Η απόκτηση του δικαιώματος διαμονής και εργασίας σε άλλη χώρα μπορεί να είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα για όσους έχουν χρήματα να ξοδέψουν.

Οι “χρυσές βίζες” προσφέρουν την ευκαιρία σε πλούσιους ανθρώπους να «αγοράσουν» ουσιαστικά το δικαίωμα παραμονής – μερικές φορές χωρίς καν να χρειάζεται να ζήσουν στη χώρα.

Και η δημοφιλία τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνεται καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να απομακρυνθούν από πολιτικές αποφάσεις όπως το Brexit που μπορεί να περιορίσουν τα δικαιώματά τους.

Με το ασταθές πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, οι αιτήσεις για “χρυσές βίζες” από Αμερικανούς αναμενόταν επίσης να αυξηθούν.

Ωστόσο, η Ευρώπη αποφάσισε να ακολουθήσει διαφορετικό μονοπάτι και πλέον αρκετά κράτη της γηραιάς ηπείρου είτε καταργούν το δικαίωμα της παραμονής είτε αυστηροποιούν τους όρους.

Η Πορτογαλία τροποποίησε το πρόγραμμά της τον Οκτώβριο, καταργώντας τις επενδύσεις σε ακίνητα ως βάση για τις αιτήσεις “χρυσής βίζας”, με την ελπίδα να μειωθεί η κερδοσκοπία.

Οι Κάτω Χώρες ακολούθησαν το παράδειγμά τους, τερματίζοντας το καθεστώς τον Ιανουάριο του 2024.

Η Ισπανία ακολούθησε φέτος, καταργώντας τη “χρυσή βίζα” για όσους επενδύουν σε ακίνητα.

Τι ακριβώς είναι λοιπόν αυτά τα προγράμματα και γιατί η ΕΕ έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ασφάλειά τους τα τελευταία χρόνια;

Τι είναι η χρυσή βίζα;

Τα καθεστώτα διαμονής μέσω επενδύσεων, γνωστά και ως “χρυσή βίζα”, προσφέρουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να αποκτήσουν άδεια διαμονής για μια χώρα αγοράζοντας ένα σπίτι εκεί ή κάνοντας μια μεγάλη επένδυση ή δωρεά.

Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι άνω των 18 ετών, να έχουν καθαρό ποινικό μητρώο και να διαθέτουν επαρκή κεφάλαια για να πραγματοποιήσουν την απαιτούμενη επένδυση.

Υπάρχουν επίσης τα “χρυσά” διαβατήρια, γνωστά επίσημα ως προγράμματα υπηκοότητας μέσω επενδύσεων, τα οποία επιτρέπουν στους αλλοδαπούς να αποκτήσουν την υπηκοότητα χρησιμοποιώντας τα ίδια μέσα.

Για τις χώρες της ΕΕ, αυτό σημαίνει επίσης ότι αποκτούν πρόσβαση σε πολλά από τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ιδιότητα του κατοίκου του μπλοκ – συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης διακίνησης μεταξύ των χωρών.

Γιατί η ΕΕ είναι κατά της χρυσής βίζας και των χρυσών διαβατηρίων

Το 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τις κυβερνήσεις της ΕΕ να σταματήσουν να χορηγούν υπηκοότητα σε επενδυτές.

Αν και αυτό είναι διαφορετικό από τις “χρυσές βίζες”, οι οποίες προσφέρουν μόνιμη διαμονή και όχι υπηκοότητα, η έκκληση έγινε στο πλαίσιο μιας κίνησης για την πάταξη αυτής της συνδυασμένης βιομηχανίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία, υπήρχαν ανησυχίες ότι τα συστήματα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την ασφάλεια.

Οι Βρυξέλλες κάλεσαν επίσης τις χώρες να ελέγξουν ξανά αν οι άνθρωποι στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις λόγω του πολέμου είχαν στην κατοχή τους “χρυσό” διαβατήριο ή βίζα.

Στο παρελθόν, η ΕΕ έχει επίσης δηλώσει ότι συστήματα αυτού του είδους αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια, τη διαφάνεια και τις αξίες που διέπουν το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Οκτώβριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέτρεψε την Αλβανία να απέχει από την ανάπτυξη ενός συστήματος ιθαγένειας των επενδυτών (“χρυσά διαβατήρια”). Ένα τέτοιο σύστημα θα εγκυμονούσε κινδύνους όσον αφορά την ασφάλεια, τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή, τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, τη διαφθορά και τη διείσδυση του οργανωμένου εγκλήματος και θα ήταν ασύμβατο με τους κανόνες της ΕΕ, είχε προειδοποιήσει σε έκθεσή της. Η χώρα ανέστειλε έκτοτε τα σχέδιά της για την καθιέρωση “χρυσής βίζας”.

Οι απειλές προέρχονται επίσης από χώρες εκτός του μπλοκ

Επίσης, τον Οκτώβριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την αναστολή της συμφωνίας απαλλαγής του Βανουάτου από την υποχρέωση θεώρησης λόγω των κινδύνων που ενέχει το “χρυσό” διαβατήριο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το σύστημα επιτρέπει στους υπηκόους τρίτων χωρών να αποκτήσουν την υπηκοότητα του Βανουάτου, η οποία στη συνέχεια τους εξασφαλίζει πρόσβαση χωρίς βίζα σε χώρες της ζώνης Σένγκεν.

Ποιες άλλες χώρες έχουν καταργήσει τα συστήματα “χρυσής βίζας“

Τον Φεβρουάριο του 2022, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου κατήργησε το καθεστώς της “χρυσής βίζας” που επέτρεπε σε πλούσιους ξένους υπηκόους να εγκατασταθούν στη χώρα με αντάλλαγμα να φέρουν μέρος του πλούτου τους μαζί τους. Η απόφαση να τερματιστεί ελήφθη στο πλαίσιο της προσπάθειας να παταχθεί το βρόμικο χρήμα από τη Ρωσία.

Τον Φεβρουάριο του 2023, η Ιρλανδία καταργεί επίσης το καθεστώς της “χρυσής βίζας” – το πρόγραμμα μεταναστών επενδυτών – το οποίο προσέφερε ιρλανδική κατοικία με αντάλλαγμα δωρεά 500.000 ευρώ ή τριετή ετήσια επένδυση 1 εκατ. ευρώ στη χώρα.

Η Ιρλανδία είχε ήδη αναστείλει το καθεστώς για τους Ρώσους πολίτες τον Μάρτιο του 2022 στο πλαίσιο των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα για την εισβολή στην Ουκρανία. Τον επόμενο μήνα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προειδοποίησε ότι το πρόγραμμα ήταν ευάλωτο σε φορολογική κατάχρηση. Η τελική απόφαση για τον τερματισμό του ήταν το αποτέλεσμα διαφόρων διεθνών εκθέσεων και εσωτερικών επανεξετάσεων.

Ποιες χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να προσφέρουν “χρυσή βίζα” και ποιες είναι οι προϋποθέσεις

Υπάρχουν μόνο λίγα μέρη που εξακολουθούν να προσφέρουν “χρυσά” διαβατήρια στην ΕΕ. Μία από αυτές τις χώρες είναι η Μάλτα. Εδώ, το ελάχιστο ποσό επένδυσης ξεκινά από 690.000 ευρώ και προσφέρει υπηκοότητα για 12 έως 36 μήνες.

Η Ισπανία εγκαινίασε το καθεστώς διαμονής μέσω επενδύσεων το 2013. Αυτό επέτρεψε σε πλούσιους ανθρώπους από χώρες εκτός της ΕΕ να αποκτήσουν άδεια παραμονής επενδύοντας περισσότερα από 500.000 ευρώ σε ακίνητα ή σε ορισμένους τύπους επιχειρήσεων.

Ωστόσο, τον περασμένο Απρίλιο, η κυβέρνηση της χώρας δήλωσε ότι σχεδιάζει να καταργήσει τη διαδρομή των ακινήτων – η οποία αντιπροσωπεύει το 94% των αιτήσεων – για να μειώσει την πίεση στην αγορά κατοικίας. Η νομική διαδικασία για τον τερματισμό της βίζας βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

Ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Pedro Sánchez δήλωσε ότι η μεταρρύθμιση αποτελεί μέρος της προσπάθειας της κυβέρνησης συνασπισμού να καταστήσει τη στέγαση «δικαίωμα και όχι κερδοσκοπική επιχείρηση». Η κυβέρνηση αναφέρει ότι έχουν εκδοθεί περίπου 10.000 τέτοιες βίζες από τότε που το μέτρο τέθηκε σε ισχύ το 2013 από την κυβέρνηση του δεξιού Λαϊκού Κόμματος ως μέσο για την προσέλκυση ξένων επενδυτών.

Η βίζα μπορεί επίσης να αποκτηθεί με την έναρξη ορισμένων τύπων επιχειρήσεων στην Ισπανία, την κατοχή μετοχών εταιρειών ή τραπεζικών καταθέσεων με ελάχιστη αξία 1 εκατ. ευρώ σε ισπανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή την πραγματοποίηση επένδυσης σε κρατικά ομόλογα ύψους τουλάχιστον 2 εκατ. ευρώ.

Σχέδιο χρυσής βίζας Ουγγαρίας

Κόντρα στην τάση, η Ουγγαρία ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να επαναφέρει το καθεστώς της “χρυσής βίζας” την 1η Ιουλίου 2024, αφού το είχε τερματίσει το 2017.

Το λεγόμενο Πρόγραμμα Επισκεπτών Επενδυτών (Guest Investor Program – GIP) θα προσφέρει τρεις οδούς για την παραμονή, μεταξύ άλλων μέσω επενδύσεων σε ακίνητα (τουλάχιστον 250.000 ευρώ), αγοράς κατοικίας (τουλάχιστον 500.000 ευρώ) ή δωρεάς τουλάχιστον 1 εκατ. ευρώ σε ένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας.

Η θεώρηση επεκτείνεται στη σύζυγο και τα εξαρτώμενα τέκνα του αιτούντος και χορηγεί ταξίδια χωρίς θεώρηση στην ΕΕ.

Το σύστημα χρυσής βίζας της Ιταλίας

Η Ιταλία είναι ένας άλλος δημοφιλής προορισμός για όσους επιθυμούν να αποκτήσουν άδεια διαμονής μέσω επενδύσεων. Εισήχθη το 2017 και χορηγεί στους υπηκόους τρίτων χωρών άδεια για δύο χρόνια με αντάλλαγμα επένδυση στη χώρα.

Η ελάχιστη επένδυση εδώ είναι 500.000 ευρώ. Οι κάτοχοι αυτών των θεωρήσεων μπορούν επίσης να συμπεριλάβουν την οικογένειά τους στην αίτηση και να επωφεληθούν από ένα ειδικό φορολογικό καθεστώς.

Το καθεστώς χρυσής βίζας της Ελλάδας

Η Ελλάδα προσφέρει “χρυσή βίζα”, με μία από τις ταχύτερες διαδικασίες για την απόκτηση άδειας παραμονής. Οι αλλοδαποί που πληρούν τις προϋποθέσεις μπορούν να λάβουν άδεια εντός 60 ημερών από την υποβολή της αίτησης. Παλαιότερα είχε ένα από τα χαμηλότερα όρια για επενδύσεις, μόλις 250.000 ευρώ. Τον Σεπτέμβριο, οι αρχές το αύξησαν σε 500.000 ευρώ. Το νέο όριο ισχύει από την 1η Μαΐου 2023.

Η αναπροσαρμογή αυτή θα εφαρμοστεί στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, στον Δήμο Θεσσαλονίκης και στα νησιά Μύκονο και Σαντορίνη, αλλά το όριο των 250 χιλ. ευρώ θα παραμείνει το ίδιο στις υπόλοιπες περιοχές.

Οι κάτοχοι “χρυσής βίζας” δεν υποχρεούνται να παραμείνουν στην Ελλάδα για να τη διατηρήσουν.

Αξιοσημείωτο είναι ότι έως το τέλος του 2021, η χώρα είχε δει 9.500 αιτήσεις για αυτά τα καθεστώτα διαμονής μέσω επενδύσεων, έναν από τους υψηλότερους αριθμούς στην Ευρώπη.