O εντοπισμός περιοχών αυξημένου κατολισθητικού κινδύνου είναι το κεντρικό αντικείμενο της έρευνας που διεξάγει στο ανάγλυφο της Σαντορίνης η Διεπιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ.

Όπως έγινε γνωστό μέσω ανακοίνωσης η εξελισσόμενη σεισμική ακολουθία και τα συνοδά της φαινόμενα στο νησί της Σαντορίνης παρακολουθούνται από ομάδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής τον καθηγητή, Ευθύμιο Λέκκα.

Τις προηγούμενες ημέρες μάλιστα πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες έρευνες στην ύπαιθρο, αξιολογώντας τον κατολισθητικό κίνδυνο και βαθμονομώντας τα μοντέλα πρόβλεψης, ενώ ακολουθούν και άλλες αποστολές για την παρακολούθηση και λεπτομερή καταγραφή του φαινομένου.

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, «οι πολυάριθμες σεισμικές δονήσεις που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα έχουν προκαλέσει αποσταθεροποίηση των πρανών σε αρκετές περιοχές. Ο κίνδυνος αυτός αποδίδεται στις έντονες μορφολογικές κλίσεις, τη σύσταση των πετρωμάτων, καθώς και στις εναλλαγές υλικών με διαφορετική αντοχή στη διάβρωση.

Επιπλέον, οι ανθρώπινες δραστηριότητες επιβαρύνουν περαιτέρω τις ήδη ευάλωτες περιοχές».

Ιδιαίτερη ανησυχία, όπως τονίζεται, προκαλούν οι περιοχές με διαφορική διάβρωση, όπου τα λιγότερο ανθεκτικά πετρώματα αποσαθρώνονται, αφήνοντας εκτεθειμένα τα ανθεκτικότερα στρώματα, τα οποία στη συνέχεια καταρρέουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ηφαιστειακές λάβες, που συχνά χάνουν την υποστήριξή τους από το υποκείμενο πέτρωμα, οδηγώντας σε καταρρεύσεις.

Η ερευνητική ομάδα, έχει ήδη εντοπίσει συγκεκριμένες περιοχές αυξημένου κινδύνου και έχει πραγματοποιήσει επιτόπιες επισκέψεις για την καταγραφή και αποτύπωσή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αποσταθεροποίηση των πρανών μπορεί να οδηγήσει σε κατολισθήσεις ακόμη και μετά την παύση της σεισμικής δραστηριότητας. Μια έντονη βροχόπτωση μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης, επιταχύνοντας τις διεργασίες αστοχίας, υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση.

Ειδικότερα, την Τρίτη (18/2), ο συντονιστής της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ, Ευθύμιος Λέκκας, συνοδευόμενος από τα μέλη της Επιτροπής, κ. Αντωναράκου και κ. Ευελπίδου, επισκέφθηκαν τη Σαντορίνη και πραγματοποίησαν συνάντηση με το Τοπικό Επιχειρησιακό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας (ΤΕΣΟΠΠ). Στόχος της συνάντησης ήταν η ενημέρωση και ο καλύτερος συντονισμός όλων των επιχειρησιακών ομάδων που δραστηριοποιούνται στο νησί.

Ο κ. Λέκκας, με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και Μείωσης της Σεισμικής Διακινδύνευσης και της Επιτροπής Παρακολούθησης Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, παρουσίασε τα πιθανά σενάρια εξέλιξης της κατάστασης, εξηγώντας τη χρονική κλίμακα και τον απαιτούμενο επιχειρησιακό σχεδιασμό για κάθε περίπτωση.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση:

• Πιο πιθανό σενάριο: Η σταδιακή αποκλιμάκωση του φαινομένου.
• Δεύτερο σενάριο: Πρόκληση σεισμού μεγέθους 6 Ρίχτερ ή και ελαφρώς μεγαλύτερου. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει πιθανότητα 4% για την κατάρρευση 200-300 κτηρίων στην καλδέρα.

Οι επιχειρησιακές ομάδες είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν αυτόν τον κίνδυνο, ενώ λαμβάνονται μέτρα για την αποφυγή προσέγγισης επικίνδυνων περιοχών και τον περιορισμό του συνωστισμού.

• Ηφαιστειακή δραστηριότητα: Δεν αναμένεται ηφαιστειακή έκρηξη στο άμεσο μέλλον. Ο “Κολούμπος” δεν αναμένεται να εκραγεί για τις επόμενες 10 χιλιάδες χρόνια και οι συζητήσεις για νέο ηφαίστειο που μπορεί να εμφανιστεί αφορούν σε κάτι που μπορεί να συμβεί σε 200 χιλιάδες χρόνια. Κατά συνέπεια, τα σενάρια αυτά δεν έχουν θέση σε επίπεδο επιχειρησιακού σχεδιασμού.
• Γεωλογικές μεταβολές: Καταγράφηκαν μετακινήσεις του εδάφους, με το βόρειο τμήμα του νησιού να μετατοπίζεται κατά 8 εκατοστά και το νότιο κατά 4 εκατοστά. Οι αλλαγές αυτές εξελίσσονται σε γεωλογικό χρόνο και δεν επηρεάζουν την επιχειρησιακή διαχείριση.

Κατά τη σύσκεψη, συζητήθηκαν επίσης:

• Η επαναλειτουργία των σχολείων, καθώς οι έλεγχοι έδειξαν πως δεν υπάρχουν ζημιές στα σχολικά κτίρια. Παρόλα αυτά, τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά μέχρι το τέλος της εβδομάδας για ψυχολογικούς λόγους. Η εκπαιδευτική διαδικασία οφείλει να συνεχίζεται απρόσκοπτα, μέσω τηλεδιάσκεψης.
• Οι ζώνες διαβάθμισης πρόσβασης στο νησί, με βάση την επικινδυνότητα, και τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.
• Το ζήτημα των κατολισθήσεων στην καλδέρα, το οποίο εξετάζεται από την διεπιστημονική επιτροπή διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων του ΕΚΠΑ, με στόχο τον καθορισμό των θέσεων περιορισμένης πρόσβασης και επιχειρησιακών μέτρων.
• Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός για την απομάκρυνση πολιτών από επικίνδυνες περιοχές και η αποφυγή συνωστισμού σε συγκεκριμένα σημεία.
• Η πιθανότητα εκδήλωσης τσουνάμι, το οποίο με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα 3-4 μέτρα. Αυτή τη στιγμή ο σχεδιασμός για τον επιχειρησιακό συντονισμό αφορά σε 7.000-8.000 άτομα και συζητήθηκε η προσαρμογή των μέτρων ενόψει της τουριστικής περιόδου.

Η Διεπιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ παρακολουθεί στενά την εξέλιξη των φαινομένων και συνεχίζει τη συνεργασία με τις τοπικές αρχές, διασφαλίζοντας την άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση σε οποιαδήποτε κατάσταση απαιτείται.