Ο σκοτεινός τουρισμός, αυτή η ιδιάζουσα μορφή εναλλακτικού τουρισμού, ο οποίος περιλαμβάνει περιηγήσεις και επισκέψεις σε δραματικά φορτισμένους τόπους κυρίως από ιστορικά γεγονότα, αλλά και από μυθοπλασία, προσελκύει εκατοντάδες ταξιδιώτες από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Πρόκειται για μια ολοένα και πιο δημοφιλή τάση που περιστρέφεται γύρω από την επίσκεψη σε μέρη που σχετίζονται με το θάνατο, την τραγωδία και τη μακάβρια ιστορία. Από στοιχειωμένες τοποθεσίες μέχρι πρώην εμπόλεμες ζώνες, “μαγνητίζει” τους περίεργους ταξιδιώτες που αναζητούν ένα διαφορετικό είδος ταξιδιωτικής εμπειρίας, εξερευνώντας τα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας και τα πιο σκοτεινά κεφάλαιά της.
Οι λάτρεις του σκοτεινού τουρισμού δεν παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Μπορεί να είναι από όλες τις κοινωνικές ή ηλικιακές τάξεις. Αρκετοί από αυτούς έλκονται από την κουλτούρα και την ιστορική πλευρά των προορισμών ενώ άλλοι από την ιστορία του φυσικού περιβάλλοντος.
Ένας από τους κύριους μοχλούς πίσω από την ανάπτυξή του είναι η επιθυμία των ανθρώπων να αντιμετωπίσουν τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της ιστορίας, καθώς και η έμφυτη ανθρώπινη περιέργεια για θέματα που θεωρούνται σχεδόν ταμπού.
Σημαντικό ρόλο στη δημοφιλία του διαδραματίζει και η εκπαιδευτική πτυχή του. Πολλοί τουρίστες βλέπουν τις επισκέψεις σε τέτοιες τοποθεσίες ως ευκαιρία για να μάθουν για τις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες που αφορούν γεγονότα του παρελθόντος, ακόμα κι αν η αυτή η εμπειρία μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα δυσφορίας ή δυσαρέσκειας.
Παραδείγματα σκοτεινού τουρισμού
Παράδειγμα σκοτεινού τουρισμού μπορεί να αποτελεί σχεδόν οτιδήποτε έχει σχέση με φρικαλεότητες, ατυχήματα, φυσικές καταστροφές ή διαβόητους θανάτους. Πιο συγκεκριμένα, η Washington Post χαρακτηρίζει τους τόπους γενοκτονίας, δολοφονίας, εγκλεισμού, εθνοκάθαρσης, πολέμου ή καταστροφής – είτε φυσικής είτε τυχαίας – ως «σκοτεινό τουρισμό».
Αν το σκεφτείτε υπάρχουν παραδείγματα παντού. Στις ΗΠΑ, το Γκέτισμπεργκ είναι ο τόπος της μεγαλύτερης και πιο αιματηρής μάχης του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου. Το Σημείο Μηδέν στη Νέα Υόρκη τιμά τη μνήμη όλων εκείνων που έχασαν τη ζωή τους στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Μπορείτε να επισκεφθείτε το σπίτι του κατά συρροή δολοφόνου Jeffrey Dahmer’s στο Μπαθ του Οχάιο ή το σημείο στο Ντάλας του Τέξας όπου πυροβολήθηκε θανάσιμα ο JFK.
Υπάρχουν αναρίθμητα απομεινάρια των Παγκοσμίων Πολέμων σε όλο τον κόσμο. το Μνημείο του Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο, τα πρώην στρατόπεδα συγκέντρωσης, το σπίτι της Άννας Φρανκ στο Άμστερνταμ, ή τον Θόλο της Ατομικής Βόμβας και το Πάρκο Ειρήνης στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας.
Γενοκτονίες όπως αυτές που έλαβαν χώρα στη Ρουάντα, την Καμπότζη και τη Βοσνία -Ερζεγοβίνη αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες, όπως και οι χώροι άλλων καταστροφών. Το Τσερνομπίλ έγινε επίσημα τουριστικό αξιοθέατο στην Ουκρανία το 2019, ενώ μπορείτε επίσης να κλείσετε μια ξενάγηση στη Φουκουσίμα. Και έπειτα υπάρχει η Πομπηία, ο τόπος της έκρηξης που εξαφάνισε την αρχαία πόλη το 79 μ.Χ.
Ποιες χώρες φημίζονται για τον σκοτεινό τουρισμό
Ο ιστότοπος darktourism.com δημιούργησε έναν κατάλογο με τους 20 κορυφαίους προορισμούς για σκοτεινό τουρισμό:
Ποιος εφηύρε τον σκοτεινό τουρισμό
Ο όρος σκοτεινός τουρισμός επινοήθηκε το 1996 από δύο μέλη του Πανεπιστημίου Glasgow Caledonian – τον J. John Lennon και τον Malcolm Foley. Αλλά από εκείνους που ταξίδευαν για να παρακολουθήσουν δημόσιους απαγχονισμούς στο Λονδίνο το 1500 μέχρι τις μάχες θανάτου που έλαβαν χώρα στο Κολοσσαίο της Ρώμης, η ανθρωπότητα επιδείκνυε ισχυρό ενδιαφέρον για να παρακολουθήσει την ανθρώπινη δυστυχία εδώ και χιλιετίες.
Ο σκοτεινός τουρισμός είναι αμφιλεγόμενος
Οι ηθικοί προβληματισμοί, συμπεριλαμβανομένων των ανησυχιών σχετικά με την ευαισθησία προς τους τοπικούς πληθυσμούς και τους επιζώντες από αυτές τις καταστροφές, παρουσιάζουν σημαντικές προκλήσεις. Και αυτή είναι η διαμάχη για τον σκοτεινό τουρισμό – η ισορροπία μεταξύ της αναγνώρισης, της μνήμης, του σεβασμού και του κέρδους από τραυματικά γεγονότα.
Ένα επιχείρημα υπέρ του είναι η εκπαιδευτική πτυχή του, καθώς διαφωτίζει τους επισκέπτες σχετικά με την κλίμακα ή την έκταση των γεγονότων του παρελθόντος.
Υπάρχει επίσης η οικονομική συνεισφορά του. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Digital Journal δείχνει ότι η παγκόσμια αξία της αγοράς του σκοτεινού τουρισμού θα φτάσει τα 43,5 δισ. δολάρια μέχρι το 2031. Αλλά ενώ τα οικονομικά οφέλη είναι προφανή, δεν το βλέπουν όλοι με θετικό τρόπο.
Η καθηγήτρια Heather Lewis, η οποία μίλησε στο περιοδικό Discover, δήλωσε: “Η γενική ανησυχία που πρέπει να έχουμε με τον σκοτεινό τουρισμό είναι να διασφαλίσουμε ότι είμαστε ηθικά και δεοντολογικά ορθοί στην εμπορική προώθηση και χρήση αυτών των τοποθεσιών.
Δεν πρέπει ποτέ να επιδιώκουμε οικονομικό κέρδος εκμεταλλευόμενοι τον πόνο και την απώλεια άλλων”.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί κάποιοι θεωρούν την έννοια ανάλγητη ή προσβλητική και θέτει πολλά διλήμματα σχετικά με τον καλύτερο τρόπο διαχείρισης των τόπων όπου συνέβησαν τραγωδίες.
Γιατί οι άνθρωποι απολαμβάνουν τον σκοτεινό τουρισμό
Η πιο προφανής απάντηση θα μπορούσε να είναι για να μπορέσουν να αποδώσουν τιμή σε όσους υπέφεραν ιστορικά και να κατανοήσουν καλύτερα την κοινωνική τους ευθύνη.
Ωστόσο, υπάρχει και η τάση να αναζητούν το μακάβριο. Ο Philip Stone, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Σκοτεινού Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο του Central Lancashire, δήλωσε στην Washington Post: «Νομίζω ότι, για πολιτικούς ή πολιτιστικούς λόγους, στρεφόμαστε στους σκοτεινούς προορισμούς για να θυμηθούμε πτυχές του θανάτου και της καταστροφής.
«Έχουμε αυτή την έμφυτη έλξη για τη σκοτεινή πλευρά της ιστορίας, λέει ο Stone. “Νομίζω ότι όταν επισκεπτόμαστε αυτά τα μέρη, δεν βλέπουμε ξένους, αλλά συχνά βλέπουμε τον εαυτό μας και ίσως το τι θα κάναμε εμείς σε αυτές τις συνθήκες”.
Γιατί ο σκοτεινός τουρισμός είναι τόσο δημοφιλής σήμερα
Σύμφωνα με την Verdict, το ενδιαφέρον της γενιάς Z για τον σκοτεινό τουρισμό είναι ένας σημαντικός παράγοντας. το 91% των Zoomers που συμμετείχε σε έρευνα το 2022 δήλωσε ότιείχε ασχοληθεί με κάποιο είδος σκοτεινού τουρισμού.
