά διαστήματα.