Σε ισχύ τίθεται από την 1η Δεκεμβρίου 2025 το σύστημα επιστροφής – εγγύησης (Deposit Return Scheme – DRS) για τα πλαστικά μπουκάλια και τους μεταλλικούς περιέκτες ποτών έως και 3 λίτρων.

Το σύστημα προβλέπει ότι ο καταναλωτής θα πληρώνει ένα πρόσθετο αντίτιμο ως εγγύηση κατά την αγορά του προϊόντος, το οποίο θα του αποδίδεται με τη μορφή κουπονιού με την επιστροφή της άδειας συσκευασίας σε συγκεκριμένα προεπιλεγμένα σημεία.

Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπεται να υπάρχουν τουλάχιστον 15.000 τέτοια σημεία, στα οποία θα περιλαμβάνονται σούπερ μάρκετ και χώροι συνάθροισης κοινού.

Το ύψος του εγγυοδοτικού αντιτίμου θα οριστεί σε 0,10 ευρώ για κάθε μία συσκευασία ποτών από αλουμίνιο και πλαστικό έως και 0,5 λίτρα και σε 0,15 ευρώ για κάθε συσκευασία μεγαλύτερη από 0,5 λίτρα και έως το μέγιστο μέγεθος συσκευασίας που έχει ενταχθεί στο σύστημα επιστροφής εγγύησης.

Η επιστροφή της αξίας του εγγυοδοτικού αντιτίμου στο σημείο επιστροφής θα γίνεται με μορφή κουπονιού αντίστοιχης χρηματικής αξίας, χωρίς να επιτρέπεται η καταβολή χρημάτων.

Η καταβολή του εγγυοδοτικού αντιτίμου των συσκευασιών συστήματος επιστροφής εγγύησης θα εξαιρείται από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας και θα αναγράφεται ξεχωριστά στις αποδείξεις και τα τιμολόγια σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού.

Οι παραπάνω προβλέψεις έχουν ενταχθεί στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη διαχείριση αποβλήτων, το οποίο αναρτήθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 16 Σεπτεμβρίου.

Να σημειωθεί ότι το εν λόγω σύστημα προβλεπόταν αρχικώς να έχει εφαρμοστεί από τα τέλη του 2022. Ωστόσο το θεσμικό πλαίσιο κρίθηκε μη εφαρμόσιμο κυρίως ως προς την πρόβλεψη της ανάπτυξης περισσότερων του ενός συστημάτων DRS.

Με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου έχουν εξαιρεθεί από το σύστημα οι γυάλινες φιάλες, ενώ ορίζεται ότι οι παραγωγοί συσκευασίας ποτών υποχρεώνονται να οργανώσουν ένα ενιαίο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων συσκευασιών πανελλαδικής εμβέλειας, για την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις εν λόγω συσκευασίες, ενώ υφιστάμενα ή νέα εθελοντικά συστήματα επιστροφής εγγύησης για επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες, θα πρέπει να δηλώνονται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης από τους φορείς των συστημάτων.

Κρατική παρέμβαση για επικίνδυνα αστικά απόβλητα

Με άλλη διάταξη του νομοσχεδίου προβλέπεται η παρέμβαση του υπουργείου στις περιπτώσεις που εντοπίζονται κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία ή το περιβάλλον από τα αστικά απόβλητα ή η χώρα κινδυνεύει με νέο πρόστιμο από την Ευρωπαϊκή Ένωσης για ζητήματα διαχείρισης αστικών αποβλήτων.

Βάσει των προβλέψεων, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας μπορεί με απόφασή του να αναθέσει στον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων την υλοποίηση οποιουδήποτε πρόσφορου μέτρου, περιλαμβανομένης και της έκδοσης απόφασης για τη μεταφορά των αστικών αποβλήτων σε μια ή περισσότερες νομίμως λειτουργούσες εγκαταστάσεις διαχείρισης.

Η απόφαση περί μεταφοράς θα εκτελείται από τους εμπλεκόμενους φορείς διαχείρισης και θα αφορά και την περίπτωση άμεσης παύσης της λειτουργίας των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (Χ.Α.Δ.Α.) που λειτουργούν σε διαχειριστικές ενότητες περιφερειών, στις οποίες δεν υπάρχει νόμιμος εν λειτουργία Χώρος Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.) ή νόμιμος εν λειτουργία χώρος αποθήκευσης, καθώς και στην περίπτωση που ο εν λειτουργία Χ.Υ.Τ. έχει κορεστεί ή παύσει τη λειτουργία του.

Για την έκδοση της απόφασης μεταφοράς των αποβλήτων λαμβάνονται υπόψη ιδίως η φέρουσα ικανότητα των εγκαταστάσεων παραλαβής και το συνολικό κόστος διαχείρισής τους.

Επιπλέον προβλέπεται η εφαρμογή υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και η παροχή του κατάλληλου εξοπλισμού στους υπόλοιπους σε μια κίνηση να ανέβουν οι ρυθμοί της ανακύκλωσης, οι οποίοι παραμένουν εξαιρετικά χαμηλοί στην Ελλάδα.

Στην κατεύθυνση αυτή προβλέπεται ότι το υπουργείο μπορεί να συνάπτει με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) προγραμματική σύμβαση και να αναλαμβάνει για λογαριασμό των δήμων δράσεις για την προμήθεια των μέσων για την υλοποίηση της χωριστής συλλογής και μεταφοράς λοιπών ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων. Η δαπάνη για την εφαρμογή των δράσεων, χρηματοδοτείται από τους πόρους του τέλους ταφής.

Με το σχέδιο νόμου προχωρά και η συνένωση των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου, ενώ ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης στις πλαστικές συσκευασίες φυτοφαρμάκων.

Επιπλέον προβλέπεται η χρέωση των Δήμων ανάλογα με τις ποσότητες στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Συγκεκριμένα, από την 1η.1.2025, οι φορείς λειτουργίας των Κ.Δ.Α.Υ. θα διενεργούν δειγματοληψίες και αναλύσεις επί των εισερχομένων φορτίων ανά δήμο που εξυπηρετούν, προκειμένου να υπολογίζεται η ποσότητα των ανακυκλώσιμων αποβλήτων συσκευασιών και λοιπών υλικών, καθώς και το υπόλειμμα που αντιστοιχεί στους Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, χρησιμοποιώντας ενιαία μέθοδο δειγματοληψίας και ανάλυσης.