Η κάλυψη των αναγκών θέρμανσης και τηλεθέρμανσης των πολιτών στους λιγνιτικούς δήμους της Δυτικής Μακεδονίας (Κοζάνη, Εορδαία, Φλώρινα και Αμύνταιο) αποτελεί κομβικό ζήτημα για τη δίκαιη και ομαλή μετάβασή τους στη μεταλιγνιτική περίοδο.

Ο σχετικός σχεδιασμός δρομολογήθηκε το 2020 και βασίζεται εξολοκλήρου στο ορυκτό αέριο. Ωστόσο, η υλοποίηση πολύ βασικών συστατικών του δεν έχει ακόμα ξεκινήσει και οι σχετικοί πόροι δεν έχουν εκταμιευτεί. Επιπλέον, στα 4 χρόνια που μεσολάβησαν έχουν λάβει χώρα κοσμογονικές αλλαγές στην ευρωπαϊκή πολιτική σε ό,τι αφορά τα ζητήματα θέρμανσης. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η θέσπιση του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές που θα ακριβύνει τη χρήση ορυκτών καυσίμων στους τομείς αυτούς από το 2027 και μετά, όπως και το REPowerEU που έθεσε πολύ πιο φιλόδοξους στόχους περιορισμού της εξάρτησης από το ορυκτό αέριο ως το 2030 για την ΕΕ-27, προωθώντας παράλληλα τον εξηλεκτρισμό της θέρμανσης με αντλίες θερμότητας.

Καθώς αυτή την περίοδο αναμένονται κρίσιμες αποφάσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση και την κυβέρνηση για το μέλλον της τηλεθέρμανσης στους τέσσερις δήμους Κοζάνης, Εορδαίας, Αμυνταίου και Φλώρινας, το Green Tank, σε συνεργασία με την prorata, διενέργησε δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε με τηλεφωνική επικοινωνία σε δείγμα 1000 ατόμων από τους τέσσερις δήμους. Βασικός της στόχος ήταν η διερεύνηση των απόψεων των ίδιων των πολιτών που θα επηρεαστούν άμεσα από τις επιλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κυβέρνησης για τη θέρμανση και την τηλεθέρμανση.

Τα κυριότερα ευρήματα συνοψίζονται ως εξής:

• Μόλις το 14% των πολιτών θεωρεί λογική τη σχεδιαζόμενη λύση με βάση το ορυκτό αέριο για τη θέρμανση και την τηλεθέρμανση των 4 πόλεων στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας. Το ίδιο ακριβώς ποσοστό θεωρεί ότι η επιλογή του ορυκτού αερίου θα οδηγήσει στο χαμηλότερο κόστος θέρμανσης. Αντίθετα, το 60% των ερωτώμενων θεωρεί ότι η επιλογή αυτής της λύσης θα αυξήσει το κόστος θέρμανσης.

• Το 68% των ερωτώμενων θεωρεί ότι οι δημοτικές αρχές των 4 πόλεων, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, πρέπει να επανεξετάσουν τη λύση που σχεδιάστηκε το 2020 και βασίζεται στο ορυκτό αέριο. Συγκεκριμένα, το 34% θεωρεί ότι ο επανασχεδιασμός πρέπει να γίνει με γνώμονα το χαμηλότερο δυνατό κόστος, ενώ το 29% θέτει ως προτεραιότητα τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

• Το 54% των πολιτών αποδίδει την πρόσφατη κρίση ενεργειακών τιμών στα ορυκτά καύσιμα. Ειδικότερα, το 43% θεωρεί ως κυρίαρχη αιτία της κρίσης το ορυκτό αέριο, ενώ ένα 11% θεωρεί ότι η κρίση σχετίζεται με την άνοδο του κόστους της χρήσης λιγνίτη λόγω του χρηματιστηρίου ρύπων. Στον αντίποδα, λίγο περισσότεροι από 1 στους 5 πολίτες (22%) αποδίδουν την κρίση στην αύξηση του μεριδίου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

• Ολοένα και περισσότεροι πολίτες των λιγνιτικών δήμων στρέφονται στις ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών. Σχεδόν 1 στους 2 ερωτώμενους (48%) είτε έχουν ήδη φωτοβολταϊκά (4%), είτε σχεδιάζουν να αποκτήσουν ανεξαρτήτως χρηματοδότησης (21%), είτε θα προχωρούσαν στην εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων αν υπήρχε σχετική επιδότηση (23%).

• Θετικά διακείμενοι είναι οι πολίτες και ως προς τις αντλίες θερμότητας. Περισσότερα από 1 στα 3 νοικοκυριά (34%) εξετάζουν την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας ως λύση για την κάλυψη των θερμικών τους αναγκών. Από το 53% που δεν εξετάζει αυτό το ενδεχόμενο, περίπου οι μισοί (47%) θεωρούν ως βασικότερο ανασταλτικό παράγοντα το υψηλό κόστος αγοράς και εγκατάστασης αντλιών θερμότητας.

Το γεγονός ότι οι αντλίες θερμότητες αναγνωρίζονται ως βιώσιμη λύση από τα νοικοκυριά φαίνεται και από το γεγονός ότι τα περισσότερα νοικοκυριά (33%) θα επέλεγαν σήμερα τις αντλίες θερμότητας έναντι του αερίου, αν υπήρχε σχετική επιδότηση, ενώ το 26% δεν θα επέλεγε καμία από τις δύο λύσεις.

«Oι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην από το 2020 που σχεδιάστηκε η μετάβαση από τον λιγνίτη στο ορυκτό αέριο για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης στους λιγνιτικούς δήμους της Δ. Μακεδονίας. Από την άλλη μεριά, οι πολίτες φαίνεται να επιζητούν όλο και περισσότερο μακροχρόνια βιώσιμες λύσεις που βασίζονται στον εξηλεκτρισμό της θέρμανσης και τη χρήση ΑΠΕ. Τοπική αυτοδιοίκηση και κυβέρνηση οφείλουν να αφουγκραστούν τους πολίτες και τις τάσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής και να επανασχεδιάσουν το μέλλον της θέρμανσης και της τηλεθέρμανσης σε νέες και στέρεες βάσεις», δήλωσε ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής & συνιδρυτής του Green Tank.