Ο υπερτουρισμός πλήττει την Ισπανία με τους ντόπιους να αντιδρούν και να καταφέρονται κατά των τουριστών, ωστόσο καθώς οι παραλίες της εξαφανίζονται σιγά σιγά, πόσο θα διαρκέσει αυτό.
Καύσωνες, παρατεταμένη ξηρασία και καταρρακτώδεις βροχές. Ο χαοτικός καιρός της Ισπανίας έχει κάνει τους τουρίστες να σκεφτούν δύο φορές να επισκεφθούν τη μεσογειακή χώρα το 2024.
Με τις θερμοκρασίες να εκτοξεύονται στους 40°C σε ορισμένα μέρη, το δέλεαρ της ηλιοφάνειας έχει αρχίσει να γίνεται αποτρεπτικός παράγοντας.
Το άλλο μισό του τουριστικού μοντέλου «sol y playa» κινδυνεύει επίσης καθώς το κλίμα αλλάζει – οι παραλίες της Ισπανίας αρχίζουν να εξαφανίζονται λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και των ακραίων καιρικών συνθηκών.
«Παρατηρήσαμε ότι υπάρχουν πολλές παραλίες στην Ισπανία που έχουν ήδη πληγεί από διάβρωση, ιδίως όταν υπάρχουν ισχυρά κύματα κατά τη διάρκεια χειμερινών καταιγίδων», λέει ο Markus Donat, ο οποίος είναι συν-επικεφαλής της ομάδας κλιματικής μεταβλητότητας και αλλαγής στο τμήμα γεωεπιστημών του Barcelona Supercomputing Center (BSC).
Κατά τη διάρκεια καταιγίδων το Πάσχα, ορισμένες παραλίες της Βαρκελώνης αντιμετώπισαν πρωτοφανή απώλεια άμμου πλάτους έως και 25 μέτρων.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει μια ανησυχητική τάση – με δυνητικά καταστροφικές επιπτώσεις στην ακμάζουσα τουριστική βιομηχανία της Ισπανίας.
Γιατί εξαφανίζονται οι παραλίες
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιταχύνει τη συχνότητα και τη σφοδρότητα των καταιγίδων στο μέλλον. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η μεγαλύτερη συχνότητα των θαλάσσιων καταιγίδων, τα κύματα των οποίων επηρεάζουν την πρώτη γραμμή της ακτής και προκαλούν τεράστιες ζημιές στις παραλίες και τις παράκτιες εγκαταστάσεις, όπως οι μαρίνες και οι πεζόδρομοι», εξηγεί ο Jorge Olcina, καθηγητής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Αλικάντε.
Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη συρρίκνωση των παραλιών, με απώλεια της αξιοποιήσιμης άμμου που είναι διαθέσιμη για τους παραθεριστές. «Αυτό το πρόβλημα απαιτεί σημαντικές οικονομικές επενδύσεις κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια για την επισκευή των παραλιών και των περιπάτων», λέει ο Jorge.
Η ισπανική κυβέρνηση έχει δηλώσει εδώ και δεκαετίες ότι η ακτογραμμή της χώρας υποφέρει από τη «γενικευμένη διαδικασία της παράκτιας οπισθοδρόμησης» και έχει επενδύσει εκατομμύρια για την αντικατάσταση της άμμου στις υποβαθμισμένες παραλίες. Αλλά μακροπρόθεσμα, προειδοποιεί ότι δεν θα είναι δυνατόν να ανταποκριθεί στα αιτήματα όλων των δήμων που ζητούν τέτοια βοήθεια.
Και το θέμα δεν έχει ακόμη τελειώσει. «Ορισμένα συντηρητικά μοντέλα υποθέτουν ότι η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί από μισό έως ένα μέτρο μέχρι το τέλος του αιώνα», λέει ο Markus. «Ωστόσο, αυτές οι εκτιμήσεις δεν περιλαμβάνουν ορισμένους παράγοντες που δεν είναι καλά κατανοητοί – για παράδειγμα, τον αντίκτυπο του λιωσίματος των πάγων της Ανταρκτικής. Έτσι, αυτό θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις προβλεπόμενες αυξήσεις».
Ποιες παραλίες είναι πιο ευάλωτες
Ορισμένες ισπανικές περιοχές είναι πιο ευάλωτες από άλλες – μεταξύ αυτών και η Καταλονία. Σε ολόκληρη τη βορειοανατολική Ισπανία, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι χειμερινές καταιγίδες έχουν κατατρώξει την ακτογραμμή. Έκθεση της περιφερειακής κυβέρνησης του 2017 υποδεικνύει ότι 164 χιλιόμετρα της ακτογραμμής της περιοχής – από τα συνολικά 218 χιλιόμετρα που μελετήθηκαν – διατρέχουν υψηλό ή πολύ υψηλό κίνδυνο διάβρωσης. Οι μισές από τις παραλίες αναμένεται να «επιδεινωθούν».
Στη Βαρκελώνη, της οποίας οι τεχνητές παραλίες εγκαταστάθηκαν πριν από 30 χρόνια, όταν η πόλη φιλοξενούσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, η κατάσταση είναι ακόμη πιο κρίσιμη.
Οκτώ στις εννέα παραλίες διατρέχουν υψηλό κίνδυνο από τις θαλάσσιες καταιγίδες. Η πόλη προειδοποιεί ήδη ότι ορισμένες μπορεί να εξαφανιστούν εντελώς.
«Η Sant Sebastià θα μπορούσε σχεδόν να εξαφανιστεί στα χειρότερα σενάρια, ενώ οι υπόλοιπες θα μπορούσαν να υποστούν μειώσεις μεταξύ 30 και 46%», αναφέρεται στο Σχέδιο για το Κλίμα 2018-2030 του Δημαρχείου της Βαρκελώνης.
Από τα 700.000 κυβικά μέτρα άμμου που έστειλε η ισπανική κυβέρνηση στις ακτές της επαρχίας της Βαρκελώνης το 2010, το 70% έχει έκτοτε εξαφανιστεί. Η πόλη εκτιμά ότι 30.000 κυβικά μέτρα άμμου παρασύρονται κάθε χρόνο.
Κοιτάζοντας μπροστά, η Βαρκελώνη συγκέντρωσε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων για να μελετήσει το μέλλον των παραλιών. Εν τω μεταξύ, η πρακτική της αντικατάστασης της άμμου θεωρείται όλο και περισσότερο ως σπατάλη χρημάτων και επιβλαβής για το περιβάλλον.
Πώς θα επηρεαστεί ο τουρισμός
Η διάβρωση των ακτών θα μπορούσε να έχει ανησυχητικές συνέπειες για τον ισπανικό τουρισμό, ο οποίος σήμερα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 13% του ΑΕΠ και της απασχόλησης στην Ισπανία και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις παραλίες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδίων (ETC) έχει ήδη αναφέρει ότι το 2023 η τουριστική συχνότητα στη Μεσόγειο θα μειωθεί κατά 10% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, λόγω της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Και η Ισπανία πρόκειται να είναι μία από τις χώρες της ΕΕ που θα επηρεαστούν περισσότερο στο μέλλον, σύμφωνα με έκθεση για τον «Περιφερειακό αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην ευρωπαϊκή τουριστική ζήτηση» που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πέρυσι.
Σε ένα σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, η τουριστική ζήτηση θα μπορούσε να μειωθεί κατά σχεδόν 10% – ή περισσότερο από 15% σε ένα σενάριο στους 4°C, αναφέρει η έκθεση.
