Στο επίκεντρο της άτυπης συνόδου των υπουργών Μεταφορών της ΕΕ στο Egmont Palace, στις Βρυξέλλες, βρίσκονται οι πράσινες μεταφορές, και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το μπλοκ όσον αφορά στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ο τομέας παραμένει το “προβληματικό παιδί” των προσπαθειών για το κλίμα και θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει το 44% όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2030, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις.

Ενώ οι καταστροφικές για το κλίμα εκπομπές από κλάδους της οικονομίας όπως η ενέργεια, η βιομηχανία, τα κτίρια και η γεωργία έχουν μειωθεί από το 1990, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές έχουν αυξηθεί κατά 26%, φθάνοντας τις 1.046 μεγατόνους CO2 το 2023.

Αν και θα μπορούσαν να μειωθούν ελαφρώς έως το 2030, σύμφωνα με έκθεση της ΜΚΟ Transport & Environment (T&E), θα εξακολουθήσουν να κινούνται πολύ πάνω από το συνολικό στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά 55%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Βασικός παράγοντας για την αύξηση των εκπομπών από τις μεταφορές είναι η ενίσχυση της κινητικότητας των ανθρώπων, με τα χιλιόμετρα των αυτοκινήτων να έχουν αυξηθεί κατά 15% από το 2000 και τις εκπομπές από τις αερομεταφορές να έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 1990.

Οι εκπομπές από τις εμπορευματικές μεταφορές έχουν επίσης αυξηθεί, κατά 25% στον κλάδο φορτηγών και λεωφορείων και κατά 20% στη ναυτιλία σε σύγκριση με το 1990.

Αν και καινοτόμες λύσεις, όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, είναι διαθέσιμες θα χρειαστεί χρόνος για την ανάπτυξή τους, καθώς μόνο ένα στα έξι νέα αυτοκίνητα που θα πωληθούν το 2023 θα είναι πλήρως ηλεκτρικό.

Με τη μέση διάρκεια ζωής ενός αυτοκινήτου να κυμαίνεται μεταξύ 18 και 28 ετών, θα χρειαστεί χρόνος προκειμένου να αντικατασταθεί ο σημερινός στόλος της Ευρώπης από ηλεκρικά αυτοκίνητα.

Ως βασικό μέτρο για την τόνωση της ζήτησης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η T&E προτείνει η ΕΕ να ρυθμίσει τα εταιρικά αυτοκίνητα, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 58% του συνόλου των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων, μια ιδέα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση.

Πίεση στις εθνικές κυβερνήσεις

Η πίεση για τη μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές ασκείται κυρίως στους υπουργούς, επειδή οι οδικές μεταφορές – ο μεγαλύτερος συντελεστής των εκπομπών από τις μεταφορές – περιλαμβάνονται στους εθνικούς κλιματικούς στόχους βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τον επιμερισμό των προσπαθειών (ESR).

Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον περασμένο Δεκέμβριο έδειξε ότι 19 από τις 27 χώρες της ΕΕ βρίσκονται σήμερα εκτός των στόχων τους για τον ESR, κυρίως λόγω της έλλειψης δράσης στον τομέα των μεταφορών.

Ενώ όλα τα κράτη μέλη προωθούν την ηλεκτροκίνηση, εντούτοις αποφεύγουν μέτρα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι περιορίζουν την κινητικότητα των ανθρώπων, εν μέσω φόβων ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχές παρόμοιες με τις πρόσφατες διαμαρτυρίες των αγροτών σε όλη την Ευρώπη.

Ο υπουργός Μεταφορών της Ιρλανδίας, κ. Eamon Ryan, αναμένει ότι οι κλιματικοί στόχοι του τομέα των μεταφορών θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να επιτευχθούν από εκείνους της γεωργίας, ενώ ο κ. Christian Lindner, ηγέτης του φιλελεύθερου κόμματος FDP της Γερμανίας και υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, προειδοποίησε πρόσφατα κατά της “σκληρής παρέμβασης στην ελευθερία” της κινητικότητας των ανθρώπων.

Η Γερμανία βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του εθνικού στόχου για το κλίμα για το 2030 παρά την απώλεια των στόχων της ΕΕ.

Επιπλέον η οικονομία της βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του εθνικού στόχου μείωσης των εκπομπών κατά 65% έως το 2030.

Η μελλοντική τιμή του άνθρακα δεν έχει ληφθεί υπόψη

Μια βασική αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές εκπομπές των μεταφορών απορρέει από την ένταξη των οδικών μεταφορών στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ από το 2027. Αυτό αναμένεται να δώσει κίνητρα στους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις να επιλέξουν επιλογές μεταφορών με χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Μόνο επτά χώρες της ΕΕ έχουν λάβει υπόψη τους το νέο σύστημα στις εθνικές τους προβλέψεις, προειδοποίησε η Επιτροπή.

Ενώ τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ελπίζουν να περιορίσουν το πρόσθετο κόστος του συστήματος στα 45 ευρώ ανά τόνο CO2 (περίπου 10 λεπτά ανά λίτρο βενζίνης ή ντίζελ), αυτό δεν είναι εγγυημένο, γεγονός που ωθεί ορισμένους ενδιαφερόμενους να αμφισβητήσουν την εισαγωγή του ETS2.

Για να αντιμετωπιστεί κάθε πιθανή αύξηση της τιμής πάνω από τα 45 ευρώ, η Επιτροπή θα μπορούσε να ρίξει στην αγορά πρόσθετα δικαιώματα εκπομπών, κάνοντας χρήση του λεγόμενου “αποθεματικού σταθερότητας της αγοράς”. Ωστόσο, αυτά τα επιπλέον δικαιώματα θα υπονόμευαν τις προσπάθειες επίτευξης των κλιματικών στόχων της ΕΕ.