Η εικόνα μιας δυναμικής και ανθεκτικής αεροπορικής αγοράς, απέναντι στις προκλήσεις των γεωπολιτικών εντάσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών, προκύπτει από τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων Ευρώπης (ACI Europe), για την επιβατική κίνηση στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια το τέταρτο τρίμηνο, τον Δεκέμβριο και το σύνολο του 2023.

Κερδισμένη της χρονιάς η Ελλάδα, με την επιβατική κίνηση στα αεροδρόμια της χώρας να σημειώνουν άνοδο 12,1%, αλλά και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών με αύξηση 10,1%.

Καθώς ανήκει στην κατηγορία των αεροδρομίων που παραδοσιακά βασίζονται στην κυκλοφορία αναψυχής και VFR, με αξιοσημείωτη παρουσία εταιρειών χαμηλού κόστους, η απόδοσή του ξεπέρασε τα προπανδημικά επίπεδα.

Η συνολική επιβατική κίνηση στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια το 2023 αυξήθηκε κατά 19%, σε σχέση με το προηγούμενο έτος, φθάνοντας τα 2,3 δισ. επιβάτες και σχεδόν το 95% των επιπέδων προ πανδημίας.

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη διεθνή επιβατική κίνηση (+21%), η οποία ενισχύθηκε με σχεδόν με διπλάσιο ρυθμό από την εγχώρια επιβατική κίνηση (+11,7%).

Ο κ. Olivier Jankovec, γενικός διευθυντής της ACI EUROPE, δήλωσε: “Αυτή η ισχυρή ανάπτυξη είχε ως αποτέλεσμα τα αεροδρόμια της Ευρώπης να υποδεχθούν 2,3 δισεκατομμύρια επιβάτες πέρυσι – ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα λαμβάνοντας υπόψη τις επικρατούσες πληθωριστικές πιέσεις και τους υψηλότερους αεροπορικούς ναύλους, καθώς και τις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις.

Αυτό αποτελεί απόδειξη της προτεραιότητας που δίνουν οι άνθρωποι στα ταξίδια και αποδεικνύει την αξία και τη σημασία της αεροπορικής συνδεσιμότητας”.

Ανάκαμψη πολλαπλών ταχυτήτων

Πέρα από αυτά τα κύρια αποτελέσματα, το 2023 χαρακτηρίστηκε από πρωτοφανείς διακυμάνσεις στις επιδόσεις της κυκλοφορίας τόσο μεταξύ των εθνικών όσο και μεταξύ των επιμέρους αγορών αεροδρομίων σε σύγκριση με τα προ της πανδημίας επίπεδα.

Εντός των αγορών της ΕΕ+, τα αεροδρόμια της Πορτογαλίας (+12,2%), της Ελλάδας (+12,1%), της Ισλανδίας (+6,9%), της Μάλτας (+6,7%) και της Πολωνίας (+4,5%) σημείωσαν καλύτερες επιδόσεις.

Αντιθέτως τα αεροδρόμια της Φινλανδίας (-29,6%), της Σλοβενίας (-26,2%), της Γερμανίας (-22,4%) και της Σουηδίας (-21%) παρέμειναν ακόμη πολύ πίσω από την πλήρη ανάκαμψη.
Τα αεροδρόμια της Ισπανίας (+3%) ήταν τα μόνα που ανέκαμψαν πλήρως, ακολουθούμενα από εκείνα της Ιταλίας (-2%), της Γαλλίας (-5,4%), του Ηνωμένου Βασιλείου (-6,4%), ενώ τα αεροδρόμια της Γερμανίας υπολείπονταν σε μεγάλο βαθμό.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα αεροδρόμια στις αναδυόμενες αγορές του Ουζμπεκιστάν (+110%), της Αρμενίας (+66%) και του Καζακστάν (+51%) σημείωσαν αύξηση εν μέρει λόγω της εκτροπής της κυκλοφορίας από/προς τη Ρωσία.

Ακολούθησαν τα αεροδρόμια της Αλβανίας (+117%) και του Κοσσυφοπεδίου (+44%) λόγω της ταχείας ανάπτυξης της χωρητικότητάς τους από τις αεροπορικές εταιρείες εξαιρετικά χαμηλού κόστους.

Την ίδια στιγμή, τα αεροδρόμια στη μεγάλη αγορά της Τουρκίας (+2,5%) μόλις ξεπέρασαν τα προ της πανδημίας επίπεδα.

Στον αντίποδα, η ανάκαμψη της επιβατικής κίνησης των αεροδρομίων στο Ισραήλ (-12%) υποχώρησε – με την επιβατική τους κίνηση το 4ο τρίμηνο (-63%) να καταρρέει, ενώ τα αεροδρόμια στην Ουκρανία (-100%) παρέμειναν κλειστά λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου.

Ο κ.Jankovec επισήμανε: “Το 2023 ήταν, πράγματι, ένα έτος μεγάλων αποκλίσεων για τα αεροδρόμια της Ευρώπης όσον αφορά την επιβατική κίνηση. Ενώ πολλά από αυτά ξεπέρασαν το προηγούμενο ετήσιο ρεκόρ τους σε όγκο επιβατών, το 57% παρέμεινε ακόμη κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα”.

“Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις συνέβαλαν σημαντικά επηρεάζοντας κυρίως τα αεροδρόμια στην Ουκρανία, το Ισραήλ, τη Φινλανδία καθώς και σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Αλλά και οι διαρθρωτικές αλλαγές που προκάλεσε το Covid-19 στην αγορά αερομεταφορών έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο.

Αυτές οι διαρθρωτικές αλλαγές περιλαμβάνουν την αύξηση της ζήτησης για αναψυχή και VFR ((Visiting Friends & Relatives), καθώς και την εμφάνιση της ζήτησης “bleisure”, σε συνδυασμό με την επιλεκτική επέκταση των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους. Ενώ οι εξελίξεις αυτές έχουν γενικά ωφελήσει τα αεροδρόμια στις αγορές που βασίζονται στον εσωτερικό τουρισμό, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν επίσης οδηγήσει σε αυξημένες ανταγωνιστικές πιέσεις για τα αεροδρόμια σε όλους τους τομείς”.

“Κοιτάζοντας προς το 2024, είναι πιθανό να δούμε αυτές τις διαφορές στις επιδόσεις μεταξύ των αεροδρομίων να μειώνονται – αλλά όχι να κλείνουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις αποτελούν μέρος της νέας μας πραγματικότητας, όπως και οι διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά αερομεταφορών.

Τα μεγάλα ερωτηματικά θα αφορούν τις πιέσεις της προσφοράς και την ανθεκτικότητα της ζήτησης αναψυχής – με την τελευταία να είναι απίθανο να συνεχίσει να αψηφά τα μακροοικονομικά μεγέθη, αλλά να συνδέεται όλο και περισσότερο με αυτά.

Πρέπει επίσης να παρακολουθούμε στενά τα επιχειρησιακά ζητήματα, ιδίως τον έλεγχο των συνόρων με την προγραμματισμένη έναρξη του συστήματος εισόδου-εξόδου Σένγκεν το προσεχές φθινόπωρο – για το οποίο πρέπει να επιλυθούν ακόμη πολλά εκκρεμή ζητήματα”.

“Κατά συνέπεια, διατηρούμε προς το παρόν την πρόβλεψή μας για αύξηση της επιβατικής κίνησης κατά +7,2% φέτος σε σύγκριση με το 2023, η οποία θα μας οδηγήσει μόλις +1,4% πάνω από τα προ πανδημικά επίπεδα”.

Η επίδοση των 5 κορυφαίων ευρωπαϊκών αεροδρομίων

Η επιβατική κίνηση στα 5 κορυφαία ευρωπαϊκά αεροδρόμια αυξήθηκε κατά 20,8% το 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, με τον αριθμό των επιβατών να ανέρχεται στα 58 εκατ.. Παρά τη σημαντική αυτή αύξηση παρέμειναν 6,5% κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδά τους – κυρίως λόγω της σχετικής αδυναμίας της ασιατικής αγοράς, της αργής επιστροφής των εταιρικών ταξιδιών και του αυστηρού ελέγχου χωρητικότητας.

Το 2023 σημειώθηκαν αλλαγές στη σύνθεση και την κατάταξη των κορυφαίων 5 “πρωταθλητών”

• Το Χίθροου του Λονδίνου αποκατέστησε τη θέση του ως το πιο πολυσύχναστο αεροδρόμιο της Ευρώπης το 2023 – μια θέση που κατείχε η Κωνσταντινούπολη το προηγούμενο έτος. Ο βρετανικός κόμβος υποδέχτηκε 79,2 εκατ. επιβάτες – μια αξιοσημείωτη αύξηση 28,5% σε σχέση με το 2022, γεγονός που του επέτρεψε να πλησιάσει πολύ τον όγκο του πριν από την πανδημία (2019) (-2,1%).
• Η Κωνσταντινούπολη ήρθε δεύτερη, φτάνοντας τα 76 εκατ. επιβάτες, αύξηση 18,3% σε σχέση με το 2022. Ο τουρκικός κόμβος είχε τις καλύτερες επιδόσεις μεταξύ των κορυφαίων 5 αεροδρομίων σε σύγκριση με τους όγκους του πριν από την πανδημία (2019). Το 2019, η Κωνσταντινούπολη ήταν το πέμπτο πιο πολυσύχναστο ευρωπαϊκό αεροδρόμιο.
• Το Σαρλ ντε Γκολ του Παρισιού συνέχισε να διατηρεί την τρίτη θέση με 67,4 εκατ. επιβάτες (+17,3% έναντι του 2022) και παρέμεινε 11,5% κάτω από το επίπεδο πριν από την πανδημία του 2019.
• Τον γαλλικό κόμβο ακολούθησε το Σίπχολ του Άμστερνταμ (61,9 εκατ. επιβάτες, +17,9% έναντι του 2022 και 13,7% έναντι του 2019).
• Η Μαδρίτη έκλεισε την κορυφαία πεντάδα (60,2 εκατ. επιβάτες και +18,9% έναντι του 2022), πλησιάζοντας πολύ κοντά στο επίπεδο πριν από την πανδημία (2019) (-2,5%).
• Η Μαδρίτη ξεπέρασε τη Φρανκφούρτη το 2023 (59,4 εκατ. επιβάτες , +21,3% έναντι 2022 και –15,9% έναντι 2019).

Η απόδοση της επιβατικής κίνησης του 2023 σε άλλα μεγάλα ευρωπαϊκά αεροδρόμια αντανακλά επίσης διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την πανδημία (2019):

Εκείνοι που παραδοσιακά βασίζονται στην κυκλοφορία αναψυχής και VFR και με αξιοσημείωτη παρουσία εταιρειών χαμηλού κόστους συχνά ξεπέρασαν τον όγκο τους πριν από την πανδημία.

• Αθήνα (+10,1%), Λισαβόνα (+7,9%), Πάλμα ντε Μαγιόρκα (+4,7% ), Κωνσταντινούπολη-Sabiha Gökçen (+4,6%), Δουβλίνο (+1,8%) και Παρίσι-Ορλί (+1,4%).
• Ενώ η Ρώμη-Φιουμιτσίνο (-7%) παρέμενε ακόμα κάτω από το επίπεδο πριν από την πανδημία, ο ιταλικός κόμβος είδε την επιβατική κίνηση να αυξάνεται κατά +38% από έτος σε έτος – την καλύτερη απόδοση μεταξύ των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών αεροδρομίων.
• Η Μάλαγα με περισσότερους από 22,3 εκατ. επιβάτες (+12,6%) διακίνησε περισσότερους επιβάτες από τις Βρυξέλλες (-15,8%) και Στοκχόλμη-Αρλάντα (-15%).
• Τα μικρότερα και περιφερειακά αεροδρόμια έχουν καλύτερη απόδοση
  Σε αντίθεση με τους κόμβους και τα μεγαλύτερα αεροδρόμια, τα μικρότερα και περιφερειακά αεροδρόμια6 ολοκλήρωσαν την ανάκαμψή τους το 2023 – με την επιβατική κίνηση τους να αυξάνεται κατά +17,6% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και να βρίσκεται έτσι στο +3% πάνω από τα επίπεδά τους πριν από την πανδημία (2019).

Μερικά από αυτά τα αεροδρόμια παρουσίασαν ανάπτυξη πολύ πάνω από τα προ πανδημίας τους επίπεδα συμπεριλαμβανομένων: Τράπανι (+223%), Περούτζια (+143%), Τίρανα (+117%), Σαμαρκάνδη (+110%), Λοτζ ( +97%), Κουτάισι (+91%), Ζαντάρ (+88%), Ερεβάν (+66%), Μέμινγκεν (+64%), Αλμάτι (+51%), Φουντσάλ (+43%), Σαραγόσα (+ 47%), Πρίστινα (+44%) και Οβιέδο-Αστούριας (+40%).