Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν τον περασμένο μήνα σε μια νέα Στρατηγική Ατζέντα για την περίοδο 2024-2029, δίνοντας προτεραιότητα στις δαπάνες και τις επενδύσεις στην άμυνα, τις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις, το σύστημα υγείας και την εκπαίδευση.

Ωστόσο, οι στόχοι αυτοί, ιδίως στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν έλλειψη χρηματοδότησης από ιδιωτικά κεφάλαια, σύμφωνα με το Finance Watch.

Αυτό καθιστά αναγκαία μια ρεαλιστική συζήτηση σχετικά με τη χρηματοδοτική προσέγγιση για τη στήριξη των μακροπρόθεσμων στρατηγικών σχεδίων της Ευρώπης.

Ποια είναι η στρατηγική ατζέντα της ΕΕ για την περίοδο 2024-2029

Οι ηγέτες της ΕΕ συμφωνούν για μια νέα στρατηγική ατζέντα κάθε πέντε χρόνια μετά τη σύσταση νέας ηγεσίας. Στις 27 Ιουνίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τη νέα ατζέντα για την περίοδο 2024-2029, η οποία βασίζεται σε τρεις πυλώνες: μια ελεύθερη και δημοκρατική Ευρώπη, μια ισχυρή και ασφαλής Ευρώπη και μια ευημερούσα και ανταγωνιστική Ευρώπη.

Τα σχέδια αυτά, ιδίως ο τρίτος πυλώνας, προκάλεσαν ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα της ΕΕ να χρηματοδοτήσει τους φιλόδοξους στόχους της όσον αφορά την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Αναφέρει ότι οι μεταβάσεις περιλαμβάνουν: “μια πραγματική ενεργειακή ένωση και επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες που αλλάζουν τα δεδομένα στην Ευρώπη… σημαντικές συλλογικές επενδυτικές προσπάθειες, κινητοποιώντας τόσο δημόσια όσο και ιδιωτική χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και των ολοκληρωμένων ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών”.

Η κεφαλαιαγορά είναι μια χρηματοπιστωτική αγορά όπου αγοράζονται και πωλούνται μακροπρόθεσμα χρεόγραφα ή τίτλοι που υποστηρίζονται από μετοχές, παρέχοντας έναν μηχανισμό για την άντληση κεφαλαίων. Η αγορά αυτή είναι απαραίτητη για τη χρηματοδότηση έργων μεγάλης κλίμακας, καθώς επιτρέπει στις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις να εξασφαλίσουν τους απαραίτητους πόρους για μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Η ατζέντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου απαιτεί σημαντικές οικονομικές συνεισφορές τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα.

Η ΕΕ οδεύει προς μια επενδυτική κρίση

Σύμφωνα με νέα έκθεση του Finance Watch, η ΕΕ αντιμετωπίζει σημαντικό χρηματοδοτικό κενό για την υλοποίηση των πυλώνων του στρατηγικού της θεματολογίου για την περίοδο 2024-2029, καθώς μόνο το ένα τρίτο των αναγκαίων κεφαλαίων μπορεί να αντληθεί από τις κεφαλαιαγορές.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος Thierry Philipponnat προειδοποίησε ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και μόνο θα απαιτούσε προκαταβολικές επενδύσεις ύψους 5% έως 10% του ΑΕΠ της ΕΕ ετησίως. “Με καλά στοχευμένη ρύθμιση και μεγάλη πολιτική βούληση, πιστεύουμε ότι οι κεφαλαιαγορές μπορούν να χρηματοδοτήσουν έως και το ένα τρίτο των κλιματικών αναγκών της ΕΕ, σε περιπτώσεις όπου η χρηματοοικονομική απόδοση είναι επαρκής”, δήλωσε.

Στην έκθεση, ο Philipponnat υποστηρίζει ότι δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από τις κεφαλαιαγορές να συνεισφέρουν περισσότερο από το ένα τρίτο της χρηματοδότησης των έργων της ΕΕ για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι επενδυτές ιδιωτικών κεφαλαίων συνήθως αναμένουν υψηλότερες αποδόσεις από αυτές που μπορούν να αποφέρουν τα συγκεκριμένα έργα.

Όσον αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν περιορισμένη ικανότητα εξυπηρέτησης πρόσθετου χρέους λόγω κανονιστικών περιορισμών.

Υπογράμμισε επίσης ότι το να στηρίζεται κανείς σε μεγάλο βαθμό στις κεφαλαιαγορές για τη χρηματοδότηση των αυξανόμενων ελλειμμάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε αστάθεια εντός της ΕΕ.

Ζητά επανεξέταση της χρηματοδότησης

Η έκθεση καλεί τους ηγέτες της ΕΕ να αναγνωρίσουν τον σημαντικό κίνδυνο υποεπένδυσης σε έργα για το κλίμα και να λάβουν μέτρα για τη μεγιστοποίηση της συμβολής των κεφαλαιαγορών, αντιμετωπίζοντας παράλληλα το εναπομένον επενδυτικό έλλειμμα.

Προηγουμένως, ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Mario Draghi τόνισε στους υπουργούς της ΕΕ ότι “απαιτείται ένα τεράστιο ποσό χρημάτων σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα”.