Στην πόλη Μπουσάν συγκεντρώθηκαν τη Δευτέρα (25/11) αντιπρόσωποι από 175 χώρες για τον πέμπτο γύρο διαπραγματεύσεων της Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγμάτευσης του ΟΗΕ (INC-5). Στόχος των συνομιλιών είναι η επίτευξη ενός διεθνούς συμφώνου για τον περιορισμό της ρύπανσης από πλαστικά, αλλά οι διαφωνίες μεταξύ των συμμετεχόντων δημιουργούν σοβαρές αμφιβολίες για την επιτυχία της προσπάθειας.
Η προηγούμενη συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στην Οττάβα του Καναδά τον Απρίλιο, κατέληξε άκαρπη, καθώς οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν κυρίως στις «ανησυχητικές» χημικές ουσίες και σε περιφερειακά μέτρα, χωρίς συμφωνία για ουσιαστικούς περιορισμούς στην παραγωγή πλαστικών. Η Κίνα και η Σαουδική Αραβία, ισχυρές χώρες παραγωγής πετροχημικών, εξακολουθούν να αντιτίθενται σθεναρά στις προτάσεις για περιορισμό, παρά τις πιέσεις από χώρες που πλήττονται άμεσα από την πλαστική ρύπανση.
Η κατάσταση στις διαπραγματεύσεις για το πλαστικό αντικατοπτρίζει τα προβλήματα που έχουν ήδη καθυστερήσει τις προσπάθειες του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ενδεικτικό είναι το αποτέλεσμα της πρόσφατης συνόδου COP29, που χαρακτηρίστηκε ανεπαρκές από τα φτωχότερα έθνη.
Ο πρόεδρος της διαπραγματευτικής επιτροπής του ΟΗΕ, Luis Vayas Valdivieso, δήλωσε πως παραμένει αισιόδοξος για πρόοδο στη Μπουσάν: «Είναι βέβαιο ότι αυτή η εβδομάδα θα οδηγήσει είτε σε συμφωνία είτε σε κείμενο που θα μας φέρει πιο κοντά σε αυτήν». Ωστόσο, η εναρκτήρια τοποθέτησή του ήταν ανησυχητική καθώς όπως δήλωσε, «Χωρίς σημαντική παρέμβαση, η ποσότητα πλαστικών που καταλήγει στο περιβάλλον θα διπλασιαστεί έως το 2040». Επίσης, υπενθύμισε πως μικροπλαστικά έχουν ήδη βρεθεί σε ανθρώπινους ιστούς, τονίζοντας τη σοβαρότητα του ζητήματος.
Η στάση των Η.Π.Α. και η σκιά του Trump
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προκάλεσαν θετική αίσθηση τον Αύγουστο, όταν ευθυγραμμίστηκαν με χώρες της Ε.Ε., της Κένυας και του Περού (High Ambition Coalition) στηρίζοντας την επιβολή πλαφόν για την παραγωγή πλαστικών. Ωστόσο, η εκλογή του Donald Trump, γνωστού για την αντίθεσή του σε πολυμερείς συμφωνίες, εγείρει ερωτήματα για τη σταθερότητα αυτής της θέσης. Παρόλο που η αμερικανική αντιπροσωπεία δεν σχολίασε το θέμα, εκπρόσωπος του White House Council on Environmental Quality ανέφερε ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν τη διερεύνηση θεμάτων όπως η παραγωγή πλαστικών, οι χημικές ουσίες και οι βασικές πρώτες ύλες».
Οικοσυστήματα υπό απειλή
Για χώρες όπως τα νησιά Φίτζι, η κατάσταση είναι κρίσιμη. Παρότι δεν παράγουν πλαστικά, η ρύπανση από μικροπλαστικά έχει σοβαρό αντίκτυπο στα οικοσυστήματα και τη δημόσια υγεία, με απορρίμματα να καταλήγουν στις θάλασσες και στα εδάφη τους. Σύμφωνα με μελέτες, μικροπλαστικά ανιχνεύονται σε μεγάλο ποσοστό ψαριών που καταναλώνονται από τους κατοίκους.
Ο υπουργός Κλίματος των Φίτζι, Sivendra Michael, επεσήμανε πως μόνο μια παγκόσμια συνθήκη μπορεί να προστατεύσει τα εύθραυστα οικοσυστήματα του Ειρηνικού.
Ανησυχίες και αντιδράσεις από τη βιομηχανία
Η πετροχημική βιομηχανία, ενώ εκφράζει στήριξη για την εξάλειψη της πλαστικής ρύπανσης, παραμένει αντίθετη με την επιβολή ανώτατων ορίων στην παραγωγή πλαστικών. Εκπρόσωποι ζητούν από τις κυβερνήσεις να επικεντρωθούν σε λύσεις όπως η ανακύκλωση, αποφεύγοντας περιορισμούς που θα επηρεάσουν την παραγωγή. «Η επιβολή πλαφόν δεν είναι η σωστή προσέγγιση. Χρειαζόμαστε μέτρα που να υποστηρίζουν την ανακύκλωση», τόνισε ο Martin Jung, στέλεχος της BASF.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες, από την πλευρά τους, ζητούν στήριξη για την εφαρμογή της συνθήκης, ενώ κάποιες χώρες πρότειναν τη θέσπιση ενός τέλους 60-70 δολαρίων ανά τόνο στην παραγωγή πρωτογενών πολυμερών, με στόχο τη συγκέντρωση κεφαλαίων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και τη στήριξη αναπτυσσόμενων χωρών. Η πρόταση αυτή, ωστόσο, συνάντησε αντιδράσεις από τη βιομηχανία, η οποία προειδοποιεί για αύξηση των τιμών καταναλωτή.
Παρά τις διαφωνίες και τις καθυστερήσεις, η ανάγκη για μια παγκόσμια συμφωνία καθίσταται πιο επείγουσα από ποτέ. Με την πλαστική ρύπανση να απειλεί ανθρώπους, ζώα και οικοσυστήματα, οι χώρες καλούνται να θέσουν στην άκρη τις διαφορές τους και να αναλάβουν δράση πριν η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη.
